Solidarność rozszerzona. O feministycznej lekturze Czarnych słów Anny Świrszczyńskiej

Wersje

PDF
PDF (English)

Słowa kluczowe

społeczna reprodukcja
krytyka feministyczna
Anna Świrszczyńska
feminizm marksistowski
poezja kobiet

Jak cytować

Szopa, K. (2022). Solidarność rozszerzona. O feministycznej lekturze Czarnych słów Anny Świrszczyńskiej. Forum Poetyki, (28-29), 118–133. https://doi.org/10.14746/fp.2022.28-29.36754

Abstrakt

Niniejszy artykuł poświęcony jest wybranym strategiom lekturowym twórczości poetyckiej Anny Świrszczyńskiej na przykładzie Czarnych słów (1967), książki, która w moim odczytaniu przedstawia nierozerwalny splot trzech społecznych uwarunkowań: płci, rasy i klasy. Dominująca w odczytaniu jej poezji ahistoryczna kategoria płci jest tym, co maskuje ów złożony obraz stosunków społecznych, jaki wyłania się z twórczości poetki. Przyjmując założenia feministycznych teorii społecznej reprodukcji, wskazuję, że sytuacja bohaterek Czarnych słów nie tylko różni się od tej ukazanej w Jestem baba, ale odsłania też przed nami etyczny projekt Świrszczyńskiej, który określam mianem solidarności rozszerzonej.

https://doi.org/10.14746/fp.2022.28-29.36754
PDF
PDF (English)

Bibliografia

Balbus, Stanisław. „Kobieta mówi o swoim życiu”. Twórczość 8 (1972): 108.

Baranowska, Małgorzata. „Pod czarną gwiazdą”. Twórczość 6 (1986): 77.

Barrett, Michèle. „Ideology and the Cultural Production of Gender”. W: Social Change: Sex, Class and Race in Literature and Culture, red. Judith Newton, Deborah Rosenfelt, 65–85. New York and London: Methuen, 1985.

Bhattacharya, Tithi. „How Not to Skip Class: Social Reproduction of Labor and the Global Working Class”. W: Social Reproduction Theory: Remapping Class, Recentring Oppression, red. Tithi Bhattacharya, 68–93. London: Pluto Press, 2017.

Bojda, Wioletta. „Kubistyczna Świrszczyńska”. Opcje 1-2 (1996): 18.

Bojda, Wioletta. „Tajemnice monstrualnego ciała”. Kresy 3-4 (1996): 77.

Bourdieu, Pierre. Męska dominacja. Tłum. Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2004.

Dehnel, Jacek. „Trzecia Świrszczyńska”. Dwutygodnik 247 (2018). https://www.dwutygodnik.com/artykul/8026-trzecia-swirszczynska.html?print=1.

Eagleton, Terry. „Postkolonializm i «postkolonializm»”. Tłum. Michalina Golinczak, Jakub Maciejczyk. Nowa Krytyka 26-27 (2011): 331–335.

Ferguson, Susan. Women and Work: Feminism, Labour and Social Reproduction. London: Pluto Press, 2020.

Fidelis, Małgorzata. „Równouprawnienie czy konserwatywna nowoczesność? Kobiety pracujące”. W: Kobiety w Polsce 1945–1989. Nowoczesność, równouprawnienie, komunizm, red. Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Piotr Perkowski, Małgorzata Fidelis, Barbara Klich-Kluczewska, 103–164. Kraków: Universitas, 2020.

Fraser, Nancy. „Feminizm w służbie kapitalizmu”. Tłum. Andrzej Dominiczak. Le Monde Diplomatique 11/93 (listopad 2013).

Gimenez, Martha E. Marx, Women and Capitalist Social Reproduction: Marxist Feminist Essays. Chicago: Haymarket Books, 2020.

Ingbrant, Renata. From Her Point of View: Woman’s Anti-World in the Poetry of Anna Świrszczyńska. Stockholm: Stockholm University, 2007.

Janion, Ewa. „Mit, obrzęd i duchowość Afryki w «Czarnych słowach» Anny Świrszczyńskiej”. W: Boginie, bohaterki, syreny, pajęczyce. Polskie pisarki współczesne wobec mitów, red. Alessandro Amenta, Krystyna Jaworska, 29–44. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 2020.

Kaplan, Cora. „Pandora’s Box: Subjectivity, Class and Sexuality in Socialist Feminist Criticism”. W: Sea Changes: Culture and Feminism, 147–176. London: Verso, 1986.

Kłosińska, Krystyna. „Feministyczna krytyka literacka wobec pisania kobiet i jej pułapki”. Fa-Art 3 (2012): 3–13.

Luksemburg, Róża. Wstęp do ekonomii politycznej. Warszawa: Książka i Wiedza, 1959.

Majewska, Ewa. „«Solidarność» i solidarność w perspektywie feministycznej. Od post-mieszczańskiej sfery publicznej do solidarności globalnej”. Etyka 48 (2014), 43–57.

Miller, Nancy K. „Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka”, tłum. Krystyna Kłosińska, Krzysztof Kłosiński. W: Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, 487–513. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.

Mitzner, Piotr. „Maska afrykańska”. W: Nienasycenie. Wiersze, wstęp i oprac. Eliza Kącka, 79–83. Kraków: Universitas, 2021.

Pobłocki, Kacper. Chamstwo. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2021.

Próchnicki, Włodzimierz. „Wejść w siebie. O poezji Anny Świrszczyńskiej”. Życie Literackie 10 (1986): 9.

Stapkiewicz, Agnieszka. Ciało, kobiecość i śmiech w poezji Anny Świrszczyńskiej. Kraków: Universitas, 2014.

Stawowy, Renata. „Gdzie jestem ja sama”. O poezji Anny Świrszczyńskiej. Kraków: Universitas, 2004.

Szopa, Katarzyna. „Poetka rewolucji. Anna Świrszczyńska i socjalistyczny projekt równości kobiet”. Śląskie Studia Polonistyczne 2 (2018): 59–79.

Szopa, Katarzyna. „Roses or Bread? Anti-Communist Narration in Feminist Readings of Anna Świrszczyńska’s Poetry”. Praktyka Teoretyczna 1 (2019): 72–92.

Szopa, Katarzyna. „Babski przełom. Konstelacja tomu «Jestem baba» Anny Świrszczyńskiej”. W: Konstelacje krytyczne. T. 1: Teorie i praktyki, red. Dorota Kozicka, Monika Świerkosz, Katarzyna Trzeciak, 179–204. Kraków: Universitas, 2020.

Świrszczyńska, Anna. Czarne słowa. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1967.

Świrszczyńska, Anna. „10 minut z Anną Świrszczyńską”. Dziennik Polski 247 (1962): 3.

Świrszczyńska, Anna. „Izba tortur, czyli moja teoria poezji”. Kultura 8 (1973): 3.

Świrszczyńska, Anna. Jestem baba. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1975, wyd. 3.

Wielgosz, Przemysław. Gra w rasy. Jak kapitalizm dzieli, by rządzić. Kraków: Karakter, 2021