Słowa kluczowe
colour in the prehistory
anthropology of images
intertextuality
Jak cytować
Abstrakt
The article discusses an issue of intertextuality of “pictures” in Palaeolithic art, and colour as its constituent. An important concept in these regards appeared to be that of an open and interdisciplinary approach towards an image, derived from the anthropology of images. In my opinion, essential is an “acting” of an image, based on so called “interimaginal relations”. It is legitimate when referring to prehistory, as numerous images reveal interpenetrating traces of other representations. Either consciously or unconsciously, some solutions had been used repeatedly, copying other representations, including selection of colours as a kind of stereotype deeply rooted in cultural memory. In cave “pictures” there were one or two main colours used, rarely three or even four. It has been acknowledged that the most important features of Palaeolithic “pictures” were movement, colour, especially expressed by a contrast of black and red or yellow, and also an illusion. They were also interrelated with a sound. The world of colours of contemporary people was a significant constituent of cultural meanings and of images “acting” in “mediatisation” of important existential contents between past and present.
Bibliografia
Antoniewicz W. 1957 Historia sztuki najdawniejszych społeczeństw pierwotnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Arystoteles 1990 O barwach. W: Dzieła wszystkie (T. 4). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bahn P. i Renfrew C. 2002 Archeologia. Teorie, metody, praktyka. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Barthes R. 1999a Śmierć Autora. Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, 1/2(54/55), s. 247–251
Barthes R. 1999b S/Z. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Belting H. G. 2001 Bild-Anthropologie. Entwürfe für eine Bildwissenschaft. München.
Beltrán A. 1998 Introduction. W: P. A. Saura Ramos (red.), Altamira (s. 9–16). Barcelona – Madrid: Lunwerg Editores.
Bociek B. (red.) 2009 Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji, John Gage. Studia Elbląskie, 10, s. 437–443.
Boehm G. 2014 O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów. Kraków: UNIVERSITAS Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac.
Buczyńska-Garewicz H. 1994 Semiotyka Peirce’a. Warszawa: Zakład Semiotyki Logicznej Uniwersytetu Warszawskiego. Znak – Język – Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Breuil H. 1952 Four hundred centuries of cave art. Paris: Montignac, Centre d’Etude et de Documentation Préhistoriques.
Bugaj E. 2012 Archeologia a sztuka. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (s. 885–909). Poznań: Wydawnictwo Fundacji UAM.
Chauvet J.-M., Deschamps E. B., Hillaire Ch. 1996 Dawn of Art: The Chauvet Cave. The Oldest Known Paintings in the World. London: Thames and Hudson.
Chippendale C. i Taçon P. S. C. 1998 An archaeology of rock-art. Through informed methods and formal methods. W: C. Chippindale i P. S. C. Taçon (red.), The archaeology of rock Art. Cambridge: University Press.
Czekalski S. 2006 Intertekstualność i malarstwo. Problemy badań nad związkami międzyobrazowymi. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Filip J. 1974 Anfänge der Kunst in Europa. W: Propyläen Kunstgeschichte, T. 13: Frühe Stufen der Kunst (s. 73–121). Berlin: Propylen Verlag Berlin.
Garcia Guinea M. A. 2001 Altamira and other Cantabrian caves. Madrid: Silex Ediciones.
Gage J. 2008 Kolor i kultura. Teoria i znaczenie koloru od antyku do abstrakcji. Kraków: Wydawnictwo Prac Naukowych Universitas.
Gage J. 2013 Kolor i znaczenie. Kraków: Wydawnictwo Prac Naukowych Universitas.
Gąssowski J. 1996 Prahistoria sztuki. Warszawa: Trio.
Gediga B. 2010 Przejawy antropomorfizacji w sztuce pradziejowej. W: E. Bugaj, A. P. Kowalski (red.), Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach (s. 47–82). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Gediga B., Łaciak D., Łydżba-Kopczyńska B., Markiewicz M. 2017 Świat kolorów garncarzy z rejonu Domasławia sprzed około 2800 lat. Wrocław: IAiE PAN.
Gediga B., Mierzwiński A., Piotrowski W. (red.) 2001 Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej. Wrocław – Biskupin: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Gediga, B., Piotrowski, W. (red.) 2008 Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne. Biskupin – Wrocław: PAN oddział we Wrocławiu, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Gombrich E. H. 1981 Sztuka i złudzenie. O psychologii przedstawienia zmysłowego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Gombrich E. H. 2016 O sztuce. Poznań: Rebis.
Gray R. D. 1952 Goethe the Alchemist: A Study of Alchemical Symbolism in Goethe’s Literary and Scientific Works. Cambridge: Cambridge Library Collection – Literary Studies.
Hoernes, M. 1925 Urgeschichte der bildenden Kunst in Europa von den Anfängen bis um 500 vor Christi (wyd. 3). Wien: A. Schroll.
Jurek K. 2011 Znaczenie symboliczne i funkcje koloru w kulturze. Kultura – Media – Teologia, 6, s. 68–80.
Kębłowski S. 1987 Dzieje sztuki polskiej. Warszawa: Arkady.
Lamiable J.-N. 2005 La grotte de Niaux au cours des temps modernes. Etude preliminaire des graffiti de la grotte de Niaux et de leurs auteurs. Préhistoire Art et Sociétés, 61, s. 11–34.
Layton R. 1981 The Anthropology of Art. London: Granada Publishing.
Leroi-Gourhan A. 1965 Religie przedhistoryczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Mierzwiński A. 2001 Sztuka pradziejowa jako sztuka w pradziejach. W: B. Gediga, A. Mierzwiński i W. Piotrowski (red.), Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej (s. 93–108). Wrocław – Biskupin: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN.
Minta-Tworzowska D. 2011 Badania nad kulturą wizualną i ich wpływ na konstruowanie obrazów przeszłości przez archeologów. W: R. Zapłata (red.), Digitalizacja dziedzictwa kulturowego. Wybrane zagadnienia (s. 215–334). Lublin: Instytut Archeologii WNHiS UKSW.
Peirce Ch. 1997 Wybór pism semiotycznych. Warszawa: Znak – Język – Rzeczywistość, Polskie Towarzystwo Semiotyczne.
Peirce Ch. 1965 Jak uczynić nasze myśli jasnymi. W: Peirce, tłum. H. Buczyńska-Garewicz, Seria Myśli i Ludzie. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Ricoeur P. 2000 L’écriture de l’histoire et la représentation du passé. Annales HSS, 4, s. 731–747.
Rozwadowski A. 2002 Spiritus and Stones. Shamanism and Rock Art in Central Asia and Siberia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rozwadowski A. 2003 Indoirańczycy – sztuka i mitologia. Petroglify Azji Środkowej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rozwadowski A. 2004 Symbols through time: interpreting the Rock art of Central Asia. Poznań: Instytut Wschodni UAM, Uni-Druk.
Scott C. 1996 Music and its Secret Influence throughout the Ages. London.
Tosello G. 2006 1906–2006: un double centenaire pour Niaux at Bédeilhac. Préhistoire Art et Sociétés, 61, s. 5–10.
Wendel H. 1964–1970 The Wendel Collection. Neanderthal Museum.