Abstract
Investigations concerning the mutual contacts between Scandinavia and the south-eastern Baltic zone in the Early Migration Period should be combined with careful chronological studies, otherwise it is not possible to point out the source of inspiration and the direction of contacts. A barrier limited such studies still remains the differences in chronological systems used by the researchers from both sides of the Baltic Sea. The author has proposed the synchronisation of Balt-Scandinavian chronology based on the most common phenomenon in Europe in the Early Migration Period, namely the stamp ornamentation. But instead of rather amorphous styles the horizons of certain artefacts decorated in these styles, Samland and Sosdala horizons, have been distinguished and analysed. The author established the relative chronological sequence of individual artefacts within the Sosdala and Samland horizons. There are three phases of each horizon. In absolute dating the beginning of horizons in question could be placed in the 2nd half of the 4lh c., while their ending in mid 5lh c. Basing on such a framework it was possible to establish the sequences of both Scandinavian and Balt artefacts correlated to each other. It was possible to distinguish six phases: phase 0 preceding the appearance of the Samland and Sosdala horizons, phases 1-3 synchronic with these horizons and phases 4—5 succeeding the horizons in question. The above sequence of phases may be fitted within the interregional chronological framework.
References
Áberg N. 1919 Ostpreufien in der Volkerwanderungszeit, Uppsala.
Áberg N. 1923 Kalmar lans historia, Uppsala.
Áberg N. 1924 Folkvandrinstidens kronologi, Stockholm.
Áberg N. 1936 Till belysande det gotiska kulturislag et i Mellaneuropa och Skandinavien, „Fomvannen”, vol. 31, s. 264-277.
Áberg N. 1956 Den historiska relationen mellan senromersk tid och nordisk folkvandringstid, Stockholm.
Abramowicz A. 1959 Pruszcz Gdański, distr. de Gdańsk, (w:) Inventaria Archaeologica Pologne II. Période des migration des peuples, PI. 16.
Aleksandrov A. 1995 Kul’tovyje kamni pskovskoj zemli v baltijskom kontekste, (w:) Senovés baltą kultura. Dangaus irzemès simboliai, Vilnius, s. 158-178.
Almgren Ø., Nerman B. 1923 Die altere Eisenzeit Gotlands, Stockholm.
Antoniewicz W. 1920 Wykopaliska z kurhanu późno-rzymskiego we wsi Urdomin, w pow. kalwaryjskim, „Przegląd Archeologiczny”, 1.1, z. 3-4, s. 141, 142.
Arwidsson G. 1948 Valsgarde - Fullero, „Tor”, s. 34-48.
Bakka E. 1973 Goldbrakteaten in norwegischen Grabfunden. Datierungsfragen, „Friihmittelalterliche Studien”, t. 7, s. 53-87.
Bakka E. 1977 Stufengliederung der nordischen Vólkerwanderungszeit und Ankniipfungen an die kontinentale Chronologie, (w:) Archaologische Beitrage zur Chronologie der Vólkerwanderungszeit, Antiquitas, Reihe 3/20, Bonn, s. 57-60.
Balodis F., Śnore R. 1937 Latviesu kultura senatne, Riga.
Bemmann G., Bemmann J. 1998 Der Opferplatz von Nydam. Die Funde aus den alteren Grabungen: Nydam - I und Nydam - II, Bd. 1-2, Neumiinster.
Bemmann J. 1993 Die Nydamfibeln. Eine Fibelform der Stufe C3?, „Germania”, Bd. 71, s. 139-182.
Bemmann J., Hahne G. 1994 Waffenjuhrende Grabinventare der jiingeren rómischen Kaiserzeit und Vólkerwanderungszeit in Skandinavien. Studien zur zeitlichen Ordnung anhand der norwegischen Funde, „Bericht der Ròmisch-Germanischen Kommission”, Bd. 75, s. 283-640.
Berendt G. 1873 Zwei Graberfelder in Natangen, Kònigsberg.
Bezzenberger A. 1892 Das Graberfeld bei Schemen, „Prussia”, Bd. 17, s. 141-168.
Bezzenberger A. 1900 Graberfeld bei Greyszonen, Kr. Tilsit, „Prussia”, Bd. 21, s. 135-152.
Bezzenberger A. 1909a Graberfeld verschiedenen Perioden bei Schuditten, Kr. Fischhausen, „Prussia”, Bd. 22, s. 44-63.
Bezzenberger A. 1909b Graberfeld bei Pettelkau, Kr. Braunsberg, „Prussia”, Bd. 22 (1900-1904), s. 104-130.
Bezzenberger A. 1909c Graberfeld von Lumponen, Kr. Tilsit, „Prussia”, Bd. 22 (1900-1904), s. 130-147.
Bitner-Wróblewska A. 1989 Elementy baltyjskie w kulturze wielbarskiej [Zus. Baltische Elemente in der Wielbark-Kultur], (w:) Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (red. J. Gurba, A. Kokowski), t. II, Lublin, s. 161-177.
Bitner-Wróblewska A. 1991a Between Scania and Samland. From Studies o f Stylistic Links in the Baltic Basin during the Early Migration Period, „Fomvannen”, Bd. 86, s. 225-241.
