Abstract
In this paper the author concentrates on the problem of the occurrence of clay plates within the region of the Polish Lowland. The sources are findings known from the literature as well as those excavated recently. Comparative analyses related territorially to Europe and chronologically to the period 4400-3800 BC.
References
Arnal J., Burenez C. 1958 Die Struktur des franzosischen Neolithikums auf Grund neuester stratigraphischer Beobachtungen, Bericht der Romisch-Germanischen Kommission, Bd. 37-38, s. 1-90.
Bailloud G. 1961 Les disques en terre cuite („plats-à-pain") dans le Néolithique franęais, (w:) L'Europe à la finde l’àge de la pierre, Praha, s. 509-514.
Bailloud G. 1971 Le Néolithique danubien et le Chasseen dans le Nord et le centre de la France, (w:) Fundamenta, Reihe A, Bd.. 3, s. 201-245.
Behrens H. 1963 Tonscheiben („Backteller”) aus dem mitteldeutschen Neolithikum, Jahresschrift fUr mitteldeutsche Vorgeschichte, Bd. 47, s. 127-144.
Billamboz A. 1998 Die jungneolithischen Dendrodaten der Pfalbausiedlungen Siidwestdeutschland ais Zeitrahmen für die Einflüsse der Michelsberger Kultur in ihren siidwestlichen Randgebiet, (w:) MK, s. 159-168.
Briard J. 1995 Les mégalithes de L ’Europe atlantique. Architecture et art. Funéraire (5000-2000 avant J.-C.), Paris.
Chmielewski W. 1952 Zagadnienie grobowców kujawskich w świetle ostatnich badań [Rés. Le problème des sepultures de Cuya viae dans la lumière de recentes études], Łódź.
Czebreszuk J., Szmyt M. 1992 Osadnictwo neolityczne i wczesnobrązowe w Dębach woj. włocławskie, stanowisko 29 [Sum. The Neolithic and Early Bronze Settlement at Dęby, Włocławek Voivodeship, Site 29], Poznań - Inowrocław.
Czerniak L. 1979 Z badań nad problematyką równoleżnikowych kontaktów kulturowych społeczeństw dorzeczy Odry i Wisły w młodszej epoce kamienia (Zagadnienie tzw. wpływów kultury rosseńskiej) [Sum. Cultural Contacts of the Younger Stone Age Communites in the Odra and Vistula Basins (The Problem of the so-called Influences of the Ròssen Culture)], „Wiadomości Archeologiczne”, t. XLIV, s. 123-131.
Rozwój społeczeństw kultury późnej ceramiki wstęgowej na Kujawach [Sum. The Development of the Late Band Pottery Culture in Kujawy], Poznań. 1994 Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach. 5400-3650 p.n.e. [Sum. Early and Middle Period of the Neolithic in Kuiavia], Poznań.
Czerniak L., Kośko A. 1993 Z badań nad genezą i rozwojem kultury pucharów lejkowatych na Kujawach [Sum. Studies on the Origin of the Development and Systematics of Funnel Beaker Culture in Kujawy], Poznań.
Davidsen K. 1973 Neolitiske lerskiver belyst a f danske fund. Neolithische Tonschieben aus der Perspektive danischer Funde, ,,Aarb0ger”, s. 5-72.
Dieckmann B. 1991 Die Kulturgruppen Wauwil und Strafiburg im Kaiserstuhlgebiet, (w:) Die Kugelbechergruppen in der siidliche Oberrheinebene, Ridisheim, s. 7-60.
Domańska L. 1995 Geneza krzemieniarstwa kultury pucharów lejkowatych na Kujawach [Sum. The Origin of the Flint Industry of the TRB in Kuyavia], Łódź.
Domańska L., Kośko A. 1983 Łącko, woj. Bydgoszcz, stanowisko 6 - obozowisko z fa zy / („AB") kultury pucharów lejkowatych. Z badań nad genezą rozwoju i systematyką chronologiczną kultury pucharów lejkowatych na Kujawach [Sum. Łącko, district Bydgoszcz, site no. 6. The Camp From Stage ‘A B ” KPL], „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica", t. 4, s. 3-48.
