Słowa kluczowe
cultural heritage
archaeologization
archaeology of the contemporary past
Polish Jurassic Highland
Jak cytować
Abstrakt
In the article, the authors describe the process of archaeologization of selected objects in the local landscape, using examples from five municipalities located in the northern areas of the Polish Jurassic Highland. They look at the processes of persistence or transformation (replacement, revitalization, expansion) and abandonment (destruction, disappearance). The analysis of the collected materials combines the perspectives of archaeology and ethnography/cultural anthropology. It is part of the understanding of landscape as a cultural heritage that runs over time, its form and meaning are fields for negotiation by various entities (local communities, state administration and experts/researchers).
Bibliografia
Dziadowiec-Greganić, J. (2021). Ku nowej teorii dziedzictwa rzemieślniczego i rękodzielniczego - pomiędzy materialnością i niematerialnością w tworzeniu. Łódzkie Studia Etnograficzne, 60, 329-348. DOI: https://doi.org/10.12775/LSE.2021.60.19
Eggers, H. J. (1959). Einführung in die Vorgeschichte. München: Piper.
Frydryczak, B. (2018). Krajobraz: dziedzictwo zamieszkiwane. W: A. Marciniak, M. Pawleta, K. Kajda (red.), Dziedzictwo we współczesnym świecie. Kultura, natura, człowiek (s. 89-104). Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Gadowska, I. (2016a). Badania z zakresu historii sztuki regionu. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 118-127). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Gadowska, I. (2016b). Diagnoza badawcza gminy - historia sztuki. W: G. E. Karpińska, M. Majorek (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko--Częstochowskiej. Raport z badań, t. 5: Gmina Olsztyn (s. 78-84). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Gadowska, I. (2019a). Diagnoza badawcza gminy - historia sztuki. W: A. Krupa-Ławrynowicz, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 5: Gmina Lelów (s. 81-98). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Gadowska, I. ( 2019b). „Od powietrza zdradliwego, głodu i ognia obroń nas…”. Przydrożne figury świętych jako przykład rzeźby ludowej na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej / „From Treacherous Air, Hunger, and Fire, deliver Us...” Roadside Statues of Saints as Examples of Folk Sculptures in the Polish Jurassic Highland. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Czestochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 163-179). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Gadowska, I., Janik, M., Majorek, M. (2016). Teren badań i jego specyfika przyrodniczo-historyczna. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 19-37). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Gadowska, I., Majewska, A. (2019). Cmentarze jako kotwice pamięci. O dawnych społecznościach żydowskich terenów północnej Jury / Cemeteries as Anchors of Memory. On Old Jewish Communities in the Northern Part of the Polish Jurassic Highland. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Czestochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 181-210). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Ingold, T. (2018). Czasowość krajobrazu. W: P. Majewski, M. Napiórkowski (red.), Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów (s. 247-260). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323533627.pp.247-260
Janik, M., Nita, M. (2016). Badania z zakresu historii regionu. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 108-117). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Holtorf, C. (2001). Is the Past a Non-Renewable Resource? W: R. Layton, P. G. Stone, J. Thomas (red.), Destruction and Conservation of Cultural Property (s. 286-294). London: Routledge.
Kajzer, L. (1996). Wstęp do archeologii historycznej. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Kajzer, L (2000). Archeologia historyczna a konserwacja zabytków. W: A. Tomaszewski (red.), Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX w. (s. 157-166). Warszawa: Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej.
Karpińska, G. E., Majorek, M., Rak, M., Janik, M., Gadowska, I. (2016). Diagnoza miejsc. W: G. E. Karpińska, M. Majorek (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 3: Gmina Olsztyn (s. 85-237). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Karpińska, G. E., Majorek, M., Janik, M., Gadowska, I. (2019). Diagnoza miejsc. W: G. E. Karpińska, M. Majorek (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 4: Gmina Janów (s. 109-274). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Kobiałka, D. (2014). Let Heritage Die! The Ruins of Trams at Depot No. 5 in Wrocław, Poland. Journal of Contemporary Archaeology, 1(2), 351-368. DOI: https://doi.org/10.1558/jca.v1i2.18438
Kobiałka, D. (2019). Difficult Heritage of the 20th Century from the Perspective of the Biography of Things. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 34, s. 23-42. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.34.02
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O. (2016). O projekcie. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 8-18). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O. (2019). Etnografia i archeologia - perspektywa integrująca/ Ethnography and Archaeology - an Integrating Perspective. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko- Czestochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 55-72). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O. (2021). Choleric Cemeteries in the Landscape of the Northern Part of the Polish Jurassic Highland. Fasciculi Archaeologiae Historicae, 34, 49-67. DOI: https://doi.org/10.23858/FAH34.2021.004