Bitner-Wróblewska A. 1991b Zapinki z gwiaździstą i łopatkowatą nóżką z południowo-wschodnich wybrzeży Bałtyku [Sum. Brooches with a Star-like and Spade-like Foot from the South-East of the Baltic], „Wiadomości Archeologiczne”, t. LI, z. 1, s. 49-90.
Bitner-Wróblewska A. 1992a Cross-bow brooches from the eastern Baltic basin in the Early Migration Period. The import o f ideas or objectes?, (w:) Contacts across the Baltic Sea during the Late Iron Age (5 th - 12 tli centuries) (red. B. Hardh, B. Wyszomirska-Werbart), Lund, s. 27-36.
Bitner-Wróblewska A. 1992b The Southern Baltic Zone and Scandinavia in the Early Migration Period, Barbaricum, t. 2, Studia z archeologii ludów barbarzyńskich z wybrzeży Bałtyku i dorzecza Wisły, Warszawa, s. 245-277.
Bitner-Wróblewska A. 1994 Et baltisk smykke. Forbindelser mellem Bornholm og Baltikum i Folkevandringstid, „Fra Bornholms Museum 1991-1993”, s. 89-96.
Bitner-Wróblewska A. 1995 Long Distance - Close Connections. Norway and the Balt lands during Migration Period, „Universitetets Oldsaksamling Àrbok 1993/1994”, s. 171-189.
Bitner-Wróblewska A. 1996 Unpublished star-footed brooches from Scandinavia. Some remarks on Balt-Skandinavian links during Migration Period, Studia Gothica I, In memoriam Ryszard Wołągiewicz (red. A. Kokowski), Lublin, s. 73-83.
Bitner-Wróblewska A. 1999 Archiwum Feliksa Jakobsona w Rydze - nieoczekiwana szansa dla archeologii bałtyjskiej,
(w:) Archeologia ziem pruskich. Nieznane zbiory i materiały archiwalne, Ostróda 15-17 X
Bitner-Wróblewska A. 1998 (red. M.J. Hoffmann, J. Sobieraj), Olsztyn, s. 203-212.
Bitner-Wróblewska A. 2000 Between Curonia and Bavaria. Animal-head Brooches resulting from Long-Distance Connections During Migration Period, Archaeologia Baltica, t. 4, Vilnius, s. 181-197.
Bitner-Wróblewska A. 2001 From Samland to Rogaland. East-West connections in the Baltic basin during the Early Migration Period, Warszawa.
Bitner-Wróblewska A., Wróblewski W. 1992 Próba nowego spojrzenia na chronologię i proweniencję okucia końca pasa z Uśmierza, woj. zamojskie [Summary], „Wiadomości Archeologiczne”, t. LII, z. 1 (1991-1992), s. 61-65.
Blume E. 1912 Die germanischen Starnine und die Kulturen zwischen Oder utul Passarge zur rómischen Kaiserzeit, Bd. I, Mannus-Bibliothek Bd. 8, Würzburg.
Bolin S. 1926 Die Funde rómischer und byzantinischer Miinzen in Ostpreufien, „Prussia”, Bd. 26, s. 203-240.
Breitenstein N. 1946 De romerske m0ntfund fra den sjMandske 0gruppe, „Nordisk Numismatisk Arsskrift”, s. 1-34.
Bujack G. 1888 Das Graberfeld zu Grebieten (nordliche Halfte), „Prussia”, Bd. 13, s. 174-181,202-227.
Bursche A. 1993 Roman coins in Scandinavia - a continental perspective, (w:) 19. Nordiske Arkceolog Kongres, Vejle 12.-19. September 1993, Vejle.
Buteniené E. 1968 Lazdininkn kapinynas, (w:) Lietuvos Archeologiniai Paminklai, Vilnius, s. 143-161.
Crumlin-Pedersen O. 1996 A busy summer, „Maritime Archaeology Newsletter from Roskilde, Denmark”, vol. 7, s. 3,4.
Dueie L.V. 1990 Kurgany belorussko-litovsko-latysskogo pogranićja, (w:) Issledovanija v oblasti baltoslavjanskoj duchovoj ku l’tury. Pogrebal’nyj obrjad, Moskva, s. 163-170.
Engelhardt C. 1865 Nydam Mosefiind, S0nderjyske Mosefund II, K0benhavn (reprint K0 benhavn 1970).
Ethelberg P. 1986 Hjemsted - en gravplads fra 4. og 5. àrh. E. Kr., Skrifter fra Museumsràdet for S0 nderjyllands Amt 2, Hardeslev.
Fabech Ch. 199la Neue Perspekliven zu den Funden von Sòsdala wid Fulltofta, „Studien zur Sachsenforschung”, Bd. 7, s. 121-135.
Fabech Ch. 1991b Samfundsorganisation, religi0se ceremonier og regional variation, (w:) Samfundsorganisation og regional variation. Norden i romersk jemalder og folkevandringstid (red. Ch. Fabech, J. Ringtved), Jysk Arkaeologisk Selskabs Skrifter XXVII, Árhus, s. 283-303.
Fonnesbech-Sandberg E. 1990 De arkceologiske unders0gelser i Torstorp, ,,Høje-Tástrup Kommunes Lokalhistoriske Arkiv, Ársskrift”, s. 34-35.
