Słowa kluczowe
Mierzyn settlement cluster
Funnel Beaker Culture
Pasewalk beakers with pointed base
Jak cytować
Abstrakt
This paper presents the results of analyses of materials recovered during 2004 rescue excavations of a Funnel Beaker Culture (TRB) dwelling pit at Mierzyn, site 4. It provides a detailed and multifaceted analysis of the archaeological record and attempts to assess the significance of the find for the studies on the Middle Neolithic in the Lower Oder region. The article contains a detailed description of selected archival finds from the area occupied by the site and discusses their previous interpretations.
Bibliografia
Balcer B . 1983a Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Balcer B . 1983b Z badań nad rozwojem krzemieniarstwa neolitycznego na Pomorzu. W: T. Malinowski (red.), Problemy epoki kamienia na Pomorzu (s. 203–216). Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Baldia O.M., Frink S.D., Boulanger T.M. 2008 Problems in the Archeological Legacy: The TRB/Lengyel-Baden Conundrum. W: M. Furholt, M. Szmyt, A. Zastawny (red.), The Baden Complex and the Outside World. Proceedings of the 12th Annual Meeting of the EAA in Cracow 19–24th September 2006 (Studia nad Pradziejami Europy Środkowej, 4, s. 25–49). Bonn: In Kommission bei Dr. Rudolf Habelt GmbH.
Borówka R. i in. (red.) 2002 Przyroda Pomorza Zachodniego. Szczecin: Oficyna in Plus.
Czarnecki M. 1981 Mesolithic in Szczecin Lowland, Mesolithikum in Europe. Veröffenlichungen des Museums für Ur und-Frügeschichte in Potsdam, 14/15, s. 345–354.
Czarnecki M. 1983 Początki zasiedlenia w paleolicie i mezolicie. W: W. Filipowiak, G. Labuda (red.), Dzieje Szczecina, t. 1, Pradzieje Szczecina (s. 59–101). Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Cyrek K., Grygiel R., Nowak K. 1983 Podstawy wydzielenia mezolitu ceramicznego na Niżu Polskim. W: T. Malinowski (red.), Problemy epoki kamienia na Pomorzu (s. 85–110). Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Dziewanowski M. 2005 Sprawozdanie z interwencyjnych prac wykopaliskowych na stanowisku nr 4 w Mierzynie. [Maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie].
Dziewanowski M. 2008 Kompleks pracowniano-osadniczy z epoki kamienia i wczesnej epoki brązu w Mierzynie (rezultaty odkryć dokonanych na stan. 4 i 7 w Mierzynie w latach 2005–2008). [Maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie].
Dziewanowski M. 2012a Stan badań nad przemysłami środkowo-późnoneolitycznymi na Pomorzu Zachodnim. Acta Universitatis Lodziensis Folia Archeologica, 28, s. 25–57.
Dziewanowski M. 2012b Najnowsze odkrycia z epoki kamienia na stanowisku nr 3 w Chwarstnicy, woj. zachodniopomorskie. Materiały Zachodniopomorskie, rocznik 2012, VIII(1), (Archeologia), s. 279–287.
Dziewanowski M. 2013 Wyniki badań interwencyjnych na wielokulturowym stanowisku nr 5 (AZP 30–04/106) w Mierzynie, gm. Dobra Szczecińska. W: E. Fudzińska (red.), XVIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1, Od epoki kamienia do okresu rzymskiego (s. 11 29). Malbork: Muzeum Zamkowe.
Dziewanowski M. 2014 Stan badań nad produkcją narzędzi wielościennych w okresie funkcjonowania kultury pucharów lejkowatych na Pomorzu Zachodnim. Fontes Archaeologici Posnanienses, 50(2), s. 163–183.
Dziewanowski M. 2015 Podsumowanie badań zrealizowanych na terenie Gminy Kołbaskowo w latach 2011–2013. Przyczynek do studiów mikroregionalnych Wzniesień Szczecinskich. W: A. Janowski, K. Kowalski, B. Rogalski, S. Słowiński, P. Wojdak (red.), XIX Sesja Pomorzoznawcza, t. 1, Od epoki kamienia do okresu rzymskiego (s. 11–30). Szczecin: Muzeum Narodowe.
Dziewanowski M., Matuszewska A. 2011 Mierzyn, gm. Dobra Szczecińska, stanowisko archeologiczne nr 9 (AZP 30-04/83). Wstępna prezentacja wyników badań archeologicznych zrealizowanych w ramach współpracy między Muzeum Narodowym w Szczecinie i Uniwersytetem Szczecińskim pod kierunkiem dr Agnieszki Matuszewskiej (05 lipca – 31 sierpnia 2010). [Maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Szczecinie].
