Abstrakt
The article’s objective is to present the first graphite goods found at the princely part of the Poznań stronghold. Pottery fragments, a disc with a hole made of graphite sherd, and spindle whorl have been discovered at the foundations of the Mieszko I palatium, next to the remains of a goldsmith’s workshop. Relatively straightforward stratigraphy, despite later destruction caused by numerous construction phases of the Sacred Mary Church, along with accompanied artifacts from the layers, make possible to date these finds to the period stretching from the 10 -1 1th to the 12th 13th centuries and regard them as ‘imports’ from the south. Besides the 12th century settlement at Szeląg, this is the second site in Poznań where this characteristic type of pottery has been found.
Bibliografia
Brzostowicz M. 2002 Bruszczewski zespół osadniczy we wczesnym średniowieczu [Sum.: Settlement Complex in Bruszczewo in the Early Middle Ages], Poznań.
Buko A. 1990 Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań [Sum. : Introduction into research of the early medieval Polish pottery], Wroclaw.
Dostał B. 1995 K pocátküm slovanské tuhové keramiky na Morave [Zus.: Zu den Anfángen der Slawischen Graphittonkeramik in Mahren], „Sbornik Praci Filozofické Fakulty Brnenské Univerzity”, R. XLIII, E 39, s. 43-67.
Dymaczewski A. 1961 Badania wykopaliskowe w ogrodzie p rzy ul. Wieżowej 2 -4 w Poznaniu w latach 1939, 1950-
Dymaczewski A. 1953 [Rés.: Les investigations dans la partie meridionale de L ’ile de la Cathédrale à Poznań, 2/4 rue Wieżowa], (w:) Poznań we wczesnym średniowieczu (red. W. Hensel), t. III, Wrocław - Warszawa, s. 139-230.
Dzieduszycki W. 1982 Wczesnośredniowieczna ceramika kruszwicka w okresie od 2 połowy X w. do połowy X IV w. [Sum.: The early-urban Kruszwica ceramics from the second half of the 10th to the m id-14th centuries], Wroclaw - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź.
Filipowiak W. 1953 Późnolateńskie naczynie grafitowe z Januszkowaw pow. inowrocławskim [Rés.: Un vase graphiteux de la période de La Tene III de Januszkowo, distr. d’inowroclaw], „Przegląd Archeologiczny” t. IX, s. 341-347.
Filipowiak W. 2002 Wolin, (w:) U źródeł Polski do roku 1038 (red. M. Derwich, A. Żurek), Warszawa - Wroclaw, s. 142-143.
Głosek M. 1998 Dwór murowany w Bąkowej Górze [Zusammenfassung], Łódź.
Górecki J. 2001 Gród na Ostrowie Lednickim na tle wybranych ośrodków grodowych pierwszej monarchii p ia stowskiej [Zus.: Die Burg au f Ostrów Lednicki au f dem hintergrund der ausgewahlten Burgzentren der ersten Piastenmonarchie], Poznań.
Hensel W. 1987 Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej, Warszawa.
Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z. 1980 Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. V, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk.
Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z., Łosińska A. 1995 Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, t. VII, Poznań - Toruń.
Hilczerówna Z. 1967 Dorzecze górnej i środkowej Obry od VI do początków X I wieku, Wrocław - Warszawa - Kraków.
Iwanicka - Pinkosz B., Wyrwińska E. 2000 Ratownicze badania archeologiczne na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Dąbczu, stan. 1, gm. Rydzyna, byle woj. leszczyńskie [Zus.: Die Rettungsgrabungen im frühmittelalterlichen Burgwall in Dąbcze, Fst. 1, gem. Rydzyna, ehemalige woj. Leszno], „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne” t. V, s. 73-84.
Kajzer L. 1990 Zamek w Raciążku [Zus.: Das Schloss in Raciążek in Kujawy], Łódź.
Kaźmierczyk J. 1966 Wrocław lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu [Rés.: La rive gauche de Wrocław au Haut Moyen Age], cz. I, Wrocław - Warszawa - Kraków.
Kaźmierczyk J. 1970 Wrocław lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu [Rés.: La rive gauche de Wrocław au Haut Moyen Age], cz. II, Wrocław - Warszawa - Kraków.
Kiersnowska T. 1986 Czersk w XII! i X IV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
Kolenda J. 1998 Forschungsprobleme bei der frühmittelalterlichen Graphitkeramik in Schlesien, (in:) Friihmittelalterliche Graphittonkeramik in Mitteleuropa. Naturwissenschaftliche Keramikuntersuchungen (red. L. Polaćek), Internationale Tagungen in Mikulćice, Bd. IV, Brno, s. 21-31.
Kostrzewski J. 1948 Czy ceramika przedhistoryczna była przedmiotem handlu?, „Przegląd Archeologiczny” t. VIII, s. 1-5.