Domańska L., Rzepecki S. 2001 Osiedla kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska Przybranówek 43, gm. Aleksandrów Kujawski, w świetle badań przeprowadzonych w latach 1994-1997 [Sum. Funnel Beaker
Culture settlements on site Przybranówek 43, Aleksandrów Kujawski commune, in the light of research in the years 1994-1997], „Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne”, t. VII, s. 13-62.
Dubouloz J. 1998 Reflexions sur le Michelsberg ancien en Bassin parisién, (w:) MK, s. 9-20.
Eliade M. 1993 Sacrum. Mit. Historia, Warszawa.
Frazer G.J. 1996 Złota gałąź, Warszawa.
Gabalówna L. 1970 Wyniki analizy C-14 węgli drzewnych z cmentarzyska kultury pucharów lejkowatych na stanowisku 1 w Sarnowie - z grobowca 8 i niektóre problemy z nimi związane. Informacja wstępna [Sum. A Note on the Radiocarbon Dating of Charcoal from the TRB Cemetery on Site 1 at Sarnowo (barrow 8) and Certain Related Problems], PMMAE, nr 17, s. 77-91.
Gleser R. 1995 Die Epi-Ròssener Gruppen in Siidwestdeutschland. Untersuchungen zur Chronologie, stilistischen Entwicklung und kulturellen Einordnung, Bonn.
Gleser R. 1998 Periodiesierung, Verbreitung und Entstehung der alteren Michelsberger Kultur, (w:) MK, s. 237-247.
Gloger Z. 1899 O chlebie i zwyczajach u ludu w Tykocińskim, „Wisła”, t. XII, s. 336-343.
Gross E., Jacomet S., Schibler J. 1990 Selbstversorgung in neolithischen Dorfem am ZUrichsee, (w:) Die ersten Bauem, Bd. 1, s. 105-116.
Gross E., Ritzmann Ch. 1990 Die neolithischen und bronzezeitlichen Siedlungen im Ziircher Seefeld, (w:) Die ersten Bauem, Bd. 1, s. 161-176.
Gross-Klee E. 1998 Michelsberg: Heteregonitat und kulturell Einbindung in Raum und Zeit, (w:) MK, s. 249-259.
Gumiński W. 1989 Gródek Nadbużny. Osada kultury pucharów lejkowatych [Sum. Gródek Nadbużny. A Settlement of the Funnel Beaker Culture], Wroclaw - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź.
Höhn B. 1998 Korrespondenzenanalyse und chronologische Gliederung Michelsberger Gefassformen, (w:)MK, s. 121-126.
Hoika J. 1990 Zum Ubergang vom Friih- zum Mittelneolithikum in der Trichterbecherkultur, (w:) Die Trichterbecherkultur. Neue Forschungen und Hypothesen. Material des Intemationalen Symposiums Dymaczewo, 20-24 1988, Teii I (red. D. Jankowska). Poznań, s. 197-217.
Hoika J. 1994 Zur Gliederung der friihneolithischen Trichterbecherkultur in Holstein, (w:) Beitrage zur friihneolithischen Trichterbecherkultur im westlichen Ostseegebiet, NeumUnster, s. 85-130.
Jankowska D. 1990 Społeczności strefy pofudniowo-zachodniobaltyckiej w dobie neolityzacji [Zus. Gemeinschaften des slidwestlichen Ostseeraums in der Neolithisierungszeit], Poznań.
Jażdżewski K. 1970 Wzajemny stosunek do siebie elementów północnych, południowych i zachodnich w obrębie kultury pucharów lejkowatych [Zus. Das Verhaltnis des nòrdlichen, südlichen und westlichen Einschlages zueinander innerhalb der Trichterbecherkultur], PMMAE, nr 17, s. 49-76.
Jeunesse Ch. 1990 Le néolithique alsacien et ses relations avec les regions voisines, Die ersten Bauern, Bd. 2, s. 177-194.
Jeunesse Ch. 1998 Pour ime orgine occidentale de la culture de Michelsberg? (w:) MK, s. 29—45.
Kamieńska J., Kozłowski J.K. 1990 Entwicklung und Gliederung der Lengyel- und Polgar-Kulturgruppen in Polen, Kraków.
Kazdová E., Kośtufik P., Rakovsky I. 1994 Der gegenwartige Forschungsstand der Kultur mit mahrischen bemalter Keramik, (w:) Internationales Symposium, s. 131-155.