Fonnesbech-Sandberg E. 1993 Torstorp Vesterby, (w:) Digging into the past. 25 years o f archaeology in Denmark (red. S. Hvass, B. Storgaard), Arhus, s. 179.
Forssander J.E. 1937 Provinzialrómisches und Germanisches. Stilstudien zu den schonischen Funde von Sosdala und Sjórup, „Meddelanden fràn Lunds Universitets Historiska Museum”, s. 11-100.
Friedenthal A. 1935 Ein Hiigelgrab aus der alteren und mittleren Eisenzeit Nord Estlands, „Beitrage zur Kunde Estlands”, Bd. 20, s. 1-44.
From Viking 1992 From Viking to Crusader. The Scandinavians and Europe 800-1200, Uddevalla.
Gajewski L., Gurba J. 1975 Nowe znalezisko metalowej końcówki pasa w pow. hrubieszowskim, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XL, s. 426-427.
Gebers W., Hinz H. 1977 Ein Kórpergrab der Vólkerwanderungszeit aus Bosau, Kreis Ostholstein, „Offa”, Bd. 34, s. 5-32.
Geisslinger H. 1961 Friihvólkerwanderungszeitlisches Zaumzeugzubehóher von Dahmker, Kreis Herzogtum auenburg, „Offa”, Bd. 17/18 (1959/1961), s. 175-180.
Geisslinger H. 1967 Horte ais Geschichtsquelle, Offa-Bücher, Bd. 19, Neumiinster.
Geschwendt F. 1936 Ein ausgeraubtes Wandalengrab im Hiigel von Mirkau, Kr. Deis, „Altschlesien”, Bd. VI/2, s. 268-273.
Glombowski F. 1926 Der spatgermanische Grabfund aus Praust, Kr. Danzinger Hohe, „Blatter fUr Deutsche Vorgeschichte”, Bd. 4, s. 22-23.
Godłowski K. 1964 Sprawozdanie z badań na cmentarzysku z okresu późnorzymskiego w Żabieńcu, pow. Częstochowa [Sum. Report on the 1962 Investigations of a Cementery from the Late Roman Period at Żabieniec, District of Częstochowa], „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XVI, s. 149-152.
Godłowski K. 1969 Kontynuacja badań wykopaliskowych w dorzeczu Liswarty (Rybno, Żabieniec, Opatów) [Sum. Continned Excavations in the Liswarta Basin (Rybno, Żabieniec, Opatów], „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XXI, s. 135-152.
Godłowski K. 1970 The Chronology o f the Late Roman and Early Migration Periods in Central Europe, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Archeologiczne 11, Kraków.
Godłowski K. 1972 Fromborski skarb z okresu wędrówek ludów [Sum. The archeological Find from the Period
of the Migration from Frombork, Braniewo district], „Komentarze Fromborskie”, t. 4,
s. 57-69.
Godłowski K. 1974 Chronologia okresu późnorzymskiego i wczesnego okresu wędrówek ludów w Polsce północno-wschodniej [Zusammenfassung], „Rocznik Białostocki”, t. XII, s. 9-109.
Godłowski K. 1980 Zur Frage der volkerwanderungszeitliche Besiedlung in Pommem, „Studien zur Sachsenforschung”, Bd. 2, s. 63-106.
Godłowski K. 1981 Okres wędrówek ludów na Pomorzu [Sum. The Migration Period in Pomorze (Pomerania)], „Pomorania Antiqua”, t. X, s. 65-129.
Godłowski K. 1995 Das „Fiirstengrab" des 5. Jhs. und der „Fiirstensitz” in Jakuszowice in Siidpolen, (w:) La noblesse Romaine et les chefs barbares du III au VII siècle, Condé-sur-Noireau, s. 155-179.
Grenz R. 1961 Die Urgeschichte des Kreises Angerburg, Rotenburger Schriften, Rotenburg.
Grunert W. 1937 Nadrauer Grabungen, „Zeitschrift der Altertumsgesellschaft zu Insterburg”, Bd. 21, s. 7-61.
Grunert W. 1944 Vom Hiinenberg bei Rantau, Kr. Samland, „Alt-PreuBen”, Bd. 3, s. 20-27.
Grzymkowski A. 1986 Wstępne wyniki badań na birytualnym cmentarzysku ciałopalnym i szkieletowym z okresu rzymskiego w Modle, gm. Wiśniewo, woj. Ciechanów [Sum. Preliminary Results of excavations of a Biritual Inhumation and Cremation Cemetery of the Roman Period at Modła, Wiśniewo
Commune, Ciechanów Province], „Sprawozdania Archeologiczne”, t. XXXVIII, s. 223-258.
Gummel H. 1938 Forschungsgeschichte in Deutschland, Die Urgeschichtsforschung und ihre Entwicklung in den Kulturstaaten derErde, Bd. 1, Berlin.
Hackman A. 1905 Die altere Eisenzeit in Finnland, I. Die Funde aus den fiinf ersten Jahrhunderten n. Chr., Helsingfors.
Hackman A. 1911 Fòrvarv till Statens Historiska Museum ar 1910. Den fórhistoriska avdelningen, „Finskt Museum”, vol. 18, s. 41-56.
Hackman A. 1914 Die vorgeschichtliche Forschung in Finnland 1910-1912, „Praehistorische Zeitschrift”, Bd. 6, s. 151-155.