Kościński B. 1995 Osada w Racocie (stanowiska 18 i 25) gmina Kościan, woj. leszczyńskie [Zus.: Friihmittelalterliche Siedlung in Racot (Fst. 18 und 25), Gemeinde Kościan, Woiwodschaft Leszno], (w:) Z badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym Wielkopolski południowej (red. Z. Kurnatowska), Poznań, s. 83-258.
Kóčka-Krenz H. 1993 Biżuteria północno-zachodnio-słowiańska we wczesnym średniowieczu [Sum.: The North-westem Slavonic jewellery in the early Middle Ages], Poznań.
Kóčka-Krenz H. 2001 Zespół pałacowo-sakralny w grodzie poznańskim [Abst.: The palace and church complex in Poznań- Ostrów Tumski], (w:) Polska na przełomie I i II tysiąclecia. Materiały z Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, listopad 2000 (red. S. Skibiński), Poznań, s. 287-296.
Kóčka-Krenz H. 2002 Poznań w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego w świetle najnowszych odkryć archeologicznych [Zus. :Poznań zur Zeit des Akten von Gniezno im Lichte der neuesten archaologischen Entdeckungen], (w:) Trakt cesarski Iława - Gniezno - Magdeburg (red. W. Dzieduszycki, M. Przybył), Poznań, s. 103-119.
Kóčka-Krenz H., Sikorski A. 1995 Wyniki badań średniowiecznego zespołu osadniczego w Górze, gm. Pobiedziska, woj. poznańskie stan. 1, w 1993 i 1994 r. [Zus.: Ergebnisse der Ausgrabungen in einem mittelalterlichen Siedlungskomplex in Góra, Gem. Pobiedziska, Woi. Poznań (Fst. 1) im Jahre 1993 und 1994], „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne” t. III, s. 93-106.
Kukliński A. 2000 Badania wczesnośredniowiecznego walu obronnego w rejonie IX n a Wawelu w Krakowie [Sum. :Investigation of the early medieval defensive rampart in region IX at Wawel in Cracow], (w:) Osadnictwo i architektura ziem polskim w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego (red. A. Buko i Z. Świechowski), Warszawa, s. 293-304.
Kurnatowska Z. 2001 Tworzenie się państwa gnieźnieńskiego w kontekście europejskim [Abst. : The formation of the Gniezno-state in the European contex], (w:) Polska na przełomie I i II tysiąclecia. Materiały z Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Poznań, listopad 2000 (red. S. Skibiński), Poznań, s. 89-102.
Lepówna B. 1968 Garncarstwo gdańskie w X-XI1I wieku [Sum.: The pottery of Gdańsk in the 10th-1 3 th centuries], (w:) Gdańsk wczesnośredniowieczny (red. J. Kamińska), t. VII, Gdańsk.
Lodowski J. 1966 Uwagi o wczesnośredniowiecznej ceramice grafitowej z terenu Śląska [Sum.: Annotations on early mediaeval graphite ceramics of Silesia], „Silesia Antiqua” t. VIII, s. 110-132.
Lodowski J. 1979 Zagadnienie wczesnośredniowiecznej ceramiki grafitowej w Polsce w świetle materiałów z Opola-Ostrówka, (w:) Kształtowanie się kultury wczesnopolskiej na Opolszczyźnie, Opole, s. 92-103.
Łosiński W., Rogosz R. 1986 Próba periodyzacji ceramiki wczesnośredniowiecznej ze Szczecina, (w:) Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim, Warszawa, s. 51-61.
Malinowska M. 1961 Badania na stanowisku Ostrów Tumski 17 w Poznaniu w latach 1953-1954 [Rés.: Apercu general résultats obtenus au cours des campagnesde fouillesde 1953 et 1954 à Poznań, 17, rue Ostrów Tumski], (w:) Poznań we wczesnym średniowieczu (red. W. Hensel), t. III, Wroclaw-Warszawa, s. 7-95.
Mogielnicka - Urban M. 1984 Warsztat caramiczny w kulturze łużyckiej [Zus.: Die Keramische Werkstatt in der Lausitzer Kultur], Wroclaw - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź.
Moździoch S. 2002 Castrum munitissimum Bytom. Lokalny ośrodek władzy w państwie wczesnopiastowskim, Warszawa.
Munsell 1973 Munsell Soil Color Charts, Baltimore.
Niegoda J. 1999 Naczynia ceramiczne, (w :)Ze studiów nad życiem codziennym w średniowiecznym mieście. Parcele przy ulicy Więziennej 10-11 we Wrocławiu (red. C. Busko i J. Piekalski), Wrocław, s. 157-182.
Niesiołowska A., Perzyńska M., Żak J. 1960 Badania na posesji Ostrów Tumski 13 w latach 1950-1953 [Rés.: Les recherches archéologiques dans l’immeuble de la rue Ostrów Tumski 13 en 1950-1953], s. 67-219.
Palubicka A. 1975 Grodzisko wklęsłe [Zus.: Niederungsburg in Bnin, Kreis. Śrem], (w:) Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Grodzisko wklęsłe (red. J. Żak), Poznań, s. 9-184.
