Słowa kluczowe
amalgamat w tekście artystycznym
obraz ptaków w języku i kulturze
język i styl piosenki
twórczość Wojciecha Młynarskiego
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł dotyczy sposobów przejawiania się w tekście artystycznym utrwalonych w języku i kulturze intersubiektywnych wyobrażeń o przyrodzie. Bazę materiałową stanowi piosenka Wojciecha Młynarskiego pt. Lubię wrony oraz dwa inne utwory poetyckie wchodzące z nią w relacje o charakterze intertekstualnym: List do KIG z Łodzi W. Młynarskiego i Wierszyk o wronach K.I. Gałczyńskiego. Podstawą metodologiczną opracowania jest teoria skryptów kulturowych, w połączeniu z kognitywnymi koncepcjami obrazowania oraz amalgamatu konceptualnego. Analizy pokazują, w jaki sposób wspólna wiedza kulturowa zostaje przez Młynarskiego poddana artystycznej reinterpretacji w celu wyrażenia własnego patriotyzmu w formie odbiegającej od skonwencjonalizowanych sposobów ekspresji takiej postawy.
Bibliografia
Bańko, Mirosław, red. Inny słownik języka polskiego PWN. Warszawa: PWN, 2000.
Bobryk, Jerzy. „Teoretyczny punkt wyjścia: czynności spostrzegania i interpretowania, wytwory tych czynności, dyspozycje psychiczne je determinujące”. W: Percepcja i interpretacja społecznej i politycznej sytuacji w Polsce, zredagowane przez Ida Kurcz, Jerzy Bobryk, 35–67. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, 1997.
Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005.
Bralczyk, Jerzy. „Bananowa młodzież”. Dostęp 15.05.2021. sjp.pwn.pl/ciekawostki/haslo/Bananowa-mlodziez;5391622.html.
Burszta, Wojciech J. Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje. Poznań: Zysk i S-ka, 1998.
Chlewiński, Zdzisław. Umysł. Dynamiczna organizacja pojęć. Analiza psychologiczna. Warszawa: PWN, 1999.
Derlatka, Piotr. Poeci piosenki 1956–1989. Agnieszka Osiecka, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski i Jonasz Kofta. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
Dijk, Teun van. „Dyskurs polityczny i ideologia”. Przetłumaczone przez Aneta Wysocka. Etnolingwistyka 15 (2003): 7–28.
Doroszewski, Witold, red. Słownik języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1958–1969.
Evans, Vyvyan. Leksykon językoznawstwa kognitywnego. Przetłumaczone przez Magdalena Buchta, Małgorzata Cierpisz, Joanna Podhorodecka, Agnieszka Gicala, Justyna Winiarska. Kraków: Universitas, 2009.
Gałczyński, Konstanty Ildefons. „Wierszyk o wronach”. Oficjalna witryna Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Dostęp 15.05.2021. https://www.kigalczynski.pl/wiersze/wierszyk_o_wronach.html.
Jäkel, Olaf. Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Kognitywno-lingwistyczna analiza metaforycznych modeli aktywności umysłowej, gospodarki i nauki. Przetłumaczone przez Monika Banaś, Bronisław Drąg. Kraków: Universitas, 2003.
Kępa-Figura, Danuta. Kategoryzacja w komunikacji językowej na przykładzie leksemu „ptak”. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007.
Kövecses, Zoltán. Metaphors of Anger, Pride and Love. A Lexical Approach to the structure of concepts. Amsterdam: John Benjamins Publishing House, 1986.
Krzyżanowski, Julian, red. Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich. Warszawa: PIW, 1972.
Lakoff, George, Mark Johnson. Metafory w naszym życiu. Przetłumaczone przez Tomasz Krzeszowski. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2010.
