Abstract
The presented paper aims at addressing one of aspects of study of social relations in the Lusatian culture, namely exclusion of some children bodies from the kin cemetery. In the course of the Lusatian culture development, this self-inclusiveness of human groups ceased leading to attributing the kin status even to the newborns. However, recent studies of numerous Lusatian cemeteries seem to question this hypothesis. This discrepancy can be partly explained by burying some infants, as well as adults, in consecrated places outside the kin cemeteries. This is well manifested in case of the settlement at Łęczyska, Łodź province where dozens of children and adults have been buried in distinctively isolated three zones, which correspond to the triple model of the rite de passage. This clearly implies that even individuals, otherwise excluded from a given social group, are treated with due honor and respected after the death so their souls can be granted eternal peace.References
Anioła M., Głogowski Z., Kiona-Podhajny M., Panczenko M. 2003 Osadnictwo ludności kultury łużyckiej i pomorskiej, (w:) Badania, t. 4, red. M. Chłodnicki, Poznań, s. 37–129.
Brenan J. 1985 Assessing Social Status in the Anglo-Saxon Cementery ta Sleaford, „Bulletin of the Institute of Archaeology” 21/22, s. 125–131.
Bugajska B., Gedl M. 1983 Badania zespołu osadniczego ludności grupy tarnobrzeskiej w Bachórzu-Chodorówce, (w:) Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem, red. W. Hensel, Wrocław, s. 463–465.
Ćwirko-Godycki M., Wrzosek A. 1936–37 Grzechotki z grobów cmentarzyska łużyckiego w Laskach w pow. kępińskim, „Światowit” 17, s. 171–254.
Chudziakowa J. 1992 Grodzisko kultury łużyckiej w Gzinie, Toruń.
Dąbrowski J. 1973 Z problematyki stosunków społecznych ludności kultury łużyckiej, „Archeologia Polski”, t. XVIII, z. 2, s. 337–351.
Delimata M. 2004 Rytuał pogrzebowy dzieci w Polsce średniowiecznej i wczesnonowożytnej, (w:) Dusza maluczka a strata ogromna, Funeralia Lednickie (Spotkanie 6), red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań, s. 99–103.
Frąsiak P., Gwóźdź B., Siciński W. 2000 Wyniki ratowniczych badań archeologicznych na terenie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” SA na stan. 12 w miejscowości Chabielice, gm. Szczerców, woj. łódzkie, (w:) Badania, t. 1, red. R. Grygiel, Łódź, s. 25–188.
Gackowski J. 2003 Uwagi o niektórych materiałach zabytkowych z osiedla obronnego kultury łużyckiej w Grodnie koło Chełmży (na podstawie wyników badań z lat 1997–2001), (w:) XIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 105–115.
Gediga B. 1979 Zagadnienia religii, (w:) Prahistoria ziem polskich, t. IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, red. J. Dąbrowski, Z. Rajewski, Wrocław, s. 320–342.
Gedl M. 1975 Kultura łużycka, Kraków.
Gedl M. 1989 Stosunki społeczne. Wierzenia i praktyki kultowe, (w:) Pradzieje ziem polskich, t. I: Od paleolitu do środkowego okresu lateńskiego, cz. 2: Epoka brązu i początek epoki żelaza, red. J. Kmieciński, Warszawa–Łódź, s. 689–692.
Häusler A. 1966 Zum Verhältnis von Männern, Frauen und Kinder in Gräbern der Steinzeit, „Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsischen Bodendenkmalpflege”, t. 14/15.
Häusler A. 1968 Kritische Bemerkungen zum Versuch soziologischer Deutungen ur- und frühgeschichtlichen Gräberfelder erläutert am Beispiel des Gräberfeldes von Hallstatt, „Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift”, t. 9.
Hodder I. 1995 Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji w archeologii, Poznań.
Jadczykowa I. 1986 Grodzisko kultury łużyckiej w Wieruszowie-Podzamczu, województwo kaliskie. Badania 1973–1977, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, seria archeologiczna nr 30, s. 267–291.
Jadczykowa I. 1996 Gliniane grzechotki kultury łużyckiej w zbiorach Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, (w:) Problemy epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie środkowej. Księga jubileuszowa poświęcona Markowi Gedlowi, red. J. Chochorowski, Kraków, s. 227–237.
Jażdżewski K. 1981 Pradzieje Europy Środkowej, Wrocław.
Jorgensen L. 1988 Family Burial Practices and Inheritance Systems. The Development of an Iron Age Society from 500 BC to AD 1000 on Bornholm, Denmark, „Acta Archaeologica”, t. 58, s. 17–53.
Jung C. G. 1988 Fenomenologia archetypu dziecka, (w:) Dziecko, t. 2, Gdańsk, s. 255–269.
Kietlińska A. 1959 Problem tzw. grobów książęcych we wczesnym okresie rzymskim, „Wiadomości Archeologiczne”, t. XXVI, s. 98–118.
Kowalczyk E. 2004 Chrześcijańskie miłosierdzie. Rzecz o pochówkach dzieci nie ochrzczonych (na przykładzie północnego Mazowsza), (w:) Dusza maluczka a strata ogromna, Funeralia Lednickie (Spotkanie 6), red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań, s. 103–115.
