Słowa kluczowe
opis
psychologia
teoria kompozycji
psychologia pozytywizmu
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł określa znaczenie późnodziewiętnastowiecznych badań i refleksji psychologicznych dla konstruowania opisów w Lalce Bolesława Prusa. Kwestie związane z opisem świata i człowieka – jak pokazują autorskie „notatki o kompozycji” pisarza z tego czasu – budowały ważny wątek jego epistemologicznej i artystycznej refleksji. Zapiski teoretyczne autora Lalki pozwalają ukazać tę powieść w nieco innym świetle – jako poligon wypracowanych w psychologicznej kuźni technik wpływu i podsuwania wrażeń zaciekawionemu czytelnikowi.
Bibliografia
Auerbach, Erich. Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu. Przetłumaczone przez Zbigniew Żabicki. Warszawa: Prószyński i S-ka [2004].
Cary, Jonathan. Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna. Przetłumaczone przez Łukasz Zaremba, Iwona Kurz, red. Iwona Kurz. Warszawa: WUW, 2009.
Gloger, Maciej. „Pozytywizm: między nowoczesnością a modernizmem”, Pamiętnik Literacki, z. 1 (2007).
Głowiński, Michał. Powieść młodopolska. Studium z poetyki historycznej. Kraków: Universitas, 1997.
Ilmurzyńska, Halina, Stepnowska, Agnieszka. Księgozbiór Bolesława Prusa, red. Zygmunt Szweykowski. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 1965.
Irvin, Michael. Picturing. Description and Illusion in the Nineteenth-Century Novel. London: George Allen, 1979.
Kościewicz, Katarzyna. Doświadczenie nowoczesności w „Lalce” i „Emancypantkach” Bolesława Prusa. W Bolesław Prus. Pisarz, publicysta, myśliciel. Zredagowane przez Maria Woźniakiewicz-Dziadosz i Stanisław Fita. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2003.
Markiewicz, Henryk. Młoda Polska a dziedzictwo pozytywizmu. W Dialogi z tradycją. Rozprawy i szkice historycznoliterackie. Kraków: Universitas, 2007.
Mitosek, Zofia. „Lalka” – epizod czy nazwa? W Mimesis. Zjawisko i problem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.
Morris, Pam. Realism. London: Routledge, 2003.
Murray, Clark. Zasady psychologii. Podręcznik. Przetłumaczone przez Henryk Wernic, Jan Władysław Dawid, wyd. II. Warszawa: Teodor
Paprocki i S-ka, 1906.
Ochorowicz, Julian. Z dziennika psychologa. Wrażenia, uwagi i spostrzeżenia. Warszawa: Władysław Dębski 1876.
Paczoska, Ewa. „«Lalka» – balkony i wnętrza”. „Lalka” i inne. Studia w stulecie polskiej powieści realistycznej. Zredagowane przez Józef
Bachórz i Michał Głowiński. Warszawa: IBL PAN, 1992.
Pavel, Thomas. „The Novel in Search of Itself: A Historical Morphology”. W The Novel. Vol. 2: Forms and Themes. Zredagowane przez
Franco Moretti. Princeton–Oxford: Princeton University Press, 2006.
Prus, Bolesław. Kroniki. Opracowane przez Zygmunt Szweykowski, t. 9. Warszawa: PIW 1960.
Prus, Bolesław.. Lalka. Opracowane przez Józef Bachórz. Wyd. II, przejrzane. Wrocław: Ossolineum,1998.
Prus, Bolesław.. Notatki twórcze. Tom II: Notatki o kompozycji 1886–1889. Opracowane przez Magdalena Kreft, Anna Martuszewska. Warszawa–Lublin: Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza – Episteme, 2016.
Sobieraj, Tomasz. „«Lalka» na horyzoncie dziewiętnastowieczności (modernizmu). W Świat „Lalki”. 15 studiów. Zredagowane przez Jakub A. Malik. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2005.
Szweykowski, Zygmunt. Twórczość Bolesława Prusa, wyd. II. Warszawa: PIW, 1972.
Taine, Hipolit. O inteligencji. Przetłumaczone przez Stanisław Tomaszewski. Warszawa: Skład Główny Redakcji „Niwy”, 1873.
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.