Langacker, Ronald. Gramatyka kognitywna. Wprowadzenie. Przetłumaczone przez Elżbieta Tabakowska, Magdalena Buchta, Henryk Kardela, Wojciech Kubiński, Przemysław Łozowski, Adam Głaz, Joanna Jabłońska-Hood, Hubert Kowalewski, Katarzyna Stadnik, Daria Bębeniec, Justyna Giczela-Pastwa. Kraków: Universitas, 2009.
Lem, Stanisław. Wywiad przeprowadzony przez Stanisława Beresia. Telewizja Literacka TVL. Dostęp 15.05.2021. https://www.youtube.com/watch?v=nnUwxKcZR9Y.
Mandler, Jean Matter. Opowiadania, skrypty i sceny: aspekty teorii schematów. Przetłumaczone przez Małgorzata Cierpisz. Kraków: Universitas, 2004.
Mickiewicz, Adam. Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem. Opracował Stanisław Pigoń. Wrocław: Ossolineum, 2015. Kindle.
Mikrut, Izabela. Przymrużonym okiem. Radość czytania satyryków. Wydawnictwo Internetowe E-bookowo, 2016. Kindle.
Młynarski, Wojciech. Od oddechu do oddechu. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2017. Kindle.
Młynarski, Wojciech. Rozmowy. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2018. Kindle.
Młynarski, Wojciech. W Polskę idziemy. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2018. Kindle.
Müldner-Nieckowski, Piotr. Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Świat Książki, 2004.
Pajdzińska, Anna. „Czy «zaklęty krąg języka» można przekroczyć?” W: Relatywizm w języku i kulturze, zredagowane przez Anna Pajdzińska, Ryszard Tokarski, 43–58. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.
Pajdzińska, Anna. „Interpretacja w języku”. W: Polonistyka w przebudowie, zredagowane przez Małgorzata Czermińska, Stanisław Gajda, Krzysztof Kłosiński, Anna Legeżyńska, Andrzej Makowiecki, Ryszard Nycz, 293–304. Kraków: Universitas, 2005.
Pajdzińska, Anna. „Sposoby uobecniania się podmiotu w tekście”. W: Podmiot w języku i kulturze, zredagowane przez Jerzy Bartmiński, Anna Pajdzińska, 225–239. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2008.
Russel, James A., Ghyslaine Lemay, „Pojęcia dotyczące emocji”. W: Psychologia emocji, zredagowane przez Michael Lewis, Jeannette M. Haviland-Jones, 617–631. Gdańsk: GWP, 2005.
Sapir, Edward. Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje. Przetłumaczone przez Barbara Stanosz, Roman Zimand. Warszawa: PIW, 1978.
Skudrzykowa, Aldona, Krystyna Urban. Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków–Warszawa: Rytm, 2000.
Słownik języka polskiego PWN. Dostęp 15 maja 2021. https://sjp.pwn.pl.
Szymborska, Wisława. Wszystkie lektury nadobowiązkowe. Kraków: Znak, 2015.
Tabakowska, Elżbieta. Językoznawstwo zastosowane. Kraków–Budapeszt–Syrakuzy: Asteria, 2019.
Taylor, John R. Gramatyka kognitywna. Przetłumaczone przez Magdalena Buchta, Łukasz Wiraszka. Kraków: Universitas, 2007.
Tokarski, Ryszard. „Skrypty w semantycznym opisie systemu i tekstu”. Poradnik Językowy 6 (2012): 46–55.
Tokarski, Ryszard. Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2004.
Tomasello, Michael. Kulturowe źródła ludzkiego poznawania. Przetłumaczone przez Joanna Rączaszek. Warszawa: PIW, 2002.
Wysocka, Aneta. Fakty – język – podmiotowość. Stylistyczne osobliwości reportaży Ryszarda Kapuścińskiego. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.
Wysocka, Aneta. O miłości uskładanej ze słów. Obraz miłości erotycznej w polszczyźnie ogólnej oraz poezji Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Anny Świrszczyńskiej i Haliny Poświatowskiej. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2009.
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.