Słowa kluczowe
memory
body
Saint
early Christianity
the Rotunda
Greece
Jak cytować
Abstrakt
The article aims at presenting the mosaics from the dome of the early Christian church – the Rotunda in Thessaloniki, Greece. The function of the mosaics are twofold: (a) the portrayal of the early Christian identity and (b) the construction of the identity of the spectators – the Christians. The mosaics depicted thirteen Saints and were composed of the elements originating from ancient art that were used to strengthen a new Christian identity. The Saints were depicted as orants wearing garments, which are traditionally reserved to the high officials. Their eyes, hair, and garments were depicted in purple that is the colour conventionally restricted to the emperor. In this way, the Christians emphasised the high social status given to the Saints and strengthened their identity. Furthermore, these modes of representation had a profound impact upon the spectators creating and maintaining their identity.
Bibliografia
Wykorzystane polskie i angielskie tłumaczenia tekstów źródłowych
Biblia Tysiąclecia 1990 ks. Dynarski K. (red.). Poznań, Warszawa: Pallottinum.
Horacy 2000 Sztuka poetycka, tłum. J. Sękowski. W: Horacy, Dzieła wszystkie II (s. 417–469). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klemens Aleksandryjski 1988 Zachęta Greków, tłum. M.M. Szarmach, A. Świderkówna, ks. J. Sołowianiuk. W: E. Stanula (red.), Apologie. Minucjusz Feliksa, Oktawiusz, Do Diogneta. Klemens Aleksandryjski, Zachęta Greków. Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy (t. 44, s. 99–201). Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, Akademia Teologii Katolickiej. Marek Aureliusz
Rozmyślania, tłum. M. Reiter. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Plutarch 1936 De gloria Atheniensium, tłum. F.C. Babbitt. W: Plutarch, Moralia (t. 4, 345c–351b). London, Cambridge: Harvard University Press, W. Heinemann.
św. Augustyn 1955 Wyznania, tłum. J. Czuj. Warszawa: PAX.
Tertulian 2005 O bałwochwalstwie, tłum. A. Strzelecka. W: Tertulian, O widowiskach. O bałwochwalstwie. Pisma Ojców Kościoła (t. 28, s. 71–110). Poznań: Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Opracowania
Arnhem R. 2004 Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Bakke M. 2000 Ciało otwarte. Filozoficzne reinterpretacje kulturowych wizji cielesności. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Bokszański Z. 2007 Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brown P. 2006 Ciało i społeczeństwo. Mężczyźni, kobiety i abstynencja seksualna we wczesnym chrześcijaństwie. Kraków: Wydawnictwo „Homini”.
Bugaj E. 2003 Problemy interpretacji zjawisk sztuki w archeologii w kontekście nieoczywistości sztuki. W: B. Gediga, A.P. Kowalski (red.), Estetyka w archeologii (s. 11–20). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne.
Castells M. 2010 The power of identity. Malden, Oxford, Chichester: Wiley-Blackwell.
Chapman J. 2000 Tension at funerals. Social practices and the subversion of community structure in later Hungarian prehistory. W: M.A. Dobres, J. Robb (red.), Agency in archaeology (s. 165–195). London: Routledge.
Cormack R. 1969 The mosaic decoration of St. Demetrios, Thessaloniki; a re-examination in the light of the drawings of W.S. George. Annual of the British School at Athens, 64, s. 17–52.
Cormack R. 1985 Writing in gold. Byzantine society and its icons. London: Oxford University Press.
Dalton O.M. 1925 East Christian art. New York: Oxford University Press.
Dodds E. 2004 Pogaństwo i chrześcijaństwo w epoce niepokoju. Kraków: Wydawnictwo „Homini”.
Elsner J. 1995 Art And The Roman Viewer: The Transformation Of Art From The Pagan World To Christianity. Cambridge: Cambridge University Press.
Imperial Rome and Christian Triumph. The Art of the Roman Empire AD 100–450. Oxford, New York: Oxford University Press.
Fowler Ch. 2004 The archaeology of Personhood. An anthropological approach. London, New York: Routledge.
Gage J. 1993 Colour and culture. Practice and meaning from antiquity to abstraction. Singapore: Thames and Hudson.
Grabar A. 1967 A propos des mosaiques de la coupole de Saint Georges a Salonique. Cahiers Archeologiques, 17, s. 59–81.
Grabar A. 1968 Christian iconography. A study of its origins. New York: Routledge & Kegan Paul.