Keefer E. 1988 Hochdorf II. Eine jungsteinzeitliche Siedlung der Schussenrieder Kultur, Stuttgart.
Kirsch E. 1994 Beitriige zur alteren Trichterbecherkultur in Brandenburg, Potsdam.
Kośko A. 1981 Udzial poludniowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Grupa mątewska [Sum. The Share of the South-East European Cultural Models in the Development of Lowland Communites of Funnel Beaker Culture. The Mątwy Group], Poznań.
Kośko A. 1982 Z badań nad problematyką równoleżnikowych kontaktów kulturowych społeczeństw dorzeczy Odry i Wisły w młodszej epoce kamienia (Zagadnienie tzw. wpływów kultury michelsberskiej) [Sum. Research on the Latitundinal Cultural Contacts Between Societes in the River Basins of the Oder and Vistula in the Neolithic (The Question of the so-called “Influence of the Michelsberg Culture”)], „Wiadomości Archeologiczne”, t. XLVII, s. 161-167.
Kośko A., Prinke A. 1975 Sierakowo, woj. Bydgoszcz, stan. 8 - osada z fazy II (wczesnowióreckiej) kultury pucharów lejkowatych [Sum. Sierakowo, Voivodeship of Bydgoszcz, Site 8 - Settlement From the Ilnd (Early Wiórek) Stage of the Funnel Beaker Culture], „Fontes Archaeologici Posnanienses”, vol. XXVI, s. 1-42.
Kosturik P., Rakovsky I., Peśke L., Prichysta A., Sala S. M., Svoboda J. 1991 Sid li.ite mladSiho stupné kultury s moravskou malovanou keramikou v Jezeranech- MarSovicích, „Archeologicke Rozhledy”, t. XXXVI, s. 378—410.
Kozłowski J.K. 1969 Grupa ocicka kultury niemalowanej ceramiki typu morawskiego, Badania Archeologiczne na Górnym Śląsku w roku 1966, Śląski Instytut Naukowy, „Zeszyty Naukowe”, nr 13, s. 128-143.
Kozłowski J.K. 1972 Wielkokulturowe stanowisko eneolityczne w Raciborzu-Ocicach w świetle badań z lat 1960-
Kozłowski J.K. 1962, „Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, nr 10, s. 65-98.
Kubiak I., Kubiak K. 1981 Chleb w tradycji ludowej, Warszawa.
Kukawka S. 1997 Na rubieży środkowoeuropejskiego świata wczesnorolniczego. Społeczności Ziemi Chełmińskiej w IV tysiącleciu p.n.e. [Sum. On the Boundary of the Early Agrarian World. The Communites of Chełmno Land From IV Thousand Years BC], Toruń.
Kuna M. 1989 Soziale und okonomisclie Faktoren der Entwicklung der friihen Kupfermetallurgie in Siidost- und Mitteleuropa, „Praehistorica”, Bd. XV, s. 33-38.
Lichardus J. 1998 Die Michelsberger Kultur strukturell gesehen, (w:) MK, s. 261-275.
Lichardus J., Vladar J. 1964 Zu Problemen der Ludanice Grappe in der Slowakei, „Slovenska Archeologia”, t. 12, s. 69-162.
Lipińska A. 1962 Siady osadnictwa kultury pucharów lejkowatych w Kotowie, pow. Nowy Tomyśl [Rés. Traces de la colonisation de la civilisation des coupes à col en forme d’entonnoir à Kotowo, dist. de Nowy Tomyśl], „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. 13, s. 303-310.
Lüning J. 1968 Die Michelsberger Kultur. Hire Funde in zeitlicher und raumlicher Gliederung, „Bericht der Romisch-Germanischen Kommission”, Bd. 48, s. 1-350.
Lüning J. 1969 Die Entwicklung der Keramik beim Obergang vom Mittel- zum Jungneolithikum in siiddeutschen Raitm, „Bericht der Romisch-Germanischen Kommission”, Bd. 50, s. 1-96.
Lüning J. 1976 Schussenried und Jordansmiihl, Fundamenta, Reihe A, Bd. 3, s. 122-187.
Lüning J. 1996 Emeute Gedanken zur Benennung neolithischen Periodai, „Germania”, Bd. 74, s. 233-237.