Dziewanowski M, Szemelak R. 2016 Wstępne wyniki badań tywiańskiego mikroregionu produkcyjnego. W: W. Borkowski, B. Sałacińska, S. Sałaciński (red.), Krzemień narzutowy w pradziejach. Materiały z konferencji w „Mądralinie” w Otwocku, 18–20 października 2010 (Studia nad Gospodarką Surowcami Krzemiennymi w Pradziejach, 8, s. 363–381). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne.
Fock G. 1941 Tulpenbecher und Kragenflasche aus einem jungsteinzeitlichen Grab von Racibórz – Süd. Nachtrichtenblatt für deutsche Vorzeit, 17, s. 37–39.
Galiński T. 1987 Zespoły typu Tanowo. Zachodniopomorski ekwiwalent ugrupowania Ertebølle-Ellerbek-Lietzow. Materiały Zachodniopomorskie, 33, s. 7–49.
Galiński T. 1991 Mezolit ceramiczny i neolit strefy leśnej. Archeologia Polski, 36(1–2), s. 5–52.
Galiński T. 1992 Obozowisko mezolityczne i protoneolityczne na stanowisku w Tanowie badane w latach 1989–1991. Materiały Zachodniopomorskie, 38, s. 53–123.
Galiński T. 1997 Materiały do mapy osadnictwa w epoce kamienia na Pomorzu Zachodnim. Materiały Zachodniopomorskie, 43, s. 7–99.
Galiński T. 2005 Nowe materiały tzw. fazy wczesnopucharowej osadnictwa protoneolitycznego na Pomorzu. Folia Praehistorica Posnaniensia, 12, s. 71–91.
Gadawski A. 1958 Zagadnienie kultury „ceramiki grzebykowej” w Polsce, Wiadomości Archeologiczne 25(4), s. 287–314.
Gumiński W. 1999 Kultura Zedmar a kultura Narva. Razem czy osobno. Światowit, 1(42), fasc. B, s. 59–69.
Jankowska D. 1983 Kultura pucharów lejkowatych i amfor kulistych na Pomorzu. W: T. Malinowski (red.), Problemy epoki kamienia na Pomorzu (s. 147–166). Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Jankowska D. 1990 Społeczności strefy południowo-zachodniobałtyckiej w dobie neolityzacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Jankowska D. 1996 Neolit Pomorza Zachodniego – nierozwiązany problem badawczy. W: E. Wilgocki, P. Krajewski, M. Dworczyk, D. Kozłowska (red.), 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim (s. 11–25). Szczecin: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich.
Jankowska D. 2001 Elementy leśne w neolicie Pomorza. Od neolityzacji do początków epoki brązu. W: J. Czebreszuk, M. Kryvalcevic, P. Makarewicz (red.), Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI i II tys. przed Chr. (2, s. 85–99), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Jankowska D. 2009 Rozwój badań nad epoką kamienia na Pomorzu w ostatnim 25-leciu. W: M. Fudziński, H. Paner (red.), Aktualne problemy epoki kamienia na Pomorzu (s. 23–37). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Kabaciński J., Sobkowiak-Tabaka I. 2004 Komorniki. Chata ludności kultury pucharów lejkowatych. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk Oddział w Poznaniu.
Kirsch E. 1994 Beiträge zur älteren Trichterbecherkultur in Brandenburg. Potsdam: Verlag Brandenburgisches Landesmuseum für Ur- und Frühgeschichte.
Kobusiewicz M., Kabaciński J. 1993 Chwalim. Subboreal hunter-gatherers of the Polish plain. Poznań: Institute of Archaeology and Ethnology, Polish Academy of Sciences.
Kośko A. 1982 Z badań nad problematyką równoleżnikowych kontaktów kulturalnych społeczeństw dorzeczy Odry i Wisły w młodszej epoce kamienia (zagadnienie tzw. wpływów kultury michelsberskiej). Wiadomości Archeologiczne, 47, s. 161–169.
Kroitsch K. 1973 Die Gaterslebener Gruppe und ihre Stellung im Neolithikum des Elbe-Saale-Raums. (Neolitische Studien II). Halle: Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg.
Łuczak M. 2006 Szczecin-Gumieńce Scheune. Szczecin: Pomorskie Towarzystwo Historyczne.
Małecka-Kukawka J. 2001 Między formą a funkcją. Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Mende J. 2001 Siedlungsreste der Trichterbecherkultur unter einem zerstörten Hügelgrab bei Warlin, Lkr. Mecklenburg-Strelitz. Archäologische Berichte aus Mecklenburg-Vorpommern, 8, s. 21–40.
Menke M. 1988 Zu den frühen Kupferfunden des Nordens. Acta Archeologica, 59, s. 15–67.