Malinowski A. 1964 Szczątki czaszek ludzkich z grodziska i osady otwartej ludności kultury łużyckiej w Słupcy, „Fontes Archeologici Posnanienses”, t. XV, s. 155–157.
Malinowski T. 1968 The Problem of Cannibalism among Tribes of the Lusatian Culture in Poland, „Archaeologia Polona”, t. X, s. 147–153.
Malinowski T. 1985 Wielkopolska w otchłani wieków, Poznań.
Minta-Tworzowska D. 2000 Symbole i symbolika z perspektywy badań archeologicznych, (w:) Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. B. Gediga, D. Piotrowska, Warszawa–Wrocław–Biskupin, s. 45–54.
Muzolf B. 2002 Kompleks osadniczy z okresów halsztackiego i lateńskiego. Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na terenie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” S.A. na stanowisku nr 11 w Grabku, gm. Szczerców, woj. łódzkie, (w:) Badania, t. 2, red. J. Grygiel, Łódź, s. 121–385.
Müller J. 1994a Zur sozialen Gliederung der Nachbestattungensgemeinschaft vom Magdalenenberg bei Vilingen, „Praehistorische Zeitschrift”, t. 69, s. 175–221.
Müller J. 1994b Bestattungsformen als Spiegel dualer Organisation in prähistorischen Gesellschaften, „Mitteilungen der Berliner Gesellschaft für Anthropologie, Ethnologie und Urgeschichte”, t. 15, s. 81–88.
Ostoja-Zagórski J. 1996 Najstarsze dzieje ziem polskich, Bydgoszcz.
Pałubicka A., Tabaczyński S. 1986 Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych, (w:) Teoria i praktyka badań archeologicznych, t. 1: Przesłanki metodologiczne, red. W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński, Wrocław, s. 57–183.
Piontek J. 1983 Wstępna analiza biologiczna lokalnej społeczności z okresu halsztackiego, zamieszkującej mikroregion osadniczy w Wicinie, woj. zielonogórskie, (w:) Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem, red. W. Hensel, Wrocław, s. 459–463.
Prokopowicz J. 1961 Wyniki badań wykopaliskowych na stanowisku I w Janowicach, pow. Miechów, „Materiały Archeologiczne”, t. III, s. 51– 63.
Przeworska J. 1971 Religie Celtów, Warszawa.
Pyzel J., Sobkowiak-Tabaka I. 2004 Problematyka dzieci w archeologii neolitu. Wybrane aspekty, (w:) Dusza maluczka a strata ogromna, Funeralia Lednickie (Spotkanie 6), red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań, s. 333–341.
Rożnowski F. 1989 Badania antropologiczne ludności kultury łużyckiej na Pomorzu, (w:) Problemy kultury łużyckiej na Pomorzu, red. T. Malinowski, Słupsk, s. 147–155.
Rożnowski F. 1993 Antropologiczna analiza materiałów kostnych z cmentarzyska w Masłowie, gm. Wyrzysk, woj. pilskie, (w:) Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata, red. F. Różnowski, Słupsk–Poznań, s. 313–325.
Rysiewska T. 1996 Struktura rodowa w społecznościach pradziejowych. Cmentarzyska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w południowej Polsce, Wrocław.
Strzałko J., Olińska K. 1983 Przemiany biologiczno-ludnościowe populacji lokalnej z okresu halsztackiego, związanej z grodem w Sobiejuchach, (w:) Przemiany ludnościowe i kulturowe I tysiąclecia p.n.e. na ziemiach między Odrą a Dnieprem, red. W. Hensel, Wrocław, s. 453–459.
Szybowicz B. 1996 Analiza antropologiczna i demograficzna przepalonych szczątków kostnych z cmentarzyska grupy tarnobrzeskiej w Chodaczowie, stanowisko 1, (w:) Problemy epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej. Księga jubileuszowa poświęcona Markowi Gedlowi, red. J. Chochorowski, Kraków, s. 481–489.
Topolski J. 1983 Teoria wiedzy historycznej, Poznań.
Urbański M. 2002 Cmentarzysko kultury pomorskiej, (w:) Badania, t. 2, red. R. Grygiel, Łódź, s. 385–401.
Wieczorowski T. 1938 Rzadsze wyroby gliniane, (w:) Gród prasłowiański w Biskupinie w powiecie żnińskim, red. J. Kostrzewski, Poznań, s. 33–39.
Wiślański T. 1969 Podstawy gospodarcze plemion neolitycznych w Polsce północno-zachodniej, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Wokroj F. 1958 Szczątki ludzkie z grodziska kultury łużyckiej w Słupcy, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, t. VIII–IX, s. 137–143.
Woźny J. 2000 Symbolika przestrzeni miejsc grzebalnych w czasach ciałopalenia zwłok na ziemiach polskich (od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego), Bydgoszcz.
Żychlińska J., Rogalski B. 2006 Wyniki ratowniczych badań archeologicznych na stanowisku 2 w miejscowości Łęczyska, pow. Pajęczno, woj. łódzkie, (w:) Badania, t. 5, red. R. Mazurowski, W. Dzieduszycki, D. Żychliński, Poznań, s. 13–180.