Słowa kluczowe
prisoner of war camp
memory
heritage
materiality
remote sensing
LiDAR
Tuchola
Jak cytować
Abstrakt
This paper is a case study of a prisoner of war and internment camp in Tuchola (Kujawsko-Pomorskie Province, Poland). The camp operated between 1914 and 1923. During the First World War it was run by Germans and later, during the Polish-Soviet War, by the Poles. The site provides a context for discussing two issues around archaeological research of the recent past. The first issue is how archaeology can be used to analyse the transformations of landscapes related to modern armed conflicts. The second point deals with the documentation and analysis of the remains of the camp using ALS derivatives. The main conclusion of this paper is that LiDAR technology can be also a useful tool in the context of approaching landscapes from the recent past.
Bibliografia
Banaszek Ł. 2015 Przeszłe krajobrazy w chmurze punktów. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Binford L. 1962 Archaeology as anthropology. W: M. Leone (red.), Contemporary archaeology (s. 93–101). Carbondale: Southern Illinois University.
Binford L. 1978 Nunamiut ethnoarchaeology. New York: Academic Press.
Buchli V., Lucas G. (red.) 2001 Archaeologies of the contemporary past. London – New York: Routledge.
Burdukiewicz J.M. 2012 Analogia. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (s. 542–560). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Carr G., Mytum H. (red.) 2012 Cultural heritage and prisoners of war: creativity behind barbed wire. New York: Routledge.
Chrapek M. 2014 Pozostałości z okresu drugiej wojny światowej na stanowisku nr 9 w Tworkowie, gm. Krzyżanowice, woj. śląskie. W: P. Bobrowski, D. Minta-Tworzowska, B. Gediga, S. Piekalski (red.), Tworków stanowisko 9 (ZDR 9). Badania archeologiczne na terenie zbiornika przeciwpowodziowego Racibórz Dolny na rzece Odrze, Województwo Śląskie (polder) (t. III/2, s. 143–154). Poznań – Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Głosek M. (red.) 2010 Nekropolia z terenu byłego poligonu wojskowego na Brusie w Łodzi. Mogiła ekshumowana w 2008 roku. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
González-Ruibal A. 2014 Archaeology of the contemporary past. W: C. Smith (red.), Encyclopedia of global archaeology (s. 1683–1694). New York: Springer.
Gould R., Schiffer M.B. (red.) 1981 Modern material culture: the archaeology of us. New York: Academic Press.
Graves-Brown P., Harrison R., Piccini A. (red.) 2013 The Oxford handbook of the archaeology of the contemporary world. Oxford: Oxford University Press.
Harrison R. 2011 Surface assemblages. Towards an archaeology in and of the present. Archaeological Dialogues, 18(2), s. 141–161.
Harrison R., Schofield J. 2010 After modernity. Archaeological approaches to the contemporary past. New York: Oxford University Press.
Hesse R. 2010 LiDAR-derived Local Relief Models – a new tool for archaeological prospection. Archaeological Prospection, 17(2), s. 67–72.
Holtorf C., Piccini A. (red.) 2009 Contemporary archaeologies – excavating now. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Homann A. 2013 Battlefield archaeology of Central Europe – with a focus on early modern battlefields. W: N. Mehler (red.), Historical archaeology in Central Europe. Society for Historical Archaeology (s. 203–230). Rockville: Society for Historical Archaeology.
Karpus Z., Rezmer W. 1997 Tuchola. Obóz jeńców i internowanych 1914–1923, t. 1, cz. 1. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Karpus Z., Rezmer W. 1998 Tuchola. Obóz jeńców i internowanych 1914–1923, t. 1, cz. 2, Choroby zakaźne i walka z nimi (1920–1922). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Karpus Z., Wiszka E., Sribniak I. 2007 Tuchola. Obóz jeńców i internowanych 1914–1923, t. 1, cz. 3, Warunki życia jeńców i internowanych. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Kiarszys G., Szalast G. 2014 Archeologia w chmurze punktów. Porównanie rezultatów filtracji i klasyfikacji gruntu w projekcie ISOK z wynikami opracowanym w oprogramowaniu LAStools i TerraSolid. Folia Praehistorica Posnaniensia, 18, s. 541–566.
Kobiałka D., Frąckowiak M., Kajda K. 2015a Tree memories of the Second World War: a case study of common beeches from Chycina, Poland. Antiquity 89(345), s. 683–696.
Kobiałka D., Kajda K., Frąckowiak M. 2015b Archaeologies of the recent past and the Soviet remains of the Cold War in Poland. The case of Brzeźnica-Kolonia, Kłomino and Borne Sulinowo. Sprawozdania Archeologiczne, 67, 9–22.
Kobiałka D., Kostyrko M., Kajda, K. 2017 The Great War and its landscapes between memory and oblivion: the case of prisoners of war camps in Tuchola and Czersk, Poland. International Journal of Historical Archaeology, 21(1), s. 134–151.
Kochanowski M., Pogodziński M.P. 2009 Archeologia na tropach II wojny światowej. Rydwan, 1(4), s. 185–195.
