Keywords
constructivism
Michael Foucault
ethnicity
theory of archaeology
How to Cite
Abstract
Henryk Mamzer’s conception is an interesting new contribution to the development of socalled constructivist approaches in archaeology. As such it is a good example of the basic assumptions underlying its theory and methodology. In this article I will argue with some basic assumptions of Mamzer’s theory, trying to show that constructivism doesn’t rescue archaeology from the problems, which he would like to avoid. In fact, it deals with the same problems.
References
Barford, P., 2006, Wiedzieć niewiadome. Jak możemy uprawiać archeologię rozprzestrzeniania się języków słowiańskich? W: P. Urbańczyk (red.), Nie-Słowianie o początkach Słowian (s. 89–131). Warszawa: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Bruchac, M., Hart, S. M., Wobst, H. M. (red.), 2010 Indigenous archaeologies: A reader on decolonization. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
Curta, F., 2006, Tworzenie Słowian. W: P. Urbańczyk (red.), Nie-Słowianie o początkach Słowian (s. 27–55). Warszawa: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Derrida, J., 1986, Biała mitologia. Metafora w tekście filozoficznym (W. Krzemień, tłum.). Pamiętnik Literacki, 77(3), 283–318.
Derrida, J., 1993, Farmakon. (B. Banasiak, tłum.). W: J. Derrida, Pismo filozofii (s. 39–61). Kraków: inter esse.
Foucault, M., 1977, Archeologia wiedzy. Przeł. A. Siemek. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Foucault, M., 2002, Porządek dyskursu. Wykład inauguracyjny wygłoszony w Collège de France 2 grudnia 1970 (M. Kozlowski, tłum.). Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria.
Foucault, M., 2010, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja (M. Herer, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Foucault, M., 2011, Narodziny biopolityki (M. Herer, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Godłowski, K., 1979, Z badań nad zagadnieniem rozprzestrzeniania Słowian w V–VII w. n.e. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica.
Godłowski, K., 1985, Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim. Wrocław: Ossolineum.
Godłowski, K., 1988, Problemy chronologii okresu rzymskiego. W: M. Gedl, R. Jamka (red.), Scripta Archaeologica (s. 27–47). Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Godłowski, K., 2000, Zagadnienie ciągłości kulturowej i kontynuacji osadniczej na ziemiach polskich w młodszym okresie przedrzymskim, okresie wpływów rzymskich i wędrówek ludów. W: K. Godłowski, Pierwotne siedziby Słowian (s. 66–95). Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hodder, I., 1995, Interpreting Archaeology. Finding meaning in the past. London – New York: Rutledge.
Hodder, I., Hutson, S., 1986, Reading the Past. Current approaches to interpretation in archaeology. Cambridge: Cambridge University Press.
Kmieciński, J., 1997, Rekonstrukcja minionych kultur. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kobylińska, U., Kobyliński, Z., 1981, Kierunki etnoarcheologicznego badania ceramiki: przegląd problematyki. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 29, 43–53.
Leciejewicz, L., 1997, Z nowszych badań nad pochodzeniem Słowian. W: M. Głosek (red.), Archeologia i starożytnicy. Studia dedykowane Profesorowi Andrzejowi Abramowiczowi w 70 rocznicę urodzin (s. 43–67). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Leciejewicz, L., 2000, Kultury archeologiczne wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej a rzeczywistość etniczna i społeczno-polityczna. W: S. Tabaczyński (red.). Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (s. 101–112). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Leciejewicz, L., 2006, O modelu kultury wczesnosłowiańskiej. W: M. Rębkowski, S. Moździoch (red.), Opera selecta. Z dziejów kultury średniowiecznej Polski i Europy (s. 31–37). Wrocław – Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Łowmiański, H., 1964, Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., t. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mamzer, H., 1993, Przeciwko dogmatowi determinizmu technologicznego. Archeologia Polski, 38(1), 136–150.
Mamzer, H., 1997 Pytanie o archeologię. W: J. Ostoja-Zagórski (red.), Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka? (s. 13–49). Poznań: Instytut Historii UAM.
Mamzer, H., 1998, Archeologia jako uobecnianie przeszłości. W: W. Wrzosek (red.), Świat historii (s. 299–307). Poznań: Instytut Historii UAM.
Mamzer, H., 1999, Problem etniczny w archeologii, Slavia Antiqua, 40, 169–201.