Hackman A. 1918 Forvarv till Nationalmuseet áren 1916 ocli 1917. Den jorhistoriska avdelningen, „Finskt Museum" , BD. 25, s. 11—52.
Hagberg U. 1957 Folkvandringstida hangprydnader, „Tor” , vol. Ill, s. 108-120.
Hallström O. af 1945 Ett gravfynd fràn Hónsàkerskullen pà Alsatra i Karis, „Finskt Museum”, vol. 52, s. 30-50.
Heydeck J. 1888 Der südliche Theil des Graberfeldes von Grebieten, Kr. Fischhausen, „Prussia” , Bd. 13, s. 181-183,228-255.
Hines J. 1984 The Scandinavian Character o f Anglian England in the pre-Viking Period, BAR, British Series 124.
Hines J. 1993 Clasps, Hektespenner, Agraffen. Anglo-Scandinavian Clasps of Classes A -C of the 3rd to 6'h centuries A.D. Typology, Diffusion and Function, Stockholm.
Hoffmann M.J. 1993 Otto Tischler - w stulecie śmierci [Sum. On the 100th anniversary of Otto Tischler’s death], „Pomorania Antiqua”, t. XV, s. 313-338.
Jaskanis D. 1958 Kurhan z okresu wędrówek ludów w miejscowości Jasionowa Dolina, pow. Sokółka, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXV, z. 1-2, s. 153-157.
Jaskanis J. 1974 Badania cmentarzyska z okresu rzymskiego w Cecelach, pow. siemiatycki, przeprowadzone w latach 1969-1970, „Rocznik Białostocki”, t. XII, s. 429-435.
Jaskanis J. 1996 Cecele. Ein Graberfeld der Wielbark-Kul tur in Ostpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica II, Kraków.
Jentzsch A. 1896 Bericht iiber Verwaltung des Ostpreussischen Provinzialmuseums in den Jahren 1893-95 nebst Beitragen zur Geologie und Urgeschichte Ost- und Westpreussen, SPOG, s. 49-138.
Jørgensen L. 1989 En kronologi fo r yngre romersk og celdre germansk jernalder pà Bornholm, (w:) Simblegàrd- Trelleborg. Danske gravfund fra f0rromersk jernalder til vikingetid (red. L. J0rgensen), Arkaologiske Skrifter 3, K0benhavns, s. 168-187.
Jørgensen L. 1990 Bcekkegàrd and Glasergàrd. Two Cemeteries from the Late Iron Age on Bornholm, Arkaeologiske Studier VIII, K0benhavn.
Kaczanowski P. 1995 Klasyfikacja grotów broni drzewcowej kultury przeworskiej z okresu rzymskiego [Zusammenfassung], Klasyfikacje zabytków archeologicznych I, Kraków.
Kaczyński M. 1966 Cmentarzysko z V-VI w. w miejscowości Wołownia, powiat Suwałki [Summary], „Rocznik Białostocki”, t. VI, s. 167-207.
Karczewska M. 1999 Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich i wędrówek ludów w Sterławkach Małych, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich. Rekonstrukcja wyników badań na podstawie materiałów archiwalnych i zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, (w:) Archeologia ziem pruskich. Nieznane zbiory i materiały archiwalne, Ostróda 15-17 X 1998 (red. M.J. Hoffmann, J. Sobieraj), Olsztyn, s. 239-275.
KAR 1896 Katalog der Ausstellung zum X. Archaologischen Kongress in Riga, Riga.
Kaul F. 1990 Endu en gravfra Vrangstrup, ,,Aarb0ger 1990”, s. 7-11.
Kazakevifiius V. 1993 Plinkaigalio kapinynas, Lietuvos Archeologija, vol. 10, Vilnius.
Keller E. 1967 Bemerkungen zum Grabfunde von Untersiebenbrunn, „Germania” , Bd. 45, s. 109-120.
Kemke H. 1901 Fundverzeichniss zu Tafel 7.-15. Der 1. (ostpreuflischen) Section des Photographischen Album der Berliner Anthropologischen Ausstellung vom Jahre 1880, SPOG, Bd. XLII, s. 88-95.
Kivikoski E. 1945 Hautaroykkiòita Aurajoen laaksossa, „Suomen Muinasmuistoyhdistyksen Aikakauskirja - Finska Fornminnesforeningens Tidskrift”, vol. XLV, s. 139-146.
Kivikoski E. 1947 Die Eisenzeit Filmlands, Teii I, Helsinki.
Kleemann O. 1956 Vólkerwanderunszeitlichen Funde aus dem siidlichen Ostpreussen, (w:) Documenta Archaeologica Wolfgand La Baume dedicata, Bonn, s. 71-78.
Klindt-Jensen O. 1957 Bornholm i folkevandringstiden, K0benhavn.
Koch R. 1965 Die spatkaiserzeitliche Giirtelgarnitur von der Ehrenburg bei Forchheim/Obetfranken, „Germania”, Bd. 43, s. 105-120.
Kokowski A. 1986 Wielokulturowe stanowisko 1C w Gródku nad Bugiem, gm. Hrubieszów, woj. zamojskie. Sprawozdanie z badań terenowych Katedry Archeologii UMCS w 1986 r., Lublin, s. 24-27.
Kokowski A. 1995 Grupa maslomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotów w młodszym okresie rzymskim, Lublin.