Kola A. 2000 Hitlerowski obóz zagłady Żydów w Bełżcu w świetle źródeł archeologicznych: badania 1997–1999. Warszawa – Waszyngton: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Kola A. 2005 Archeologia zbrodni: oficerowie polscy na cmentarzu ofiar NKWD w Charkowie. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Krzepkowski M. 2013 Obiekty z okresu II wojny światowej związane z budową autostrady i funkcjonowania niemieckiego obozu pracy Bratz. W: E. Pawlak, P. Pawlak (red.), Myszęcin, stanowisko 19, woj. lubuskie. Od młodszej epoki kamienia po XX wiek (s. 471–481). Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej.
Ławecka D. 2012 Wstęp do archeologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ławrynowicz O. 2013 Archeologiczne weryfikacje miejsc pamięci w lasach zgierskich w latach 2011–2012. Prace i Materiały Muzeum Miasta Zgierza, 8, s. 281–313.
Ławrynowicz O., Żelazko J. (red.) 2015 Archeologia totalitaryzmu. Ślady represji 1939–1956. Łódź: Instytut Archeologii Uniwersytetu
Łódzkiego, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Łodzi.
Marciniak A., Minta-Tworzowska D., Pawleta M. (red.) 2011 Współczesne oblicza przeszłości. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Moshenska G. 2013 The archaeology of the Second World War: uncovering Britain’s wartime heritage. Barnsley: UK.
Myers A., Moshenska G. (red.) 2011 Archaeologies of internment. New York: Springer.
Mytum H., Carr G. (red.) 2013 Prisoners of war: archaeology, memory and heritage of 19th- and 20th-century mass internment. New York: Springer.
Olivier L. 2011 The dark abyss of time: archaeology and memory. Lanham: Altamira Press.
Olsen B., Pétursdóttir Þ. (red.) 2014 Ruin memories: materialities, aesthetics and the archaeology of the recent past. Abingdon-New York: Routledge.
Olsen B., Shanks M., Webmoor T., Witmore C. 2012 Archaeology: the discipline of things. Berkeley: University of California Press.
Pawleta M. 2016 Przeszłość we współczesności. Studium metodologiczne archeologicznie kreowanej przeszłości w przestrzeni społecznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Prinke A. 1973 Możliwości porównawczego stosowania danych etnograficznych w archeologii. Etnografia Polska, 17, s. 41–66.
Rathje W. 1979 Modern material culture studies. W: M.B. Schiffer (red.), Advances in archaeological method and theory (t. 2, s. 1–37). New York: Academic Press.
Rezmer W. 1996 Kronika Wołodymyra Ogonowskiego – źródło wiedzy o obozie jeńców Ukraińskiej Halickiej Armii w Tucholi w 1920 r. W: Tretij Mižnarodnyj Konhres Ukrajinistiv 26–29 serpnia 1996 r. (s. 48–55). Charkiv: Istorija.
Rola J., Stasiak M., Kwiatkowska M. 2015 Badania sondażowe na terenie obozu jenieckiego z I wojny światowej w Pile. Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, 16, s. 253–258.
Rowecki S. 1918 Umocnienia polowe. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa.
Saunders N. 2007 Killing time: archaeology and the First World War. Stroud: Sutton Publishing.
Shanks M. 1992 Experiencing the past: on the character of archaeology. London: Routledge.
Shanks M., Tilley C. 1987 Re-constructing archaeology: Theory and practice. London: Routledge.
Štular B., Kokalj Ž., Oštir K. , Nuninger L. 2012 Visualization of lidar-derived relief models for detection of archaeological features. Journal of Archaeological Science, 39, s. 3354–3360.
Wężyk P. (red.) 2014 Podręcznik dla uczestników szkoleń z wykorzystaniem produktów LiDAR. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii.
Witmore C. 2013 Which archaeology? A question of chronopolitics. W: A. González-Ruibal (red.), Reclaiming archaeology. Beyond the tropes of modernity (s. 130–144). London – New York: Routledge.
Zalewska A. 2011 Archeologiczny „palimpsest” jako specyficzna postać interpretacji teraźniejszości. W: A. Marciniak, D. Minta-Tworzowska, M. Pawleta (red.), Współczesne oblicza przeszłości (s. 115–132). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zalewska A. (red.) 2016a Archeologia współczesności. Warszawa: SNAP.
Zalewska A. 2016b The ‘gas-scape’ on the eastern front, Poland (1914–2014): exploring the material and digital landscapes and remembering those ‘twice-killed’. W: B Stichelbaut, D. Cowley (red.), Conflict landscapes and archaeology from above (s. 147–165). Farnahm: Ashgate Publishing.
Zapłata R., Szady B., Stefańczyk K. (red.) 2014 Laserowi odkrywcy – nieinwazyjne badania i dokumentowanie obiektów archeologicznych i historycznych województwa świętokrzyskiego. Babice: Fundacja Centrum GeoHistorii.