Parczewski M. 1982 Płaskowyż Glubczycki we wczesnym średniowieczu [Zus.: Die Głubczycer Hochenbene im Frtihmittelalter], Warszawa - Kraków.
Piekalski J. 1991 Wrocław średniowieczny. Studium kompleksu osadniczego na Ołbinie w VII—XIII w. [Sum.: Medieval Wrocław. Study of the settlement complex at Ołbin in the VII—XIII centuries], Wroclaw.
Poliński D. 1996 Przemiany w wytwórczości garncarskiej ziemi chełmińskiej u schyłku wczesnego i na początku późnego średniowiecza [Sum.: Changes in pottery production in the Chełmno land at the end of the early middle ages at the beginning of the late middle ages], Toruń.
Radwański K. 1968 Wczesnośredniowieczna ceramika krakowska i zagadnienie je j chronologii [Rés.: Ceramique cracovienne de Haut Moyen Age probleme de la chronologie], „Materiały Archeologiczne”, t. IX, s. 5-71.
Rauhutowa J. 1976 Czersk we wczesnym średniowieczu [Zus.: Czersk im friihen Mittelalter (VII—XIII Jh.)], Wrocław
- Warszawa - Kraków - Gdańsk.
Rzeżnik P. 1999 Lokalne i ponadregionalne akcenty przemian ceramiki w Xlll-wiecznym Wrocławiu [Sum.: Local and over-regional transformations reflected in the results of investigations of the thirteenth-century pottery from Wroclaw], (w:) Mediaevalia Archaeologica (red. M. Jeżek, J. Klápste), Praha, s. 125-136.
Rzeżnik P. 2002 Ślad oddziaływań garncarstwa morawskiego na ceramikę średniowiecznego Śląska u progu i w czasie
lokacyjnych przemian osadniczych, (w:) Civitas & villa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie
Środkowej (red. C. Busko, J. Klápste, L. Leciejewicz, S. Moździoch), Wroclaw - Praha, s. 438^ł46.
Sikorski A. 1995 Ceramika naczyniowa z Łekna, stanowisko nr 3 (wykopy V IIIi IX) [Sum.: Pottery from Łekno, stand 3 (Excavation VIII and IX)], (w:) Studia i materiały do dziejów Pałuk (red. A. M. Wyrwa), t. II, Poznań, s. 95-120.
Sikorski A. 2002 Ceramika naczyniowa z czternastowiecznego obiektu produkcyjnego w Bierzwniku, „Zeszyty Bierzwnickie” nr 4, s. 151-166.
Sikorski A. 2003 Łekno, pow. Wągrowiec, woj. wielkopolskie, stan. 19. Wyniki badań nad ceramiką średniowieczną i nowożytną [Sum.: Łekno, Wągrowiec province, Wielkopolska voivodeship, site Ł 19. Results of mediaeval and modern pottery analysis], (w:) Studia i materiały do dziejów Pałuk (red. A.M. Wyrwa), t. IV, Poznań, s. 67-123.
Stana Ć. 1998 Die jriihmittelalterliche Graphittonkeramik in Mittelmahren, (in:) Friihmittelalterliche Graphittonkeramik in Mitteleuropa. Naturwissenschaftliche Keramikuntersuchungen (ed. L. Polácek), Internationale Tagungen in Mikulèice, Bd. IV, Brno, s. 87-125.
Szamałek K., Dudziak - Jankowiakowa J., Karolczak Z. 1979 Osadnictwo podgrodzia bnińskiego [Zus.: Besiedlung der Vorburg in Bnin], (w:) Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Podgrodzie (red. J. Żak), Warszawa - Poznań, s. 5-263.
Wachowski K. 1992 Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe [Zus.: Das friihmittelalterliche Korpergraberfeld in Stary Zamek], (w:) K. Wachowski, G. Domański, Wczesnopołskie cmentarzysko w Starym Zamku (red. A. Galos), Wrocław, s. 7-99
Wyrwińska E. 2002 Gród w Czerwonej Wsi p o d Krzywiniem, ja ko jeden z punktów na trasie pielgrzymki cesarza [Zus.: Der Burgwall in Czerwona Wieś, Gde. Krzywiń], (w:) Trakt cesarski Iława - Gniezno -Magdeburg (red. W. Dzieduszycki, M. Przybył), Poznań, s. 177-189.
Zamelska K. 1995 Grodzisko w Poniecu (stanowisko 1), woj. leszczyńskie [Zus.: Burgwall in Poniec (Fundstelle 1), Woiwodschaft Leszno], (w:) Z badań nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym Wielkopolski Południowej (red. Z. Kurnatowska), Poznań, s. 9-82.
Zamelska K. 1998 Graphitkeramik in Polen - Chronologie und Verbreitung, (in:) Friihmittelalterliche Graphittonkeramik in Mitteleuropa. Naturwissenschaftliche Keramikuntersuchungen (ed. L. Polaćek), Internationale Tagungen in Mikulćice, Bd. IV, Brno, s. 33-36.