Słowa kluczowe
idiolekt
struktura tematyczno-rematyczna
topikalizacja
temat
Jak cytować
Abstrakt
Topikalizacja, rozumiana jako uwydatnienie tematu wypowiedzenia, ma w twórczości Cypriana Norwida rozmaite wykładniki syntaktyczne, leksykalne i graficzne – te ostatnie, specyficzne dla wypowiedzi autora Vade-mecum, stanowią swoisty ekwiwalent suprasegmentalnych wykładników struktury tematyczno-rematycznej w tekście pisanym. Omawiana operacja wprowadza do wypowiedzi ukryty kontrast, wskazując, że mowa w niej właśnie o X, a nie o jakimkolwiek innym możliwym do pomyślenia temacie ani też nie o obiekcie, który można by wybrać z jakiejś sygnalizowanej wcześniej klasy. Towarzyszy jej następująca intencja: ‘mówię o X, a nie o Y, Z... itp.’. Zaciera ona wyrazistość podziału na część tematyczną i rematyczną i tym samym wpisuje się w charakterystyczną dla Norwida strategię mówienia, w której zarówno główny temat, jak i remat wypowiedzenia wydają się równie ważne.
Bibliografia
Biblioteka Cyfrowa Muzeum Narodowego w Krakowie, http://cyfrowe.mnk.pl/dlibra/docmetadata?id=19716&from=pubindex&dirids=1&lp=179. Dostęp 4.11.2020.
Bogusławski, Andrzej. Problems of the Thematic-Rhematic Structure of Sentences. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
Bogusławski, Andrzej. A Study in the Linguistics – Philosophy Interface. Warszawa: BEL Studio, 2007.
Chojak, Jolanta. „Echa nie zadanych pytań czy wyróżnione tematy (o pewnych użyciach Norwidowskiego pytajnika)”. W: Studia nad językiem Cypriana Norwida, red. J. Chojak, J. Puzynina, 13–36. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1990.
Chojak, Jolanta, Zofia Zaron. „Wyznaczniki tematu wypowiedzi”, Polonica XXIV-XXV (2005): 21–32.
Ciołek, Anna. „Imiesłowowe równoważniki zdań w listach C.K. Norwida”. Poradnik Językowy 7 (2015): 23–31.
Grochowski, Maciej. „Składnia wyrażeń polipredykatywnych”. W: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia, red. Z. Topolińska. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1984.
Grochowski, Maciej. „Metatekstowa interpretacja parentezy”. W: Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, 247–258. Wrocław: Ossolineum, 1983.
Huszcza, Romuald. „Tematyczno-rematyczna struktura zdania w języku polskim”. Polonica VI (1980): 57–81.
Huszcza, Romuald. „Tematyczno-rematyczna struktura zdania w językach różnych typów. (Normalny podział tematyczno-rematyczny)”. W: Tekst w kontekście, red. T. Dobrzyńska, 55–95. Wrocław: Ossolineum, 1990.
Karolak, Stanisław. „Aktualne rozczłonkowanie zdania”. W: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, 30–33. Wrocław: Ossolineum, 1995.
Kozłowska, Anna. „Grafia Cypriana Norwida jako sygnał struktury tematyczno-rematycznej wypowiedzenia”. W: Język pisarzy: środki artystycznego wyrazu, red. T. Korpysz, A. Kozłowska, 101–125. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2019.
Kozłowska, Anna. „Kilka uwag o archaicznych elementach składniowych w tekstach Cypriana Norwida”. Studia Norwidiana 29 (2011): 99–117.
Norwid, Cyprian. Dzieła wszystkie, red. S. Sawicki: t. 3. Poematy cz. I, oprac. S. Sawicki, A. Cedro (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2009); t. 4. Poematy cz. II, oprac. S. Sawicki, P. Chlebowski (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2011); t. 5. Dramaty cz. I, oprac. J. Maślanka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2015); t. 6. Dramaty cz. II, oprac. J. Maślanka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2013); t. 7. Proza cz. I, oprac. R. Skręt (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2007); t. 10. Listy cz. I, 1839–1854, oprac. J. Rudnicka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2008); t. 11. Listy cz. II, oprac. J. Rudnicka (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2016); t. 12. Listy cz. III, oprac. J. Rudnicka, uzup. E. Lijewska (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2019).
Norwid, Cyprian. Pisma wszystkie. Zebrał, tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył J.W. Gomulicki, t. 1-11. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971–1976.
Norwid, Cyprian. Vade-mecum, oprac. J. Fert. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2004.
Norwid, Cyprian. „Vade-mecum”. Transliteracja autografu, oprac. i wstępem opatrzył M. Grabowski. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018.
Polona. www.polona.pl.
Pisarkowa, Krystyna. Historia składni języka polskiego. Wrocław: Ossolineum 1984.
Puzynina, Jadwiga. „Z problemów składni w tekstach poetyckich Norwida (na materiale Vade-mecum)”, 95–114. W tejże: Słowo Norwida, Wrocław: Ossolineum, 1990.
Rogowska, Marta Ewa. „O intonacyjno-retorycznej roli Norwidowskiej interpunkcji”. Studia Norwidiana 30 (2012): 23–38.
Słoboda, Agnieszka. „Imiesłowy u Norwida”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 8 (2001): 139–150.
Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, wersja elektroniczna: http://doroszewski.pwn.pl. Dostęp 19.08.2021.
Subko, Barbara. „O podkreśleniach Norwidowskich – czyli o podtekstach metatekstu”. Studia Norwidiana 9-10 (1991-1992): 45–64.
Topolińska, Zuzanna. „Informacja zgramatykalizowana (kryteria selekcji)”. Biuletyn PTJ LXVIII (2013): 69–85.
Wajszczuk, Jadwiga. O metatekście. Warszawa: Katedra Lingwistyki Formalnej UW, 2005.
Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki, https://wsjp.pl. Dostęp 20.08.2021.
Żabowska, Magdalena. „Makroskładnia – wypowiedzeniowe struktury syntaktyczne”. Linguistica Copernicana 14 (2017): 71–87.
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.