Hölscher T. 2011 Sztuka rzymska: język obrazowy jako system semantyczny. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Hoddinott R.F. 1963 Early Byzantine churches in Macedonia and Southern Serbia. New York: Macmillan.
Huyghe R. (red.) 1981 Larousse encyclopedia of Byzantine and Mediewal Art. Londyn, New York, Sydney, Toronto: Readers Union, Paul Hamlyn.
Iliadis I. 2005 The natural lighting in the dome of Rotunda in Thessaloniki. Lighting Research and Technology, 37(3), s.183–197.
Insoll T. (red.) 2007 The Archaeology of Identities. A reader. London: Routledge.
James L. 1996 Light and colour in Byzantine Art. Oxford: Clarendon Press.
Kiilerich B. 2007 Picturing ideal beauty: the Saints in the Rotunda at Thessaloniki. Antiquite Tardive, 15, s. 321336.
Klauser T. 1998 Rozważania nad powstaniem sztuki wczesnochrześcijańskiej. W: E. Jastrzębowska (red.), Studia z początków ikonografii chrześcijańskiej (s. 11–23). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kleinbauer E. 1970 Some observations on the dating of Saint Dymitrius in Thessaloniki. Byzantion, 40, s. 36–44.
Kleinbauer E. 1982 The orants in the mosaic decoration of the Rotunda at Thessaloniki: martyr Saints or donors? Cahiers Archeologiques, 30, s. 25–45.
Kłosińska J. 1975 Sztuka bizantyńska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Kourkoutidou-Nikolaidou E., Tourta A. 1997 Wandering in Byzantine Thessaloniki. Athens: Kapon Editions.
Le Goff J. 2006 Historia ciała w średniowieczu. Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”.
Le Goff J. 2007 Historia i pamięć. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Mamzer H. 2008 Estetyzacja archeologii. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne (s. 6383). Biskupin, Wrocław: PAN, Muzeum Archeologiczne.
Mango C. 1986 The art of Byzantine Empire 312–1453. Toronto, Buffalo, London: University of Toronto Press.
Matczak M.D. 2010 What about the body? Czyli przygody ciał świętych – analiza wizerunków świętych z Rotundy w Salonikach (Grecja) z V wieku. W: L. Ciesielski, L. Gardeła (red.), Na marginesie. W kręgu tematów pomijanych (s. 91–124). Poznań: KNSA IP.
Matczak M.D. 2013 Archeologia ciała. Przegląd Archeologiczny, 61, s. 51–76.
Mentzos A. 2001–2002 Reflections on the interpretation and dating of the Rotunda of Thessaloniki. Egnatia, 6, s. 57–82.
Merleau-Ponty M. 2001 Fenomenologia percepcji: fragmenty. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Meskell L. 1999 Archaeologies of Social Life. Age, sex, Class et cetera in Ancient Egypt. Oxford: Blackwell.
Minta-Tworzowska D. 2000 Symbole i symbolika w perspektywie badań archeologicznych. W: B. Gediga, D. Piotrowska (red.), Kultura symboliczna w kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej (s. 45–54). Warszawa, Wrocław, Biskupin: Państwowe Muzeum Archeologiczne.
Nasrallah L. 2005 Empire and Apocalypse in Thessaloniki: interpreting the Early Christian Rotunda. Journal of Early Christian Studies, 13(4), s. 465508.
Otto R. 1999 Świętość: elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek do elementów racjonalnych. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Paleczny T. 2008 Socjologia tożsamości. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM: na zlec. Krakowskiej Szkoły Wyższej im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego.
Pazaras T. 1985 The Rotunda of Saint George in Thessaloniki. Thessaloniki: Institute for Balkan Studies.
Ricoeur P. 1978 Can there be Scientific concept of ideoloy? W: J. Bien (red.), Phenomenology and the social sciences. A dialogue (s. 44–59). London: Springer.
Texier C., Pullan R. P. 1864 Byzantine architecture, illustrated by examples of edifices erected in the East during the earliest ages of Christianity, with historical and archaeological descriptions. London: Day & Son.
Thomas J. 1996 Time, culture and identity: An Interpretative Archaeology. New York: Psychology Press.
Yates F. A. 1977 Sztuka pamięci. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Vickers M. 1970 The date of the mosaics of the Rotunda at Thessaloniki. Papers of the British School at Rome, 38, s. 183187.
Vickers M. 1973 Fifth- century Brickstamps from Thessaloniki. The Annual of the British School at Athens, 68, s. 285294.