Mierzwiński A. 2003 Znaki utrwalone w glinie. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Osipowicz G. 2010 Narzędzia krzemienne w epoce kamienia na ziemi chełmińskiej. Studium traseologiczne, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Osypiński P., Pyżewicz K. 2015 Znalezisko serii wiórów ze stanowiska 9 w Dąbrówce, gm. Kowal. Folia Praehistorica Posnaniensia, 20, s. 357–372.
Preuβ J. 1966 Baalberge Gruppe in Mitteldeutschland (Veröffentlichungen des Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle, 21). Berlin: Landesmuseums für Vorgeschichte in Halle.
Pyżewicz K. 2015 Analiza traseologiczna artefaktów krzemiennych. W: A. Marciniak, I. Sobkowiak-Tabaka, M. Bartkowiak i M. Lisowski (red.), Kopydłowo, stanowisko 6. Osady neolityczne z pogranicza Kujaw i Wielkopolski (s. 193–205). Poznań – Pękowice: Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna PROFIL-ARCHEO.
Pyżewicz K., Rozbiegalski P. 2012 Sposoby rozpalania ognia w młodszej epoce kamienia na terenie ziem polskich w kontekście badań eksperymentalno-traseologicznych, Światowit, Fascykuł B, Archeologia pradziejowa i średniowieczna. Archeologia Polski, 9(50), s. 259–272.
Richthofen von B. 1934 Die Irdenware des nordeurasischen Kulturkreises der jüngeren Steinzeit in Schlesien. Altschlesien, 5, s. 67–83.
Rzepecki S. 2004 Społeczności środkowoneolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Sajkowska M. 1984 Grób skrzynkowy na stanowisku nr 7 w Mierzynie, gm. Dobra, woj. Szczecin. Materiały Zachodniopomorskie, 29, s. 287–291.
Siuchniński K. 1958 Dotychczasowe wyniki badań na osadzie kultury pucharów lejkowatych w Ustowie, pow. Szczecin. Materiały Zachodniopomorskie, 4, s. 17–41.
Siuchniński K. 1961 Odkrycia. Materiały Zachodniopomorskie, 7, s. 782.
Siuchniński K. 1969 Klasyfikacja czasowo-przestrzenna kultur neolitycznych na Pomorzu Zachodnim, cz. 1, Katalog źródeł archeologicznych. Szczecin: Muzeum Pomorza Zachodniego.
Siuchniński K. 1972 Klasyfikacja czasowo-przestrzenna kultur neolitycznych na Pomorzu Zachodnim, cz. 2, Opracowanie analityczne. Szczecin: Muzeum Pomorza Zachodniego.
Siuchniński K. 1981 Zagadnienie grupy ustowskiej (britzko-ustowskiej) kultury pucharów lejkowatych. W: T. Wiślański (red.), Kultura pucharów lejkowatych (studia i materiały) (s. 137–161). Poznań: Polska Akademia Nauk, Oddział w Poznaniu i Leszczyńskie Towarzystwo Kulturalne w Lesznie.
Siuchniński K. 1983 Stosunki kulturowe u ujścia Odry w neolicie i w początkach epoki brązu. W: W. Filipowiak, G. Labuda (red.), Dzieje Szczecina, t. 1, Pradzieje Szczecina (s. 103–278). Warszawa – Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Szmyt M. 1996 Społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Szmyt M. 2003 On the Studies of the South-Western Peripheries of the Globular Amphora Culture. Przegląd Archeologiczny, 51, s. 87–123.
Terberger T., Seiler M. 2005 Flintschläger und Fischer- Neue interdisziplinäre Forschungen zu steinzeitlichen Siedlungsplätzen auf Rügen und dem angrenzenden Festland. Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern, 52, s. 155–183.
Wiślański T. 1979 Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych. W: W. Hensel (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. 2, Neolit (s. 165–260). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Ossolineum.
Wierzbicki J. 1999 Łupawski mikroregion osadniczy ludności kultury pucharów lejkowatych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Winiarska-Kabacińska M. 2004 Analiza funkcjonalna zabytków krzemiennych. W: J. Kabaciński, I. Sobkowiak-Tabaka, Komorniki. Chata ludności kultury pucharów lejkowatych (s. 76–87). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Prehistoryczne, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk Oddział w Poznaniu.
Wotzka P.H. 1998 Zur Michelsberge Höhenanlage mit Grabenwerk in Ranstadt-Dauernheim, Wetteraukreis. W: J. Biel, H. Schlichterle, M., Strobel A. Zeeb (red.), Die Michelsbecher Kultur und ihre Randgebiete- Probleme der Entstehung, Chronologie und des Siedlungswesens (Materialhefte zur Archäologie in Baden-Württemberg, 43, s. 85–96). Stuttgart: Konrad Theiss Verlag.