Słowa kluczowe
profiled brick
brickmaking craftsmanship
production traces
the city parish church of St. Mary Magdalene
Jak cytować
Abstrakt
Medieval profiled bricks from the remains of the city parish church of St. Mary Magdalene in Poznań are a very important source of information about the brickmaking craftsmanship. The study attempts to identify production traces with specific stages of brick production (the process of forming and drying bricks), along with an attempt to reconstruct these operations that were used by the Poznań brickmakers. In addition to the analyzes related to the number of occurrences, the type of research material was defined, the criteria for isolating individual traces were described, the state of knowledge about brickmaking and analogies of fittings found in medieval buildings, mainly in the city of Poznań, were taken into account.
Bibliografia
Arszyński, M., 1970, Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV i pierwszej połowie XV wieku. Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, 9, 7–139.
Arszyński, M., 2016, Średniowieczny warsztat budowlany w Prusach w jego europejskim kontekście. Malbork: Muzeum Zamkowe w Malborku.
Borwiński, J., 2015, Kanonia i mury obronne przy ul. Ostrów Tumski 11. Nowe ustalenia naukowe. Ochrona Zabytków, 68(1), 183–194.
Horbacz, J. T., 1996, Teoria a doświadczenie. Wokół kwestii związanych z produkcją cegły w średniowieczu. Archaeologia Historica Polona, 3, 167–181.
Ignaczak, M., Sikorski, A., Dębski, A., Sikora, M. 2018 Wyniki badań na placu Kolegiackim (stan. 3) w Poznaniu 2016–2017. W: J. Wierzbicki (red.), Badania archeologiczne na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej w latach 2013–2017 (s. 243–254). Poznań: Instytut Archeologii Uniwersytetu UAM, Instytut Archeologii i Etnologii PAN. Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu, Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Poznaniu, Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Archeologów Polskich, Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne.
Ignaczak, M., Sikorski, A., Dębski, A., Sikora, M., 2019, Kolegiata pw. św. Marii Magdaleny. W: J. Czebreszuk, D. Żurkiewicz (red.), Skarby czasu (s. 137–143). Poznań: Instytut Archeologii UAM.
Ignaczak, M., Sikorski, A., Dębski, A., Sikora, M., 2021, Skarby kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny. Kronika Miasta Poznania. Podziemny Poznań, 1, 164–177.
Jurek, T., 2003, Wokół zagadek najdawniejszych dziejów poznańskiej fary. Kronika Miasta Poznania. Stara i nowa Fara, 3, 46–62.
Kajzer, L., 1999, Archeologiczno-architektoniczne badania terenowe. W: Z. Kobyliński (red.), Metodologia badań archeologiczno-architektonicznych (s. 23–52). Warszawa: Generalny Konserwator Zabytków, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich.
Karłowska-Kamzowa, A. 1988 Sztuka gotycka w Poznaniu. W: J. Topolski (red.), Dzieje Poznania, t. 1: Dzieje Poznania do roku 1793, cz. 1 (s. 370–392). Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Karolczak, Z., 2003, Wyniki badań archeologicznych na placu Kolegiackim. Kronika Miasta Poznania. Stara i nowa Fara, 3, 196–214.
Kąsinowski, A., 1972, Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim. Studia z Dziejów Rzemiosła i Przemysłu, 10, 7–56.
Koczorowski, K., 1978, Niektóre problemy strychowania konstrukcyjnej cegły „palcówki”. Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków (Seria B), 49, 21–38.
Kowalski, J., 2010, Gotyk Wielkopolski. Architektura sakralna XIII–XVI wieku. Poznań: Fundacja Świętego Benedykta.
Krawczyk, K. M., 2011, Detal architektoniczny jako nośnik informacji. Wkład badań nad detalem architektonicznym w poznanie założenie augustianów-eremitów w Stargardzie. Stargardia. Rocznik Muzeum w Stargardzie poświęcony przeszłości i kulturze Pomorza, 6, 147–159.
