Abstrakt
Artykuł odwołuje się do pracy street art Roberta Gilarskiego znajdującej się na Plantach w Mikołowie, w której dokonano wizualizacji wiersza Rafała Wojaczka Sezon. Instalacja prezentuje utwór mikołowskiego poety zapisany na stopniach parkowych schodów. Autorka artykułu interpretuje utwór, a następnie rozważa różnicę między semantyka formy Sezonu utrwaloną w druku oraz w pracy street art. Zwraca uwagę na wpływ topografii terenu, analizuje transpozycję formy wiersza w zapis piktorialny, gdzie istotną rolę pełnią schody-wersy. Najbardziej radykalna zmiana zachodzi w trybie lektury wertykalnej, wyznaczonej kierunkiem wchodzenia po stopniach-wersach „do góry”. Zmiana wersyfikacyjnych oczekiwań nie pozostaje bez konsekwencji dla interpretacji utworu. Odwrócony porządek odczytywania wiersza w instalacji ma znamiona prowokacji artystycznej i objawia się jako metanoja.
Bibliografia
Barańczak, Stanisław. „Rafał Wojaczek. Metafizyka zagrożenia”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 93-101. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego. Warszawa: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, 1980.
Błoński, Jan. „Inne lęki, inne bajki”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 87-92. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
Bojda, Wioletta; Nawarecki, Aleksander. „Wiersz”. W Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, 507-511. Zredagowane przez Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2018.
Cirlot, Juan Eduardo. Słownik symboli, przetłumaczone przez Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000.
Cudak, Romuald. Inne bajki. W kręgu liryki Rafała Wojaczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
Derrida, Jacques. O gramatologii, przetłumaczone przez Bogdan Banasiak. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2011.
Dybel, Paweł. Ziemscy, słowni, cieleśni. Eseje o polskich poetach współczesnych. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2019.
Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolice magiczno-religijnej, przetłumaczone przez Magda i Paweł Rodakowie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.
Grabowski, Artur. Wiersz. Forma i sens. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1999.
Karpowicz, Tymoteusz. „Debiuty. Rafał Wojaczek”. Poezja, nr 1 (1965): 65.
Karpowicz, Tymoteusz. „Sezon na ziemi”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 131-153. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
Kierc, Bogusław. Rafał Wojaczek. Prawdziwe życie bohatera. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2007.
Komendant, Tadeusz. „Przywracanie symetrii. O poezji Rafała Wojaczka”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 102-112. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
Kulawik, Adam. Wersologia. Studium wiersza, metru i kompozycji wersyfikacyjnej. Kraków: Wydawnictwo Antykwa, 1999.
Kunz, Tomasz. „Liryka Rafała Wojaczka: przemiany podmiotu poetyckiego”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 217-245. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
Kunz, Tomasz. „Więcej niż słowa. «Nie skończona krucjata» Rafała Wojaczka”. W Interpretować dalej. Najważniejsze polskie książki poetyckie lat 1945-1989, 285-294. Zredagowane przez Anna Kałuża, Alina Świeściak. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2011.
Łukasiewicz, Jacek. „Liryka Rafała Wojaczka”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 162-171. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.
Mitosek, Zofia. Mimesis. Zjawisko i problem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
Niewiadomski, Andrzej. „Wojaczek: nieuchwytna cielesność, nieuchwytne ciało poezji”, Kresy, nr 4 (2007): 69-90.
Pertek, Grzegorz. „«Jest ja, ale mnie nie ma» – granica poetyckiego szaleństwa Rafała Wojaczka”. Przestrzenie Teorii, nr 16 (2011): 205-235.
Pszczołowska, Lucylla. „Wers”. W Wiersz. Podstawowe kategorie opisu. Cz. 1. Rytmika. Zredagowane przez Jerzy Woronczak. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1963.
Richard, Jean-Pierre. Poezja i głębia. Przetłumaczone przez Tomasz Swoboda. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2008.
Rimbaud, Arthur. „List do Jerzego Izambarda, Charleville, (13) maj 1871”. Przetłumaczone przez Julia Hartwig, Artur Międzyrzecki, 300-301. W Wiersze. Sezon w piekle. Iluminacje. Listy, wybrał, opracował i posłowiem opatrzył Artur Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1993.
Rimbaud, Arthur. „Sezon w piekle”. Przetłumaczone przez Artur Międzyrzecki. W Wiersze. Sezon w piekle. Iluminacje. Listy, wybrał, opracował i posłowiem opatrzył Artur Międzyrzecki, 157-197. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1993.
Sadowski, Witold. Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2004.
Shakespeare, William. Makbet. Przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 1992.
Słownik łacińsko-polski. Oprac. Kazimierz Kumaniecki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2001.
Wojaczek, Rafał. Nie te czasy. Utwory nieznane. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2016.
Wojaczek, Rafał. Reszta krwi. Zredagowane przez Maciej Melecki. Mikołów: Instytut Mikołowski, 1999.
Wojaczek, Rafał. Sanatorium. Wrocław: Biuro Literackie, 2010.
Wojaczek, Rafał. Wiersze. Wybrał i posłowiem opatrzył Tadeusz Pióro. Warszawa: Wydawnictwo PIW, 2004.
Wojtyła, Konrad. Anty-antychryst? Wojaczek religijny. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2021.
Wojtynek-Musik, Krystyna. Terra rhetorica w poezji Rimbauda. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.
Wóycicki, Kazimierz. Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1960.
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.