Wers i wiersz jako praca street art. O Sezonie Rafała Wojaczka
Okładka czasopisma Forum Poetyki, nr 25, rok 2021, tytuł lato 2021
PDF
PDF (English)

Słowa kluczowe

Rafał Wojaczek
Sezon
wiersz wolny
wers
street art
wizualizacja wiersza
instalacja

Jak cytować

Dembińska-Pawelec, J. (2021). Wers i wiersz jako praca street art. O Sezonie Rafała Wojaczka. Forum Poetyki, (25), 124–141. https://doi.org/10.14746/fp.2021.25.30605

Abstrakt

Artykuł odwołuje się do pracy street art Roberta Gilarskiego znajdującej się na Plantach w Mikołowie, w której dokonano wizualizacji wiersza Rafała Wojaczka Sezon. Instalacja prezentuje utwór mikołowskiego poety zapisany na stopniach parkowych schodów. Autorka artykułu interpretuje utwór, a następnie rozważa różnicę między semantyka formy Sezonu utrwaloną w druku oraz w pracy street art. Zwraca uwagę na wpływ topografii terenu, analizuje transpozycję formy wiersza w zapis piktorialny, gdzie istotną rolę pełnią schody-wersy. Najbardziej radykalna zmiana zachodzi w trybie lektury wertykalnej, wyznaczonej kierunkiem wchodzenia po stopniach-wersach „do góry”. Zmiana wersyfikacyjnych oczekiwań nie pozostaje bez konsekwencji dla interpretacji utworu. Odwrócony porządek odczytywania wiersza w instalacji ma znamiona prowokacji artystycznej i objawia się jako metanoja.

https://doi.org/10.14746/fp.2021.25.30605
PDF
PDF (English)

Bibliografia

Barańczak, Stanisław. „Rafał Wojaczek. Metafizyka zagrożenia”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 93-101. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.

Biblia to jest Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Nowy przekład z języków hebrajskiego i greckiego opracowany przez Komisję Przekładu Pisma Świętego. Warszawa: Brytyjskie i Zagraniczne Towarzystwo Biblijne, 1980.

Błoński, Jan. „Inne lęki, inne bajki”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 87-92. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.

Bojda, Wioletta; Nawarecki, Aleksander. „Wiersz”. W Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, 507-511. Zredagowane przez Zbigniew Kadłubek, Beata Mytych-Forajter, Aleksander Nawarecki. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2018.

Cirlot, Juan Eduardo. Słownik symboli, przetłumaczone przez Ireneusz Kania. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2000.

Cudak, Romuald. Inne bajki. W kręgu liryki Rafała Wojaczka. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.

Derrida, Jacques. O gramatologii, przetłumaczone przez Bogdan Banasiak. Łódź: Wydawnictwo Officyna, 2011.

Dybel, Paweł. Ziemscy, słowni, cieleśni. Eseje o polskich poetach współczesnych. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2019.

Eliade, Mircea. Obrazy i symbole. Szkice o symbolice magiczno-religijnej, przetłumaczone przez Magda i Paweł Rodakowie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2009.

Grabowski, Artur. Wiersz. Forma i sens. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 1999.

Karpowicz, Tymoteusz. „Debiuty. Rafał Wojaczek”. Poezja, nr 1 (1965): 65.

Karpowicz, Tymoteusz. „Sezon na ziemi”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 131-153. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.

Kierc, Bogusław. Rafał Wojaczek. Prawdziwe życie bohatera. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2007.

Komendant, Tadeusz. „Przywracanie symetrii. O poezji Rafała Wojaczka”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 102-112. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.

Kulawik, Adam. Wersologia. Studium wiersza, metru i kompozycji wersyfikacyjnej. Kraków: Wydawnictwo Antykwa, 1999.

Kunz, Tomasz. „Liryka Rafała Wojaczka: przemiany podmiotu poetyckiego”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 217-245. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.

Kunz, Tomasz. „Więcej niż słowa. «Nie skończona krucjata» Rafała Wojaczka”. W Interpretować dalej. Najważniejsze polskie książki poetyckie lat 1945-1989, 285-294. Zredagowane przez Anna Kałuża, Alina Świeściak. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2011.

Łukasiewicz, Jacek. „Liryka Rafała Wojaczka”. W Który jest. Rafał Wojaczek w oczach przyjaciół, krytyków i badaczy. Zredagowane przez Romuald Cudak i Maciej Melecki, 162-171. Katowice-Mikołów: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Instytut Mikołowski, 2001.

Mitosek, Zofia. Mimesis. Zjawisko i problem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.

Niewiadomski, Andrzej. „Wojaczek: nieuchwytna cielesność, nieuchwytne ciało poezji”, Kresy, nr 4 (2007): 69-90.

Pertek, Grzegorz. „«Jest ja, ale mnie nie ma» – granica poetyckiego szaleństwa Rafała Wojaczka”. Przestrzenie Teorii, nr 16 (2011): 205-235.

Pszczołowska, Lucylla. „Wers”. W Wiersz. Podstawowe kategorie opisu. Cz. 1. Rytmika. Zredagowane przez Jerzy Woronczak. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1963.

Richard, Jean-Pierre. Poezja i głębia. Przetłumaczone przez Tomasz Swoboda. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, 2008.

Rimbaud, Arthur. „List do Jerzego Izambarda, Charleville, (13) maj 1871”. Przetłumaczone przez Julia Hartwig, Artur Międzyrzecki, 300-301. W Wiersze. Sezon w piekle. Iluminacje. Listy, wybrał, opracował i posłowiem opatrzył Artur Międzyrzecki. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1993.

Rimbaud, Arthur. „Sezon w piekle”. Przetłumaczone przez Artur Międzyrzecki. W Wiersze. Sezon w piekle. Iluminacje. Listy, wybrał, opracował i posłowiem opatrzył Artur Międzyrzecki, 157-197. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1993.

Sadowski, Witold. Wiersz wolny jako tekst graficzny. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, 2004.

Shakespeare, William. Makbet. Przetłumaczone przez Stanisław Barańczak. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 1992.

Słownik łacińsko-polski. Oprac. Kazimierz Kumaniecki. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2001.

Wojaczek, Rafał. Nie te czasy. Utwory nieznane. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2016.

Wojaczek, Rafał. Reszta krwi. Zredagowane przez Maciej Melecki. Mikołów: Instytut Mikołowski, 1999.

Wojaczek, Rafał. Sanatorium. Wrocław: Biuro Literackie, 2010.

Wojaczek, Rafał. Wiersze. Wybrał i posłowiem opatrzył Tadeusz Pióro. Warszawa: Wydawnictwo PIW, 2004.

Wojtyła, Konrad. Anty-antychryst? Wojaczek religijny. Mikołów: Instytut Mikołowski, 2021.

Wojtynek-Musik, Krystyna. Terra rhetorica w poezji Rimbauda. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2006.

Wóycicki, Kazimierz. Forma dźwiękowa prozy polskiej i wiersza polskiego. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1960.