Kokowski A. 1996 O tak zwanych blaszanych fibulach z półokrągłą płytką na główce i rombowatą nóżką. Studia Gothica I, In memoriam Ryszard Wołągiewicz (red. A. Kokowski), Lublin, s. 153- 184.
Kokowski A., Kurzątkowska U. 1986 Cmentarzysko birytualne w Masłomęczu, stan. 15, gm. Hrubieszów, woj. zamojskie. Sprawozdania z badań terenowych Katedry Archeologii UMCS w 1986 r„ Lublin, s. 10-15.
Kowalski J. 2000 Chronologia grupy elbląskiej i olsztyńskiej kręgu zachodniobałtyjskiego (V-V1I w.). Zarys problematyki, Barbaricum, t. 6, Warszawa, s. 203-266.
Kromann A. 1995 Die romischen Miinzfunde aus Seeland, (w:) U. Lund Hansen, Himling0je - Seeland - Europa. Ein Grćiberfeld des jiingeren romischen Kaiserzeit auf Seeland, seine Bedeutung und intemationalen Beziehungen, K0benhavn, s. 347-363.
Kubitschek W. 1911 Grabfunde in Untersiebenbrunn (auf dem Marchfelde), „Jahrbuch filr Altertumskunde”, Bd. 5, s. 32-74.
Kulikauskas P. 1959 Naujas archeologinis paminklas uznemunèjè (V-VII amzin jotvingin senkapis Krikśtonyse, Lazdiją raj.), „Lietuvos TSR Mosklą Akademijos Darbai, A serija”, vol. 1 (6), s. 71-88.
LAA 1978 Lietuvos Archeologijos Atlasas IV. I-X II a. Radiniai, Vilnius.
LaBaume W. 1934 Urgeschichte der Ostgermanen, Danzig.
Latvijas PSR 1974 Latvijas PSR Arlieologija, Riga.
Laul S. 1965 Viriinuka tarandkalmed Vorit rajoonis, „Eesti NSV Teaduste Akadeemia Toimetised”, vol. XIV/3, s. 317-360.
Lillehamer G. 1996 Død og grav. Gravskikk pà Kvassheimfeltet, Hà i Rogaland, SV Norge, Arkeologisk Museum i Stavanger - Skriffter 13, Stavanger.
Lund Hansen U. 1970 Kvannløsefundet - en analyse o f Sósdalastilen og dens forudscetninger, ,,Aarb0 ger 1969”, s. 63-102.
Lund Hansen U. 1971 Danish Grave Finds o f the Fourth and Fifth Century A.D., (w:) Inventaria Achaeologica.
Denmark 8 (DK 40 - DK 44), Bonn.
Lund Hansen U. 1988 Hovedproblemer i romersk og germansk jemalders kronologi i Skandinavien og pà ¡Continent, (w:) Fra Starnine til Stat i Danmark. I. Jernalderens stammesfund (red. P. Mortensen, B.M. Rasmussen). Jysk Arkasologisk Selskabs Skrifter XXII: 2, Arhus, s. 21-33.
Lund Hansen U. 1992 Die Hortproblematik im Licht der neuen Diskussion zur Chronologie und zur Deutung der Goldschatze in der Vólkerwanderungszeit, (w:) Der historische Horizont der Gotterbild- Amulette aus der Übergangsepoche von der Spatantike zum Friihmittelalter (red. K. Hauck), Gottingen, s. 183-194.
Lund Hansen U. 1993 Late Roman and Early Germanic Iron Age, (w:) Digging into the past. 25 years o f archaeology in Denmark (red. S. Hvass, B. Storgaard), Arhus, s. 177-180.
Lund Hansen U. 1994 Skandinavien und der Kontinent zur Volkerwanderungs- und Merowingerzeit, (w:) Runische
Schriftkultur in kontinental-skandinavischer und -angelsachsischer Wechselbeziehung (red.
K. Diiwel, H. Neumann, S. Nowak), Berlin - New York, s. 1-9. 1995 Himling0je - Seeland - Europa. Ein Graberfeld des jiingeren rómischen Kaiserzeit auf Seeland, seine Bedeutung und intemationalen Beziehungen, K0benhavn.
Machajewski H. 1992a Skandynawskie elementy kulturowe na Pomorzu Zachodnim z okresu wędrówek ludów (2 połowa IV w. - początek VI w.) [Zus. Skandinavische Kultureinwirkungen in Westpommern in der Vólkerwanderungszeit - 2. Halfte des 4.-Anfang des 6. Jh.], „Przegląd Archeologiczny”, vol. 40, s. 71-96.
Machajewski H. 1992b Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty [Sum. Some Remarks from Studies into the Chronology of the Dębczyno Cultural Group in the Parsęta River Basin], Poznań.
Machajewski H. 1993 Materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym ludności grupy dębczyńskiej [Sum. Materials for Research into the Burial Rite of the Dębczyno Group Population], Poznań.
Machajewski H. 1995 Dwa cmentarzyska z późnego okresu rzymskiego i wczesnej fa zy okresu wędrówek ludów oraz z późnej fa zy okresu wędrówek ludów na stanowisku 1 w Głuszynie, woj. słupskie [Zus. Zwei Graberfelder aus der spatrómischer Kaiserzeit und der frühen Vólkerwanderungszeit und der spaten Vólkerwanderungszeit auf der Fundstelle 1 in Głuszyno, Woi. Słupsk], „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. VII, s. 155-235.
