Słowa kluczowe
niemy film
francuski impresjonizm filmowy
Jean Epstein
Tadeusz Peiper
film awangardowy
Jak cytować
Abstrakt
Szkic opowiada historię wczesnych związków pomiędzy awangardowym filmem niemym a poezją, przyglądając się w szczególności wypowiedziom programowym powiązanym z filmem francuskich impresjonistów. Poezja czy poetyckość była w manifestach i szkicach Ricciotta Canuda, Germaine Dulac czy Louisa Delluca często traktowana jako metaforycznie rozumiana przestrzeń odniesień wynikających z przekonania, że film jako nowa, „siódma” sztuka stanowi doskonałą syntezę właściwości pozostałych. Z poezją, awangardową poetyckością powiązał swoje koncepcje filmu bezpośrednio Jean Epstein, którego pisma miały w Polsce lat dwudziestych sporą i chłonną publiczność. Wiele z elementów jego teorii, powiązanych z ruchem filmowym i „fotogenicznością”, przeniknęło, czego próbuję tu dowieść, także do tekstów programowych polskiej awangardy poetyckiej.
Bibliografia
Bocheńska, Jadwiga. Polska myśl filmowa do roku 1939. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1974.
Bordwell, Dawid. O historii stylu filmowego. Przetłumaczone przez Miłosz Stelmach. Łódź: Wydawnictwo NCKF, 2019.
Deleuze, Gilles. Kino. 1. Obraz-ruch, 2. Obraz-czas. Przetłumaczone przez Janusz Margański. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2008.
Epstein, Jean. Écrits sur le cinema 1921–1953. Tom 1: 1921–1947. Przedmowa Henri Langlois. Wprowadzenie Pierre Leprohon. Paryż: Édition Seghers, 1974.
Europejskie manifesty kina. Antologia. Zredagowane przez Andrzej Gwóźdź. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2002.
Gacki, Stefan Kordian. „Na drodze do nowego klasycyzmu”. Nowa Sztuka nr 1 (1925): 6–7.
Gawrak, Zbigniew. Jan Epstein. Studium natury w sztuce filmowej. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1962.
Giżycki, Marcin. Awangarda wobec kina: film w kręgu polskiej awangardy artystycznej dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Wyd. Małe, 1996.
Giżycki, Marcin. Walka o film artystyczny w międzywojennej Polsce, Warszawa: PWN, 1989.
Hedges, Inez. „Constellated Visions: Robert Desnos and Man Ray L’Étoile de mer”. W Dada and Surrealist Film, 99–109. Zredagowane przez Rudolph de Kuenzli. Cambridge, Massachussets: MIT Press, 1996).
Irzykowski, Karol. Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina. Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1924.
Kolasińska-Pasterczyk, Iwona. „Francuska szkoła impresjonistyczna”. W Kino nieme. Zredagowane przez Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska i Rafał Syska, 685–736. Kraków: Universitas, 2012.
Kuenzli de, Rudolf. „Introduction”. W Dada and Surrealist Film. Zredagowane przez Rudolf de Kuenzli, 1–12. Cambridge, Massachussets: MIT Press, 1996.
Levi, Pavle. Cinema by Other Means. New York: Oxford University Press, 2012.
McCreary, Eugene C. „Louis Delluc. Film Theorist, Critic, and Prophet”. Cinema Journal vol. 16, nr 1 (1976).
Otto, Wojciech. Literatura i film w kulturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2007.
Peiper, Tadeusz. Tędy. Nowe usta. Przedmowa i komentarz Stanisław Jaworski. Opracowanie Teresa Podoska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1972.
Peiper, Tadeusz. Wśród ludzi na scenach i na ekranie. Przedmowa Stanisław Jaworski. Opracowanie Katarzyna i Jarosław Fazanowie, t. 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2000.
Polska myśl filmowa. Antologia tekstów z lat 1898–1939. Wybór i opracowanie Jadwiga Bocheńska. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum, 1975.
Sitney, P. Adams. Cinema of Poetry. New York: Oxford University Press, 2015.
Taborska, Agnieszka. Spiskowcy wyobraźni. Surrealizm. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013.
Turvey Malcolm. Doubting Vision. Film and the Revelationist Tradition. New York: Oxford University Press, 2008.
Wall-Romana, Christophe. Cinepoetry: Imaginary Cinemas in French Poetry. New York: Fordham University Press.
Wójtowicz, Aleksander. „Charlie w Inkipo. Nowa Sztuka i Chaplin”. W Aleksander Wójtowicz. Nowa sztuka. Początki (i końce), 187–201. Kraków: Wydawnictwo UJ, 2017.
Wójtowicz, Aleksander. „Wśród «nowych możliwości». Powieść awangardowa i film”. W Cogito i „sejsmograf podświadomości”. Proza pierwszej awangardy, 191–222. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
Zawrót głowy. Antologia polskich wierszy filmowych. Wybór i wstęp Darek Foks. Łódź: Wydawnictwo NCKF, 2019
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.