Slave to the rhythm? O różnych sposobach definiowania rytmu

Article Sidebar

PDF PDF (English)
Opublikowane: gru 20, 2021
DOI: https://doi.org/10.14746/fp.2021.25.30602
Słowa kluczowe:
rytm, metrum, podmiot, ciało, definicje

Main Article Content

Adam Dziadek
Uniwersytet Śląski w Katowicach
https://orcid.org/0000-0003-4584-5704

Abstrakt

Zasadniczym problemem poruszonym w tym tekście są różnorodne sposoby definiowania rytmu. Autor dokonuje gruntownego przeglądu definicji i rozmaitych ujęć rytmu pojawiających się w polsko i obcojęzycznych (zwłaszcza francuskich i anglojęzycznych) tekstach teoretycznych, ale sięga także do tekstów kultury, m.in. znanej piosenki Grace Jones Slave to the rhythm.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Dziadek, A. (2021). Slave to the rhythm? O różnych sposobach definiowania rytmu. Forum Poetyki, (25), 74-85. https://doi.org/10.14746/fp.2021.25.30602
Numer
Nr 25 (2021): lato 2021
Dział
Teorie

Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.

Biogram autora

Adam Dziadek, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Adam Dziadek – pracuje w Instytucie Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zajmuje się literaturoznawstwem teoretycznym, komparatystyką, men’s studies, krytyką genetyczną i przekładem prac naukowych. Autor książek Rytm i podmiot w liryce Jarosława Iwaszkiewicza i Aleksandra Wata (Katowice 1999), Obrazy i wiersze. Z Zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej (Katowice 2004 i 2011), Na marginesach lektury. Szkice teoretyczne (Katowice 2006), Obrazy i teksty. Interferencje i interpretacje (Katowice 2007). W serii Biblioteka Narodowa wydał Wybór wierszy Aleksandra Wata (Wrocław 2008).Swoje rozprawy ogłaszał m.in. w „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich” i „Przestrzeniach Teorii”. Tłumacz prac Rolanda Barthes’a, Jacques’a Derridy, Jean-Luca Nancy, Marca Augé, Clifforda Geerza, Raewyn Connell, Daniela Ferrera. Opublikował też przekład książki Gérarda Rauleta Filozofia niemiecka po 1945 (Warszawa 2013). W ostatnich latach wydał Projekt krytyki somatycznej (Warszawa 2014), Notatniki Aleksandra Wata (Warszawa 2015; edycja wspólnie z Janem Zielińskim) oraz Somatic Criticism Project (Frankfurt am Main 2018). W ramach projektów badawczych NCN kierował m.in. grantem Maestro 4 Męskość w literaturze i kulturze polskiej od XIX wieku do współczesności – jednym z efektów projektu jest seria wydawnicza „Studia o Męskości”, która ukazuje się nakładem Wydawnictwa IBL PAN. Pełnił i pełni nadal funkcję opiekuna w projektach NCN Fuga, Preludium. Od roku 2007 jest członkiem komitetu redakcyjnego „Pamiętnika Literackiego”, a także członkiem Rady Naukowej Instytutu Badań Literackich PAN. Aktualnie kieruje projektem NPRH, moduł Uniwersalia 2.1 Polish Men and Masculinities. Przekład i edycja w języku angielskim wyboru prac z serii wydawniczej „Studia o Męskości”.

Referencje

  1. Attridge, Derek. Poetic Rhythm: An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
  2. Aviram, Amittai F. Telling Rhythm. Body and Meaning in Poetry. Ann Arbor: University of Michigan Press, 1994.
  3. Bedetti, Gabriella. „Henri Meschonnic: Rythm as Pure Historicity”. New Literary History 23, nr 2 (1992): 431-450.
  4. Benveniste, Émile. „La notion de rythme dans son expression linguistique”. W Problèmes de linguistique générale, 327–335. Paris : Gallimard, 1966.
  5. Bourassa, Lucie. Rythme et sens. Des processus rythmiques en poésie contemporaine. Montréal: Balzac, 1993.
  6. Brogan, T.V.F. „Rhythm”. W The New Princeton Encyclopedia of Poetry and Poetics, zredagowane przez Alex Preminger, T.V.F. Brogan, Princeton 1993, s. 1066–1070.
  7. Capello, Sergio, Le réseau phonique et le sens. L’interaction phono-sémantique en poésie. Bologna: CLUEB 1990.
  8. Close Listening. Zredagowane przez Charles Bernstein., Oxford: Oxford University Press, 1998.
  9. Derrida, Jacques. Introduction: Desistence. W Phillipe Lacoue-Labrathe, Typography. Mimesis, Philosophy, Politics, Cambridge Massachusetts: Harvard University Press, 1989.
  10. Derrida, Jean. La naissance du corps: Plotin, Proclus, Damascius. Paris: Galilée, 2010.
  11. G. Dessons, La Théorie du rythme d’Henri Meschonnic. Introduction a la poétique. Approche des théories de la littérature, Paris: Dunod 1995.
  12. Dziadek, Adam. Rytm i podmiot w liryce Jarosława Iwaszkiewicza i Aleksandra Wata. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 1999.
  13. Dziadek, Adam. Projekt krytyki somatycznej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2014.
  14. Elsner, Józef. Rozprawa o metrycznosci i rytmicznosci jezyka Polskiego, szczególniéy o wierszach polskich we względzie muzycznym ... Z przykładami rzecz objaśniaiącemi przez K. Brodzinskiego. Warszawa, 1818.
  15. Evans, David. Rhythm, Illusion and the Poetic Idea – Baudelaire, Rimbaud, Mallarmé, Amsterdam–New York: Rodopi, 2004.
  16. Hasty, Christopher Francis. Meter as Rhythm. New York: Oxford University Press, 1997.
  17. Jenike, Ludwik. O znaczeniu rytmu w poezji, a mianowicie o rytmiczności języka polskiego. Warszawa: Drukarnie Gazety Polskiej, 1865.
  18. Karłowicz, Jan. Kryński, Adam Antoni. Niedźwiedzki, Władysław. Słownik języka polskiego, t. 5. Warszawa 1909.
  19. Kristeva, Julia, La Révolution du langage poétique. Paris: Seuil, 1974.
  20. Łoś, Jan. Wiersze polskie w ich dziejowym rozwoju. Warszawa: Gebethner & Wolff, 1920.
  21. Małecki, Antoni. Gramatyka języka polskiego szkolna. Lwów, 1906.
  22. Małecki, Antoni. Gramatyka języka polskiego większa. Lwów, 1863.
  23. Masson, David. „Sound-Repetition Terms”. W Poetics. Poetyka, zredagowali Kazimierz Wyka i Donald Davie, t. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1961.
  24. Meschonnic, Henri. Critique du rythme Anthropologie historique du langage. Lagrasse: Verdier, 1982.
  25. Meschonnic, Henri. La Rime et la vie. Lagrasse: Verdier, 1989.
  26. Meschonnic, Henri. Politique du rythme. Politique du sujet. Lagrasse: Verdier, 1995.
  27. Sauter, Parick. „Rythme et corporéité chez Claude Simon”, Poétique, nr 77 (1994).
  28. Sauvanet, Pierre. Le rythme grec, d’Héraclite à Aristote. Paris : Presses universitaires de France, 1999.
  29. Sauvanet, Pierre. Le rythme et la raison, t. 1-2. Paris: Editions Kimé, 2000.
  30. Życzyński, Henryk. Problemy wersyfikacji polskiej, cz. I: Rytm poetycki. Lublin: Dom Książki Polskiej, 1934.