Mackeprang M.B. 1943 Kidturbeziehungen in nordischen Raum des 3.-5. Jahrhunderts. Keramische Studien, Leipzig.
Madyda R. 1977 Sprzączki i okucia pasa na ziemiach polskich w okresie rzymskim [Summary], „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne”, t. IV, s. 351-412.
Madyda-Legutko R. 1984 Próba rekonstrukcji pasów z metalowymi częściami na obszarze środkowoeuropejskiego Barbaricum w okresie wpływów rzymskich i we wczesnej fazie okresu wędrówek ludów [Zus. Rekonstruktionsversuch der Giirtel mit Metallteilen auf dem Gebiet des mitteleuropaischen Barbaricum in der Rómischen Kaiserzeit und der Frühphase der Vólkerwanderungszeit], „Przegląd Archeologiczny”, vol. 31, s. 91-133.
Madyda-Legutko R. 1987a Die Giirtelschnallen der rómischen Kaiserzeit und der frühen Vólkerwanderungszeit im mitteleuropaischen Barbaricum, BAR, Int. Series 30, 1986, Oxford.
Madyda-Legutko R. 1987b Metalowe części pasów na obszarze kultury zachodniobałtyjskiej w okresie wpływów rzymskich [Summary], „Wiadomości Archeologiczne”, t. XLVIII, z. 1 (1983), s. 21-36.
Magnus B. 1975 Krosshaugfunnet. Et fors0k pà kronologisk og stilhistorisk plassering i 5. àrh., Stavanger Museums Skrifter 9, Stavanger.
Mączyńska M. 1970 Materiały z okresu wpływów rzymskich z jaskini Ciemnej w Ojcowie, pow. Olkusz [Rés. Les matériaux de la période des influences romaines provenant de la caverne dite Ciemna à Ojców, district d’Olkusz], „Materiały Archeologiczne”, t. 11, s. 199-212.
Makela M. 1954 Lempaalan Kirjakkan lóytó, „Suomen Museo”, vol. 59, s. 28-35.
Merkevičius A. 1974 Sauginią (Śiaulią) senkapio tyrinèjimai 1973 m., Archeologiniai ir etnografiniai tyrinèjimai Lietuvoje 1972 ir 1973 metáis, Vilnius, s. 58-63.
Merkevičius A. 1984 Sauginią plokśtinis kapinynas, (w:) V-VIII a. Zemaićhi kultura, Lietuvos Archeologija, vol. 3, Vilnius, s. 41-63.
Michelbertas M. 1968 Rudaićin I kapinynas, (w:) Lietuvos Archeologiniai Paminklai, Vilnius, s. 73-112.
Moora H. 1926 Üks Varema Rauna-aja kalm Pohja-Eestis, „Eesti Rahva Muuseumi Aastaraamat”, vol. 2, s. 187-200.
Moora H. 1929 Die Eisenzeit Lettlands bis etwa 500 n. Ch., I, Tartu.
Moora H. 1933 Die Verwahrfund von Piilsi, Kirchspiel Avinurme, „Sitzungsberichte der Gelehrten Estnischen Gesellschaft”, s. 283-303.
Moora H. 1938 Die Eisenzeit Lettlands bis etwa 500 n. Ch., II, Tartu.
Mortensen M. 1992 Migration as a process. The general pattern o f migrations and a case-study from Western Norway in late Early Iron Age (AD 150-550), (w:) Peregrinado Gothica III (red. E. Straume, E. Skar), Universitetets Oldsaksamlings Skrifter, Ny rekke 14, Oslo, s. 155-166.
Nakaitè L. 1964 Sidabro naudojimas II-XIII amziais Lietuvoje dirbiniams pouśti, „Lietuvos TSR Mosklu Akademijos Darbai, A serija”, vol. 1 (16), s. 63-82.
Nasman U. 1984 Glas och handel i senromersk tid och folkvandringstid. En studie kring glasfràn Eketorp-11, Oland, Sverige, Aunn 5, Uppsala.
Nerman B. 1929 Die Verbindungen zwischen Skandinavien und dem Ostbaltikum in der jiingeren Eisenzeit, Stockholm.
Nerman B. 1935 Die Vòlkerwanderungszeit Gotlands, Stockholm.
Nielsen J.N. 1997 Dobbeltkoniske htengesmykker - og andre amuletterfra jemalder, ,,Aarb0ger 1996”, s. 21-35.
Nielsen J.N. 2000 Sejlflod - ein eisenzeitliches Dorf in Nordjiitland, Bd. I: Text und Plane, Bd. II: Abbildungen und Tafeln, K0 benhavn.
Nielsen J.N., Bender J0rgensen L., Fabech E., Munksgaard E. 1985 En rig germanertidsgrav fra Sejlflod, Nordjylland, ,,Aarb0ger 1983”, s. 66-122.
Norberg R. 1931 Moor- und Depotfunde aus dem 5. Jahrhundert nach Chr. in Schonen, „Acta Archaeological vol. 2, s. 104-111.
