Słowa kluczowe
ekfraza
przekład intersemiotyczny
opowiadanie filmu
antropologia kina
Jak cytować
Abstrakt
W artykule podjęta została próba zgromadzenia oraz interpretacji kilkunastu wierszy filmowych, m.in. S. Grochowiaka, K. Rodowskiej, A. Kuśniewicza, B. Zadury, K. Hoffmana, J. Oszeldy, G. Olszańskiego. Spośród rozmaitych przykładów relacji transmedialnych (film – literatura) wyróżniono te przykłady, które można by – zgodnie z tradycją retoryczną – nazwać ekfrazami. Fenomen poetyckich ekfraz dzieł filmowych uzupełniony został o kontekst kulturowy związany z odmiennymi tradycjami opowiadania filmów, traktowanych jako powszechna praktyka (amatorska, profesjonalna, artystyczna) i ujmowanych w ramach antropologii kina.
Bibliografia
Bąk, Roman. „Złodzieje rowerów”. W Ulica, gdzie sprzedają zapałki, 25. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 1985.
Berowska, Marta. „Do S. Wyspiańskiego”. Poezja nr 7–8 (1985): 93.
Dym, Jeffrey. „A Brief History of Benshi (Silent Film Narrators)”. https://aboutjapan.japansociety.org/content.cfm/a_brief_history_of_benshi. (dostęp: 15.05.2021)
Dziadek, Adam. Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
Głownia, Dawid. Początki kina w Japonii na tle przemian społeczno-politycznych kraju. Wrocław: Atut, 2020.
Grochowiak, Stanisław. „Joanna D’Arc Dreyera”. W Wiersze nieznane i rozproszone, 87. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996.
Grochowiak, Stanisław. „Męczeństwo Joanny wg Dreyera”. W Wiersze nieznane i rozproszone, 138. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej, 1996.
Harasymowicz, Jerzy. „W środek miasta”. W Od Staffa do Wojaczka. Poezja polska 1939–1985. Antologia. T. 2. Zredagowane przez Bohdan Drozdowski i Bohdan Urbankowski, 244–245. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1988.
Hoffman, Kazimierz. „Kurosawa”. W Trwająca chwila, Bydgoszcz: Ośrodek Kultury Regionalnej, 1991.
Jerzakowska, Beata. „Ekfraza poetycka w audiodeskrypcji”. Polonistyka nr 5 (2013): 10–13.
Kossak, Jerzy. Kino Pasoliniego. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1976.
Kucharczyk, Janusz. „Pierwiastki filmowe w twórczości literackiej Tadeusza Peipera i Jalu Kurka”. Kwartalnik Filmowy nr 1 (1965): 44–52.
Kuśniewicz, Andrzej. „Filmowa Skandynawia (Harriet Anderson)”. W Czas prywatny, 11–12. Warszawa: PIW, 1962.
Kuźma, Erazm. „Granice porównywalności poezji z malarstwem i filmem”. W Pogranicza i korespondencje sztuk. Zredagowane przez Teresa Cieślikowska i Janusz Sławiński, 257–269. Wrocław: Ossolineum, 1980.
Letelier, Hernán Rivera. Opowiadaczka filmów. Przetłumaczone przez Natalia Nagler. Warszawa: Muza, 2012.
Lisowski, Krzysztof. „Ballada o Narayamie”. W Ciemna dolina, 65–66. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1986.
Loska, Krzysztof. „Benshi jako współautor filmu”. Kwartalnik Filmowy nr 59 (2007): 59–65.
Machej, Zbigniew. „Mógłbym”. W Dwa zbiory wierszy. Londyn: Puls Publications, 1990.
Madej, Alina. „Między filmem a literaturą. Szkic o powieści filmowej”. W Film polski wobec innych sztuk. Zredagowane przez Alicja Helman i Alina Madej, 102–123. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1979.
Maliszewski, Karol. „Poeta już nie musi na Judahu skale”. W Po debiucie. Dziennik krytyka, 120–122. Wrocław: Biuro Literackie, 2008.
Markowski, Michał Paweł. „Ekphrasis. Uwagi bibliograficzne z dołączeniem krótkiego komentarza”. Pamiętnik Literacki XC, z. 2 (1999): 229–236.
Mirka, Danuta. „Czy istnieje muzyczna Ekphrasis?”. Ruch Muzyczny nr 18 (2001): 35–37.
Olszański, Grzegorz. Kroniki filmowe. Warszawa: Lampa i Iskra Boża, 2006.
Otto, Wojciech. Literatura i film w kulturze polskiej dwudziestolecia międzywojennego. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2007.
Podgórnik, Marta. „Streszczając niezaznajomionym «Przeminęło z wiatrem»”. W Zawrót głowy. Antologia polskich wierszy filmowych. Zredagowane przez Darek Foks. Łódź: Narodowe Centrum Kultury Filmowej, 2018.
Pytaszowie, Ewa i Marek. „Poetycka podróż w świat kinematografu, czyli kino w poezji polskiej lat 1914–1925”. W Szkice z teorii filmu. Zredagowane przez Alicja Helman i Tadeusz Miczka, 18–32. Katowice: Uniwersytet Śląski, 1978.
Rabon, Izrael. Ulica. Przetłumaczone przez Krzysztof Modelski. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1991.
Rodowska, Krystyna. „Ruchome piaski”. W Nic prócz O. Wiersze z lat 1968–2018. Warszawa: PIW, 2019.
Różewicz, Tadeusz. „Non-stop-show”. W Utwory zebrane. Poezja, t. 2, 404–413. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.
Siutsova, Alena. „Kino opowiadane. Historia i teoria”. Praca magisterska, Uniwersytet Warszawski, 2014.
Szymczyk-Kluszczyńska, Grażyna. „Opowiadam? Opisuję? (Poeci-surrealiści wobec kina)”. W Małe formy narracyjne. Zredagowanie przez Eugenia Łoch, 106–113. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1991.
Szymczyk-Kluszczyńska, Grażyna i Ryszard W. Kluszczyński. „Poemat kinematograficzny. Analiza pewnego typu związków między literaturą a kinem”. Przegląd Humanistyczny nr 11 (1982): 35–53.
Świetlicki, Marcin. „Casablanca”. W 37 wierszy o wódce i papierosach, 25. Bydgoszcz: Instytut Wydawniczy Świadectwo, 1996.
Thompson, Hannah. „Audio Description: Turning Access to Film into Cinema Art”. Disability Studies Quarterly 38, nr 3 (2018). https://dsq-sds.org/article/view/6487/5085. (dostęp: 15.05.2021)
Urbańska, Magdalena. „Głos filmu: o audiodeskryptorach”. Ekrany nr 4 (2020): 116–120.
Więckowski, Robert. „Audiodeskrypcja piękna”. Przekładaniec nr 28 (2014): 109–123.
Woźniak, Maciej. „Bonnie i Clyde”. W Zawrót głowy. Antologia polskich wierszy filmowych. Zredagowane przez Darek Foks, 280–281. Łódź: Narodowe Centrum Kultury Filmowej, 2018
Zadura, Bohdan. „Siódma pieczęć”. W W krajobrazie z amfor. Warszawa: Czytelnik, 1968
Licencja
Za prawa cytowania fragmentów innych publikacji (tekstów, tabel, rycin oraz ilustracji) odpowiedzialni są autorzy artykułu.