Lüning J. 1997 Die Keramik von Ehrenstein, (w:) Das jungsteinzeitliche Dorf Ehrenstein, Stuttgart, s. 9-93.
Lüning J. 1998 Betrachtungen iiber die Michelsberger Kultur, (w:) MK, s. 277-289.
Lüing J., Zürn H. 1977 Die Schussenrieder Siedlung im „Schlosslesfeld”, Markung Ludwigsburg, Stuttgart.
Midgley M. 1992 TRB Culture. The First Farmers o f the North European Plain, Edinburgh.
Niesiołowska E. 1994 Einige Probleme der friihen Trichterbecherkultur in Polen, (w:) Beitrage zur friihneolithischen Trichterbecherkultur im westlichen Ostseegebiet, NeumUnster, s. 325-346.
Nogaj-Chachaj J. 1997 Dziewiąty sezon badań na stanowisku 35 w Kannanowicach, woj. lubelskie [Sum. The Ninth Field Season at Karmanowice, Site 35, Lublin Voivodeship], „Archeologia Polski Środkowowschodniej”, t. II, s. 16-23.
Pavelćik J. 1987 Moravia at the Decline o f the Older Neolithic [Sum. Late Lengyel Groups and the Funnel Beaker Culture], (w:) Neolit i wczesna epoka brązu na Ziemi Chełmińskiej (red. T. Wiślański), Toruń, s. 371-396.
Petrlik J., Zapotocky M. 1992 Horka u Kućlina, okr. Tepe lice - nové pravéké vysinné sídliSté v Pokuñohori, „Archeologicke Rozhledy”, t. XLIV, s. 10-28.
Podborsky V. 1986 Die Chronologie und kulturelle Verbindungen zur Zeit der Kulturen Spatlengyel-Bajé-Retz-Kfepice in Mitteldonaugebiet, „Praehistorica”, Bd. XV, s. 55-60.
Preuss J. 1966 Die Baalberger Gruppe in Mitteldeutschland, Berlin.
Rakovsky I. 1986 Die neuesten Ergebnisse der Erforschung des Àneolithikums in Nordmahren, „Praehistorica”, Bd. XV, s. 61-66.
Rokossowska Z. 1899 Chleb. Przyczynki, „Wisła”, t. XIII, s. 153-158.
Rook E. 1968 Osady cyklu wstęgowego w Targowisku, pow. Bochnia [Rés. Les colonies de civilisation du cycle de la ceramique rubanee à Targowisko, district de Bochnia], „Materiały Archeologiczne” t. 9, s. 91-135.
Rzepecki S. 2001 Czynniki wewnętrzne i zewnętrzne w rozwoju środkowoneolitycznych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych na Kujawach, Łódź (maszynopis pracy doktorskiej w bibliotece Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego).
Schlenker B. 1998 Michelsberger Keramik aus Kulturschichten der Pfyner Kultur des Bodenseegebietes, (w:) MK, s. 177-184.
Schlichterle H. 1990 Siedlungen und Funde jungsteinzeitlicher Kulturgruppen zwischen Bodensee und Federsee, (w:) Die ersten Bauem, Bd. 2, s. 135-156. 1998 Was sucht Michelsberg in den Ufersiedlungen des Bodensees, (w:) MK, s. 169-175.
Schwabedisen H. 1967 Ein horizontierter „Breikeil" aus Satrup und die manigfachen Kulturverbindungen des beginnenden Neolithikums im Norden und Westen, „Paleohistoria”, t. XII, s. 409-468.
Stempin A. 1995 Osada ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku Kiełczewo 45, gm. Kościan, woj. leszczyńskie - analiza źródeł nieruchomych i materiału ceramicznego [Zus. Siedlung der Bevòlkerung der Trichterbecherkultur in Kiełczewo, Gem. Kościan, Woi. Leszno, Fundstelle 45 - Analyse der Inmobilen und keramischen Befunde], „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. III, s. 13-29.
Vavra M. 1986 Die Jordanów-Gruppe Bóhmens, „Praehistorica”, Bd. XV, s. 67-70.
Wahren M. 1990 Brot und Getreide in der Urgeschichte, (w:) Die ersten Bauem, Bd. 1, s. 117-118.