Nosek S. 1959 Jakuszowice, distr. de Pińczów, (w:) Inventaria Archaeologica Pologne II. Période de migration des peuples, PI. 15.
Nowakowski W. 1991 Kulturowy krąg zachodniobałtyjski w okresie wpływów rzymskich. Kwestia definicji i podziałów wewnętrznych, (w:) Archeologia bałtyjska, Olsztyn, s. 42-66. 1996 Das Samland in der rómischen Kaiserzeit und seine Verbindungen mit dem rómischen
Reich und der barbarischen Welt, Marburg - Warszawa. 1998 Die Funde der rómischen Kaiserzeit und der Vólkerwanderungszeit in Masuren, Museum für Vor- und Friihgeschichte, Staatliche Museen zu Berlin, Bestandskataloge 6, Berlin.
Okulicz J. 1973 Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e. [Sum. A History of the Ancient Prussian Territory], Wroclaw - Warszawa - Kraków - Gdańsk.
Okulicz J. 1986 Einige Aspekte der Ethnogenese der Balten und Slawen im Lichte archaologischer und sprachwissenschaftlicher Forschungen, Quaestiones Medii Aevi, vol. 3, Warszawa, s. 7-35.
rsnes M., Ilkjaer J. 1993 Votive deposits, (w:) Digging into the past. 25 years o f archaeology in Denmark (red. S. Hvass, B. Storgaard), Arhus, s. 215-222.
Parczewski M. 1997 Beginnings o f the Slavs' Culture, (w:) Origins o f Central Europe (red. P. Urbańczyk), Warsaw, s. 79-90.
Peiser F.E. 1909 Graberfeld bei Ringels, Kr. Fischliausen, „Prussia”, Bd. 22, s. 315-320.
Peiser F.E. 1919a Graberfeld bei Huntenberg, „Prussia”, Bd. 23/11, s. 335-356.
Peiser F.E. 1919b Graberfeld I bei Trentitten, „Prussia”, Bd. 23/11, s. 327-335.
Peiser F.E., Kemke H. 1914 Der Depotfund von Frauenburg, „Prussia”, Bd. 23/1, s. 58-79.
Pieta K. 1988 Die Slowakei im 5. Jahrhunder, (w:) Germanen, Hunen und Awaren. Schatze der Vólkerwanderungszeit, Frankfurt a.M., s. 385-397.
Puzinas J. 1938 Naujausią proistorinią tyrinejimą duomenys, „Senové Istorijos Skyriaus Darbai”, vol. 4, s. 173-303.
Reichstein J. 1975 Die kreuzforrnige Fibel. Zur Chronologie der spaten Kaiserzeit und der Vólkerwanderungszeit in Skandinavien, aufdem Kontinent und in England, Offa-BUcher, Bd. 34, Neumiinster.
Rieck F. 1996 Nydam - a wealth o f finds in a dangerous environment, „Maritime Archaeology Newsletter from Roskilde, Denmark”, vol. 7, s. 5, 6.
Rimantiené R. 1968 Tiibausią kapinynas, (w:) Lietuvos Archeologiniai Parninklai, Vilnius, s. 183-209.
Rudnicki M., Trzeciecki M. 1994 Badania powierzchniowe z wykrywaczem metali. Nowa dziedzina badań polskiej archeologii, Barbaricum, t. 3, Warszawa, s. 149-162.
Rygh O. 1885 Norske Oldsager, Christiania.
Salin B. 1904 Die altgemianische Thieromamentik, Stockholm.
Schauman-Lonnqvist M. 1988 Iron Age Studies in Salo. The Development o f Iron Age Settlement in the Isokyla Area in Salo, SMYA LXXXIX: 2, Helsinki.
Schmiedehelm M. 1926 Der Fund von Kirimćie in Estland, „Suomen Muinasmuistoyhdistyksen Aikakauskirja - Fińska Fornminnesforeningens Tidskrift”, vol. XXXV, s. 1-36.
Schmiedehelm M. 1969 Tarandgrab, (w:) Enzyklopadische Handbuch zur Ur- und Friihgeschichte Europas (red. J. Filip), Bd. II, Prag, s. 1431, 1432.
Schmiedehelm M. 1934 Keskmise rauaaja aareleid Kambjast, „Eesti Rahva Muuseumi Aastaraamat”, vol. 9/10 (1933/34), s. 212-224.
Schmiedehelm M. 1955 Archeologićeskije pamjatniki perioda razloienija rodovovo stroją na severo-vostoke Estonii (V V. p.n.e. - V v . n.e.), Tallinn.
Schmiedehelm M. 1990 Das Graberfeld Gąsior, Archeologia Baltica, vol. 9, Łódź. 9, s. 5-126.
Schulze-Dòrrlamm M. 1986 Romanisch oder germanisch? Untersuchungen zu den Armbrust- und Biigelknopffibeln des 5. und 6. Jahrhunderts n. Cli. Aus den Gebieten westlich des Rheins und siidlich der Donau, „Jahrbuch des Romisch-Germanischen Zentralmuseum Mainz”, Bd. 33/2, s. 593-720.
Shetelig H. 1906 The cruciform brooches in Norway, Bergens Museums Arbok, Bd. 8, Bergen.
Slomann W. 1959 Scetrangfunnet. Hjemlig tradisjon ogfrernmede innslag, Norske Oldfunn 9, Oslo.
