Poetyka pojemników i prefiksów odczasownikowych
PDF
PDF (English)

Słowa kluczowe

ikoniczność
konstrukcja sceny
konturowanie
metafora jednego strzału
obiektyfikacja
podmiot liryczny
schemat wyobrażeniowy
semantyka leksykalna
wymiary obrazowania
zdarzenie mowne

Jak cytować

Muskat-Tabakowska, E. (2021). Poetyka pojemników i prefiksów odczasownikowych. Forum Poetyki, (26), 6–17. https://doi.org/10.14746/fp.2021.26.30843

Abstrakt

Artykuł jest ilustracją tezy – wysuwanej w ostatnich latach przez wielu językoznawców i badaczy literatury – że ściślejsze powiązanie językoznawstwa i teorii literatury może się okazać pożyteczne i inspirujące dla obu stron. Ilustrację celowości takich inter-, czy też raczej transdyscyplinarnych badań wiążących poetykę z językoznawstwem, zwłaszcza w jego współczesnym kognitywistycznym wydaniu, stanowi analiza wiersza Juliana Tuwima Życie, wzbogacona o przekładoznawczą interpretację jego tłumaczenia na język angielski. Analiza przeprowadzona z pozycji językoznawstwa kognitywnego pokazuje, że „poetyka gramatyki” realizuje się w omawianym wierszu za pomocą trzech środków: prefiksów czasownikowych, aspektu czasownika oraz ikoniczności ilościowej i sekwencyjnej. Przytaczane w dalszych partiach tekstu (intuicyjne, impresjonistyczne) interpretacje Życia okazują się w pełni zgodne z interpretacją gramatyczną. Omawiany w części końcowej anglojęzyczny przekład wiersza jest nieadekwatny, nie z braku kompetencji dwójki tłumaczy, lecz z powodu systemowych rozbieżności gramatycznych. Jest to zatem dodatkowy argument na poparcie tezy, że istotna część znaczenia analizowanego wiersza zawiera się w jego strukturze gramatycznej. Intuicja poety – oraz jego czytelników – potwierdza wyniki analizy językoznawczej, a językoznawcze analizy uprawomocniają interpretacje teoretycznoliterackie.

https://doi.org/10.14746/fp.2021.26.30843
PDF
PDF (English)

Bibliografia

Ejsmunt-Wieczorek, Izabela. „Tautologia przedrostków werbalnych w gwarach”, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 63 (2016): 5–16.

Evans, Vyvyan. Leksykon językoznawstwa kognitywnego. Tłum. zespół. Kraków: Universitas, 2007.

Freeman, Margaret. „Blending and beyond: Form and feeling in poetic iconicity”. W: Jaén Isabel, Julien Simon (eds.). Cognitive Literary Studies: Current Themes and New Directions, 127–143. Texas University Press, 2012.

Habrajska, Grażyna, Joanna Ślósarska (red.). Habrajska, Grażyna, Joanna Ślósarska (red.). Kognitywizm w poetyce i stylistyce. Kraków: Universitas, 2006.

Harrison, Chloe. Cognitive Grammar in Contemporary Fiction. Amsterdam/Filadelfia: John Benjamins, 2017.

Harrison, Chloe, Louise Nuttal, Peter Stockwell, Wenjuan Yuan (red.). Cognitive Grammar in Literature. Amsterdam/Filadelfia: John Benjamins, 2014.

Lakoff, George, Mark Johnson. Metaphors we live by. Chicago: The University of Chicago Press, 1980.

Libura, Agnieszka (red.). Amalgamaty kognitywne w sztuce. Kraków: Universitas, 2007.

Malcolm, David, Agata Miksa (tłum.). Till the words draw blood! Słowem do krwi! Wiersze Juliana Tuwima. Łódź: DOM LITERATURY w Łodzi, 2013.

Mazurkiewicz, Filip. „Doświadczyć doświadczenie (według Ryszarda Nycza)”. Pamiętnik Literacki 3 (2014): 239–244.

Nycz, Ryszard. Poetyka doświadczenia. Teoria – nowoczesność – literatura. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN – Wydawnictwo, 2012.

Paszek, Paweł. Pisanie doświadczenia: Poetologia i podmiotowość w twórczości Aleksandra Wata i Leo Lipskiego. https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/683/1/Paszek_Pisanie_doswiadczenia.pdf, 2017. Dostęp 4.06.2021.

Piwowar, Jolanta. „Funkcje prefiksów «prze-» i «roz-»” w dwóch współczesnych słownikach języka polskiego”. Prace Językoznawcze 2 (2000): 125–138.

Rudzka-Ostyn, Brygida. „Cognitive grammar and word formation. The caase of Dutch uit and Polish wy-”. W: Kałuża, Irena, Marta Gibińska, Irena Przemecka, Elżbieta Tabakowska (red.), Litterae et Litterae et Lingua. In honorem Premislai Mroczkowski, 227–239. Wrocław: Ossolineum, 1984.

Semino, Elena, Jonathan Culpeper (red.). Cognitive Stylistics. Language and cognition in text analysis. Amsterdam/Filadelfia: John Benjamins, 2002.

Stockwell, Peter. Cognitive Poetics: An Introduction. Londyn: Routledge, 2002.

Śmiech, Witold. Derywacja prefiksalna czasowników polskich. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1986.

Winiecka, Elżbieta. „Literaturoznawcza republika marzeń”. Forum Poetyki 15-16 (2019): 126–132.