Wesse H. 1996 Die mittelneolithische Keramik des Hopfenberges, Berghausen, Ldkr. Karlsruhe, „Fundberichte aus Baden-Würtemberg”, Bd. 21, s. 107-178.
Wiklak H. 1980 Wyniki badań wykopaliskowych w obrębie grobowca 8 w Sarnowie w woj. włocławskim [Sum. Results of Excavations of Barrow 8 at Sarnowo, Province of Włocławek], PMMAE, nr 27, s. 33-83.
Wiklak H. 1983 Wyniki badań wykopaliskowych w osadzie i na cmentarzysku kultury pucharów lejkowatych na stanowisku 1A w Sarnowie, woj. włocławskie [Sum. Results of the Excavations of a Settlement and Cemetery of the Sarnowo Phase of the Funnel Beaker Culture on Site 1A at Sarnowo, Włocławek Province], PMMAE, nr 30, s. 167-200.
Wiklak H. 1990 Z badań nad osadnictwem fazy samówskiej kultury pucharów lejkowatych w Sarnowie na Kujawach [Sum. Note on the Studies of the Funnel Beaker Culture Settlement, the Sarnowo Phase, at Sarnowo, Kuyavia], „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XLII, s. 109-127.
Willms Ch. 1998 Dendrochronologie und Gliederung der Michelsberger Kultur - Riickblick und Ausblick, (w:)MK, s. 231-235.
Winiger J. 1990 Die prdhistorische Besiedlungsstruktur der Bielersslandschaft, (w:) Die ersten Bauern, Bd. 1, s. 297-306.
Wiślański T. 1970 Uwagi o grupie górowskiej kultury lendzielskiej w Polsce zachodniej [Sum. Remarks concerning the Góra Group of the Lengyel Culture in West Poland], „Archeologia Polski”, t. XVI, s. 39-105.
Wiślański T. 1977 Bezkomorowy grobowiec megalityczny (tzw. kujawski) w Krąpcewie nad Iną, stan. 4, gm. Kolin, woj. Szczecin [Sum. A Megalithic Unchambered Long Barrows (so-called Kuyavian Grave) at Krępcewo on the River Ina, Site 4, Commune of Kolin, Province of Szczecin], „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XXIX, s. 83-100.
Wiślański T. 1979 Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-liodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych, (w:) Prahistoria ziem polskich, t. II. Neolit (red. W. Hensel, T. Wiślański), Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk.
Wiślański T. 1983 Rola Pomorza w młodszej epoce kamienia, (w:) Problemy epoki kamienia, Słupsk, s. 41-59.
Wiślański T., Czarnecki M. 1970 Osada kultury pucharów lejkowatych w Kosinie, pow. Pyrzyce (stanowisko 6) [Zus. Eine Siedlung der Trichterbecherkultur in Kosin, Kreis Pyrzyce (Fundstelle 6)] „Materiały Zachodniopomorskie”, t. XVI, s. 73-105.
Wojciechowski W. 1972 Osada ludności grupy brzesko-kujawskiej kultury lendzielskiej w Sicinach, pow. Góra [Sum. A settlement of the Brześć-Kujawy Group of the Lengyel Culture at Siciny, Góra District], „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXXVII, s. 256-276.
Zapotocky M. 1991 Michelsberg und die relative Chronologie desfriihen und alteren Àneolithikums in Bohmen, (w:) Die Trichterbecherkultur. Neue Forschungen und Hypothesen. Material des Intemationalen Symposiums Dymaczewo, 20-24 1988, Teii I (red. D. Jankowska), Poznań, s. 201-211.
Zapotocky M. 1994 Beziehungen der Lengyel-Kultur und der Trichterbecherkultur im Lichte der neueren Funde aus Bohmen, (w:) Internationales Symposium, s. 256-262.
Zapotocky M. 1996 Rany Eneolit v severoceském Polabi, „Archeologické Rozhledy”, t. XLVIII, s. 404-459.
Zapotocky M. 1998 Zum Stand der Forschung iiber die relative Chronologie des friihen Àneolithikums in Bohmen, (w:) MK, s. 291-302.
Zapotocky M. Cerna E., Dobeś M. 1989 Michelsberské nálezy ze severozápadnich Ćech. „Pámatky Archeologické”, LXXX, s. 30-58.