Spreckelsen A. 1927 Das Graberfeld Laakt (Lagedi), Kirchspiel St. Jiirgens, Harrien, Estland, Verhandlungen der Gelehrten estnischen Gesellschaft XXIV, Dorpat.
Stadie K. 1919a Graberfeld bei A lt-Bodschwingken, Kr. Gołdap, „Prussia”, Bd. 23/11, s. 420-440.
Stadie K. 1919b Graberfeld bei Gruneiken, Kr. Darkehmen, „Prussia”, Bd. 23/11, s. 408-16.
Stadie K. 1919c Graberfeld bei Sausgarten, Kr. Pr. Eylau, „Prussia”, Bd. 23/11, s. 444-449.
Statens 1908 Statens Historiska Museum og k. Myntkabinettet. Tilvdxten under àr 1908, „Fomvannen”, vol. 3, s. 201-311.
Straume E. 1987 Glaser mit Facettenschliff aus skandinavischen Grabern des 4. und 5. Jahrhunderts n. Ch., Oslo.
Szydłowski J. 1962 Ein neues Graberfeld des Dobrodzieńtypus in Olsztyn, Kreis Częstochowa, „Archeologia Polona”, vol. 4, s. 306-314.
Szydłowski J. 1974 Trzy cmentarzyska typu dobrodzieńskiego, Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu,
Archeologia 11, Bytom.
Tautavićius A. 1980 Baltske p l ’emjena na territorii Litvy v / tysjaćel. n.e., (w:) Iz drevnjesej istorii baltskich narodov (po dannym archeologii i antropologii), Riga, s. 80-88.
Tautavićius A. 1996 Vidurinis geleiies amiius Lietuvoje (V-IX a.), Vilnius.
Tejral J. 1973 Mahren in 5. Jahrhundert, Studie Archeologického Ustavu Ceskoslovenské Akacjemie Védv Brné 1/3, Praha.
Tejral J. 1982 Morava na sklonku aiitiky, Praha.
Tejral J. 1986 Spatròrnische und vólkerwanderungszeitliche Drehscheibenkerarnik in Mahren, „Archaeologia Austriaca”, vol. 69, s. 105-145.
Tejral J. 1987 Zur Chronologie und Deutung der siidostlichen Kulturelemente in der frühen Vólkerwanderungszeit Mitteleuropas, (w:) Anzeiger des Germanischen Nationalmuseums 1987, Nürnberg, s. 11—46.
Tejral J. 1988 Zur Chronologie derfrühen Volkerwanderungszeit im mittleren Donauraum, „Archaeologia Austriaca”, vol. 72, s. 223-304.
Tischler O. 1879 Ostpreussische Graberfelder III, SPOG, Bd. XIX, s. 159-269.
Tischler O. 1880 Ostpreufien, (w:) Katalog der Ausstellung pràhistorischer und anthropologischer Funde
Deutschlands zu Berlin 1880 (red. A. Voss), Berlin, s. 390-453.
Tischler O., Kemke H. 1902 Ostpreufiische Alterthiimer aus der Zeit der grossen Graberfelder nach Christi Geburt, Konigsberg.
Urtans V. 1968 Latvijas iedzivotàju sakari ar Slàviem I g.t. otraja puse, „Arheologija un etnografia”, vol. 8, s. 65-85.
Urtans V. 1977 Senákie depozTti Latvijá (IJdz 1200 g.), Riga.
Valatka V. 1984 Maudziorą plokśtinis kapinynas, (w:) V-VIII a. Zemaicin kultüra, Lietuvos Archeologija 3, Vilnius, s. 6-24.
Vasks A. 1997 The cultural and ethnic situation in Latvia during the Early and Middle Iron Age ( I a - 8th century AD), „Latvian Ethnic History”, vol. 3 (16), s. 49-74.
Vasks A., Virse I. 1990 Izrakumi vèrgales Ośeniekos, Zinatniskas atskaites sesija materiali par arheologu un etnografia
Vasks A., Virse I. 1988. un 1989. gada. PétTjumi rezultatiem, Riga, s. 170-173. Vikings
Vasks A., Virse I. 2000 Vikings. The North Atlantic saga (red. W.W. Fitzhugh, E.I. Ward), Washington.
Virchov R. 1871 Ober ein Graberfeld aus romischen Zeit in Ostpreussen, „Zeitschrift fiir Etimologie”, Bd. 3, s. 4-13.
Volkaitè-Kulikauskiené R., Jankauskas K. 1992 Iś senosios Lietuvią amatininkystès istorijos (alavas senuosiuose lietuvin papuosaluose), (w:) Straipsnin rinkinys, Lietuvos Archeologija 8, Vilnius, s. 135-170.
Voss O. 1955 The H0stentorp silver hoard and its period. A study of a Danish find of scrap silver from about 500 A.D., „Acta Archaeologica”, vol. 25, s. 171-219.
Waetzoldt D. 1939 Zur Tracht der Bewohner des Memelgebietes in der Eisenzeit, ,,Alt-Preu£Sen”, Bd. 3, s. 4-13.
Ziemlińska-Odojowa W. 1991 Wstępne wyniki badań na wielokulturowym stanowisku w Młotecznie (gmina Braniewo), (w:) Archeologia baltyjska, Olsztyn, s. 100-119.