Wersje
- 2022-12-29 - (2)
- 2022-12-29 - (1)
Słowa kluczowe
krytyka feministyczna
Anna Świrszczyńska
feminizm marksistowski
poezja kobiet
Jak cytować
Abstrakt
Niniejszy artykuł poświęcony jest wybranym strategiom lekturowym twórczości poetyckiej Anny Świrszczyńskiej na przykładzie Czarnych słów (1967), książki, która w moim odczytaniu przedstawia nierozerwalny splot trzech społecznych uwarunkowań: płci, rasy i klasy. Dominująca w odczytaniu jej poezji ahistoryczna kategoria płci jest tym, co maskuje ów złożony obraz stosunków społecznych, jaki wyłania się z twórczości poetki. Przyjmując założenia feministycznych teorii społecznej reprodukcji, wskazuję, że sytuacja bohaterek Czarnych słów nie tylko różni się od tej ukazanej w Jestem baba, ale odsłania też przed nami etyczny projekt Świrszczyńskiej, który określam mianem solidarności rozszerzonej.
Bibliografia
Balbus, Stanisław. „Kobieta mówi o swoim życiu”. Twórczość 8 (1972): 108.
Baranowska, Małgorzata. „Pod czarną gwiazdą”. Twórczość 6 (1986): 77.
Barrett, Michèle. „Ideology and the Cultural Production of Gender”. W: Social Change: Sex, Class and Race in Literature and Culture, red. Judith Newton, Deborah Rosenfelt, 65–85. New York and London: Methuen, 1985.
Bhattacharya, Tithi. „How Not to Skip Class: Social Reproduction of Labor and the Global Working Class”. W: Social Reproduction Theory: Remapping Class, Recentring Oppression, red. Tithi Bhattacharya, 68–93. London: Pluto Press, 2017. DOI https://doi.org/10.2307/j.ctt1vz494j.8 DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1vz494j.8
Bojda, Wioletta. „Kubistyczna Świrszczyńska”. Opcje 1-2 (1996): 18.
Bojda, Wioletta. „Tajemnice monstrualnego ciała”. Kresy 3-4 (1996): 77.
Bourdieu, Pierre. Męska dominacja. Tłum. Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2004.
Dehnel, Jacek. „Trzecia Świrszczyńska”. Dwutygodnik 247 (2018). https://www.dwutygodnik.com/artykul/8026-trzecia-swirszczynska.html?print=1.
Eagleton, Terry. „Postkolonializm i «postkolonializm»”. Tłum. Michalina Golinczak, Jakub Maciejczyk. Nowa Krytyka 26-27 (2011): 331–335.
Ferguson, Susan. Women and Work: Feminism, Labour and Social Reproduction. London: Pluto Press, 2020. DOI https://doi.org/10.2307/j.ctvs09qm0 DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvs09qm0
Fidelis, Małgorzata. „Równouprawnienie czy konserwatywna nowoczesność? Kobiety pracujące”. W: Kobiety w Polsce 1945–1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm, red. Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Piotr Perkowski, Małgorzata Fidelis, Barbara Klich-Kluczewska, 103–164. Kraków: Universitas, 2020.
Fraser, Nancy. „Feminizm w służbie kapitalizmu”. Tłum. Andrzej Dominiczak. Le Monde Diplomatique 11/93 (listopad 2013).
Gimenez, Martha E. Marx, Women and Capitalist Social Reproduction: Marxist Feminist Essays. Chicago: Haymarket Books, 2020. DOI https://doi.org/10.1163/9789004291560 DOI: https://doi.org/10.1163/9789004291560
Ingbrant, Renata. From Her Point of View: Woman’s Anti-World in the Poetry of Anna Świrszczyńska. Stockholm: Stockholm University, 2007.
Janion, Ewa. „Mit, obrzęd i duchowość Afryki w «Czarnych słowach» Anny Świrszczyńskiej”. W: Boginie, bohaterki, syreny, pajęczyce. Polskie pisarki współczesne wobec mitów, red. Alessandro Amenta, Krystyna Jaworska, 29–44. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2020.
Kaplan, Cora. „Pandora’s Box: Subjectivity, Class and Sexuality in Socialist Feminist Criticism”. W: Sea Changes: Culture and Feminism, 147–176. London: Verso, 1986.
Kłosińska, Krystyna. „Feministyczna krytyka literacka wobec pisania kobiet i jej pułapki”. Fa-Art 3 (2012): 3–13.
Luksemburg, Róża. Wstęp do ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza, 1959.
Majewska, Ewa. „«Solidarność» i solidarność w perspektywie feministycznej. Od post-mieszczańskiej sfery publicznej do solidarności globalnej”. Etyka 48 (2014), 43–57. DOI https://doi.org/10.14394/etyka.844 DOI: https://doi.org/10.14394/etyka.844
Miller, Nancy K. „Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka”, tłum. Krystyna Kłosińska, Krzysztof Kłosiński. W: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, 487–513. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.
Mitzner, Piotr. „Maska afrykańska”. W: Nienasycenie. Wiersze, wstęp i oprac. Eliza Kącka, 79–83. Kraków: Universitas, 2021.
Pobłocki, Kacper. Chamstwo. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2021.
Próchnicki, Włodzimierz. „Wejść w siebie. O poezji Anny Świrszczyńskiej”. Życie Literackie 10 (1986): 9.
Stapkiewicz, Agnieszka. Ciało, kobiecość i śmiech w poezji Anny Świrszczyńskiej. Kraków: Universitas, 2014.
Stawowy, Renata. „Gdzie jestem ja sama”. O poezji Anny Świrszczyńskiej. Kraków: Universitas, 2004.
Szopa, Katarzyna. „Poetka rewolucji. Anna Świrszczyńska i socjalistyczny projekt równości kobiet”. Śląskie Studia Polonistyczne 2 (2018): 59–79. DOI https://doi.org/10.31261/SSP.2018.12.04 DOI: https://doi.org/10.31261/SSP.2018.12.04
Szopa, Katarzyna. „Roses or Bread? Anti-Communist Narration in Feminist Readings of Anna Świrszczyńska’s Poetry”. Praktyka Teoretyczna 1 (2019): 72–92. DOI https://doi.org/10.14746/prt.2019.1.04 DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2019.1.04
Szopa, Katarzyna. „Babski przełom. Konstelacja tomu «Jestem baba» Anny Świrszczyńskiej”. W: Konstelacje krytyczne. T. 1: Teorie i praktyki, red. Dorota Kozicka, Monika Świerkosz, Katarzyna Trzeciak, 179–204. Kraków: Universitas, 2020.
Świrszczyńska, Anna. Czarne słowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1967.
Świrszczyńska, Anna. „10 minut z Anną Świrszczyńską”. Dziennik Polski 247 (1962): 3.
Świrszczyńska, Anna. „Izba tortur, czyli moja teoria poezji”. Kultura 8 (1973): 3.
Świrszczyńska, Anna. Jestem baba. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, wyd. 3.
Wielgosz, Przemysław. Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić. Kraków: Karakter, 2021
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Katarzyna Szopa
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.