Krawczyk, K. M., Skowrońska, E., 2016, Detal architektoniczny. W: M. Majewski (red.), Archeologia Stargardu. Badania na obszarze dawnego kościoła augustiańskiego, t. 2, cz. 1 (s. 191–211). Stargard: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie.
Kutzner, M., 1957, Średniowieczna katedra poznańska. Biuletyn Historii Sztuki, 19(2), 183–185.
Kutzner, M., 1989, Znaczenie Śląska dla rozwoju architektury wielkopolskiej XIV i XV wieku. Rocznik Leszczyński, 9, 171–183.
Kutzner, M., 1995, Wielkopolska, Kujawy, Ziemia Łęczycka i Sieradzko-Wieluńska. W: T. Mroczko, M. Arszyński (red.), Architektura gotycka w Polsce (s. 152–170). Warszawa: Instytut Sztuki PAN.
Lajsner, W., 2020, Cegły profilowane z placu Kolegiackiego (stan. 213). Poznań [maszynopis pracy dyplomowej napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. M. Ignaczaka].
Linette, E., 2004, Zabytek wczesnogotyckiego budownictwa w Poznaniu. Kronika Miasta Poznania. Nasi dominikanie, 3, 42–58.
Majewski, M., 2012, Analiza źródeł archeologicznych. W: M. Wiewióra (red.), Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały (s. 217–272). Toruń: Instytut Archeologii UMK, Urząd Miejski w Grudziądzu.
Małachowicz, M., 2005, Ceramika budowlana średniowiecznego Wrocławia. W: C. Buśko (red.) Wschodnia strefa Starego Miasta we Wrocławiu w XII–XIV wieku. Badania na placu Nowy Targ (s. 111–134). Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Nowacki, J., 1964, Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, t. 2: Archidiecezja Poznańska w granicach historycznych i jej ustrój. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Płuska, I., 2009, 800 lat cegielnictwa na ziemiach polskich – rozwój historyczny w aspekcie technologicznym i estetycznym. Wiadomości Konserwatorskie, 26, 26–54.
Rutkowska-Płachcińska, A., 1978, Budownictwo. W: A. Rutkowska-Płachcińska (red.), Historia kultury materialnej Polski w zarysie, t. 2 (s. 150–180). Wrocław: Ossolineum.
Siejkowska-Askutja, E., 2015, Miasto Poznań. Zabudowa obecnego placu Kolegiackiego i jego otoczenia w XVIII i XIX wieku. Zarys problematyki. W: M. Ignaczak (red.), Dokumentacja archeologicznych badań rozpoznawczych wykonanych na stanowisku Poznań nr 3 (plac Kolegiacki) identyfikacja położenia reliktów kolegiaty pw. św. Marii Magdaleny [maszynopis]. Poznań: Wydział Archeologii UAM.
Skibiński, S., 1996, Architektura gotycka w Wielkopolsce – między Śląskiem a Pomorzem (od XIII do początków XV wieku). Rocznik Leszczyński, 9, 185–193.
Skibiński, S., 2001, Katedra poznańska. Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha.
Skibiński, S., 2005, Architektura kościołów średniowiecznego Poznania. W: Z. Kurnatowska, T. Jurek (red.), Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania (s. 245–262). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Skowrońska, E., 2011, Ceramika budowlana z kompleksu klasztornego augustianów-eremitów w Stargardzie. Wprowadzenie do badań nad detalem. W: M. Majewski (red.), Stargardia. Rocznik Muzeum w Stargardzie poświęcony przeszłości i kulturze Pomorza, 6, 133–145.
Warkoczewska, M., 2003, Widoki kolegiaty farnej pw. św. Marii Magdaleny. Kronika Miasta Poznania. Stara i nowa Fara, 3, 145–159.
Wasik, B., 2017, Wybrane zagadnienia z zakresu cegielnictwa w późnośredniowiecznych Prusach. Archaeologia Historica Polona, 25, 37–58.
Wiesiołowski, J., 1997, Socjotopografia Późnośredniowiecznego Poznania. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Wyrobisz, A., 1961, Średniowieczne cegielnie w większych ośrodkach miejskich w Polsce. Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, 1, 55–81.