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O., Rak, M., Nita, M., Gadowska, I. (2019). Diagnoza miejsc. W: A. Krupa-Ławrynowicz, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 2: Gmina Mstów (s. 93-338). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O., Majewska, A., Nita, M., Gadowska, I. (2019). Diagnoza miejsc. W: A. Krupa-Ławrynowicz, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 5: Gmina Lelów (s. 99-344). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O., Majewska, A., Nita, M., Gadowska, I., Cieśliczka, A. (2019). Diagnoza miejsc. W: A. Krupa-Ławrynowicz, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 5: Gmina Lelów (s. 99-344). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Krupa-Ławrynowicz, A., Ławrynowicz, O., Majewska, A., Nita, M., Gadowska, I., Cieśliczka, A. (2019). Diagnoza miejsc. W: A. Krupa-Ławrynowicz, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 6: Gmina Przyrów (s. 102-229). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Lowenthal, D. (2014). Życie z krajobrazem i oglądanie krajobrazu. W: B. Frydryczak (red.), Krajobrazy. Antologia tekstów (s. 105-134). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Ławrynowicz, O. (2016). Metodyka diagnozy archeologicznej. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 90-107). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Ławrynowicz, O. (2019a). Archaeology of Us and the Local Identity. An Interdisciplinary Context. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 34, 45-57. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6034.34.03
Ławrynowicz, O. (2019b). Jak bym to zrobił teraz. Aneks do procedury badań miejsc pamięci i miejsc zapomnienia / How I would do it now. An Appendix to the Procedure of Research into Places of Memory and Oblivion. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Nawiązania i poszerzenia/ Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 37-54). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Ławrynowicz, O., Rak, M., (2019). Z nieba na ziemię. Aeroarcheologia w badaniach jurajskich / From the Sky to the Ground. Aviation Archaeology in the Research in the Polish Jurassic Highland. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 233-247). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Maetzke, G. (1986). Źródła archeologiczne jako odwzorowanie procesu społeczno-kulturowego. W: W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych, t. 1: Przesłanki metodologiczne (s. 246-302). Warszawa: Wydawnictwo Ossolineum.
Majewska, A. (2019). Anna Majewska. Pamięć wspólnotowa, pamięć materialna, czyli palimpsest lelowskiego wzgórza / Community Memory and Material Memory, or a Palimpsest of the Lelów Hill. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 211-229). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Murzyn-Kupisz, M. (2010). Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny. Przykład podkrakowskich Niepołomic. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 835, 67-91.
Neustupný, E. (2007). Metoda archeologie. Plzeň: Aleš Čeněk.
Passmore, D. G., Harrison, S., Capps Tunwell, D. (2014). Second World War conflict archaeology in the forests of north-west Europe. Antiquity, 88, 1275-1290. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003598X00115455
Purchla, J. (2007). Wstęp. W: M. A. Murzyn, J. Purchla (red.), Dziedzictwo kulturowe w XXI wieku. Szanse i wyzwania (s. 5-22). Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Purchla, J. (2013). Dziedzictwo kulturowe. W: J. Hausner, A. Karwińska, J. Purchla (red.), Kultura a rozwój (s. 39-56). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Tabaczyński, S. (1964). O aktualnych problemach warsztatu badawczego prahistoryka. Archeologia Polski, 9(1-2), 223-265.
Trajdos, J. (2019). Relikty niemieckich fortyfikacji z dwóch wojen światowych na wschód od Częstochowy/ Relics of German Fortifications from Two World Wars to the East of Częstochowa. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 249-267). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Urbańczyk, P. (1986). Formowanie się układów stratyfikacyjnych jako proces źródłotwórczy. W: W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych, t. 1: Przesłanki metodologiczne (s. 184-245). Warszawa: Wydawnictwo Ossolineum.
Vařeka, P., Symonds, J. (2013). Archeologie trampingu. Terénní výzkum tábořiště v „Kachním údolí“ (Plzeňský kraj) - The Archeology of Tramping. The Field Research of the “Duck Halley” Campsite (Pilsen Region). W: S. Michajlová (red.), Volný čas. Utopie na hranicích všednosti - Spare Time. Utopias on the Verge of Commonness (s. 94-109). Praha: National Gallery.
Wejland, A. P. (2016a). Pojęcia podstawowe. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 38-49). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Wejland, A. P. (2016b). Strategia badawcza. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 50-58). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Wejland, A. P. (2016c). Metodyka diagnozy etnograficznej. W: A. P. Wejland, O. Ławrynowicz (red.), Miejsca pamięci i miejsca zapomnienia. Interdyscyplinarne badania na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Raport z badań, t. 1: Wprowadzenie metodologiczne (s. 59-89). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Wejland, A. P. (2019). Opowieści o miejscach - dopiski i komentarze/ Narratives of Places. Notes and Comments. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamieci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 15-35). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Wejland, A. P., Ławrynowicz, O., Krupa-Ławrynowicz, A. (2019). Prolog/ Prologue. W: O. Ławrynowicz, A. Krupa-Ławrynowicz (red.), Miejsca pamieci i miejsca zapomnienia w krajobrazach kulturowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Nawiązania i poszerzenia / Places of Memory and Oblivion in the Cultural Landscapes of the Polish Jurassic Highland References and Extensions (s. 5-12). Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Olgierd Ławrynowicz, Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Alicja Piotrowska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.