Mamzer, H., 2000a, Kulturowe konteksty paradygmatów w archeologii. W: M. Kobusiewicz, S. Kurnatowski (red.), Archeologia i prahistoria w ostatnim półwieczu (s. 537–550). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Mamzer, H., 2000b, Mit etniczny w archeologii. W: H. Van den Boom, A. P. Kowalski, M. Kwapiński (red.), Eidolon. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, słów i rzeczy (s. 99–106). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Mamzer, H., 2003, Strategie konstruktywistyczne w archeologii. W: A. Pałubicka, A. P. Kowalski (red.), Konstruktywizm w humanistyce (s. 149–162). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Mamzer, H., 2004, Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Mamzer, H., 2007, Eskapizm dziejowy. Polityka historyczna a problem bezpieczeństwa wspólnotowego. W: A. Dobosz, A. P. Kowalski (red.), Bezpieczeństwo ontologiczne (s. 17–38). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Mamzer, H., 2008, Wytwarzanie w społeczeństwach archaicznych jako działanie komunikacyjne. W: A. Pałubicka, G. A. Dominiak (red.), Język i przedstawienie (s. 98–127). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Egigram.
Mamzer, H., 2012a, Etniczność. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (s. 627–634). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Mamzer, H., 2012b, Unifikacja kulturowa i hybrydyzacja w społeczeństwach archaicznych. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Rytm przemian kulturowych w pradziejach i średniowieczu (s. 75–108). Biskupin – Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, PAN Oddział we Wrocławiu.
Mamzer, H., Ostoja-Zagórski, J., 2007 Orientacje badawcze w polskiej archeologii. Nauka, 1, 131–148.
McNiven, I., 2016 Theoretical challenges of indigenous archaeology: Setting an agenda. American Antiquity, 81(1), 27–41.
Mierzwiński, A., 2000, Zagadnienie obronności osiedli typu biskupińskiego. O potrzebie alternatywnej interpretacji. Przegląd Archeologiczny, 48, 141–151.
Minta-Tworzowska, D., 1994, Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania badań, hipotez oraz teorii archeologicznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Minta-Tworzowska, D., 2000, Archeologiczne rekonstrukcje świata pradziejowego wobec krytyki postmodernistycznej. W: S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (s. 185–198). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Nicholas, G. P. (red.)., 2010, Being and becoming indigenous archaeologists. Walnut Creek, CA: Left Coast Press.
Ostoja-Zagórski, J., 1988, Empiria i teoria w badaniach archeologicznych. Archeologia Polski, 33(2), 247–269.
Ostoja-Zagórski, J., 1989, Refleksje na temat roli czasu i przestrzeni w badaniach archeologicznych. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 37, 163–173.
Ostoja-Zagórski, J., 1991, Problemy organizacji halsztackich wspólnot terytorialno-gospodarczych typu biskupińskiego. W: J. Jaskanis (red.), Prahistoryczny gród w Biskupinie. Problematyka osiedli obronnych na początku epoki żelaza (s. 37–56). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie.
Ostoja-Zagórski, J., 1996, Najstarsze dzieje ziem polskich. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Ostoja-Zagórski, J., 2000, Kultury archeologiczne w świetle konstruktywistycznego modelu poznania. W: S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (s. 199–206). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Parczewski, M., 1988a, Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł wczesnośredniowiecznych. Kraków: Ossolineum.
Parczewski, M., 1988b, Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Parczewski, M., 2002, Praojczyzna Słowian w ujęciu źródłoznawczym. W: A. Kokowski (red.), Cień Światowita czyli pięć głosów w sprawie etnogenezy Słowian (s. 23–68). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Parczewski, M., 2005, Podstawy lokalizacji pierwotnych siedzib Słowian. W: P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian (s. 65–78). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tabaczyński, S., 1976, Kultura i kultury w problematyce badań archeologicznych. Archeologia Polski, 21(2), 365–374.
Tabaczyński, S., 1984, Zjawisko nieciągłości jako przedmiot analizy archeologicznej. Folia Praehistorica Posnaniensia, 1, 7–21.
Tabaczyński, S., 1987, Archeologia średniowieczna. Problemy. Metody. Źródła. Cele badawcze. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Ossolineum.
Tabaczyński, S., 2000, Kultura archeologiczna w perspektywie przyszłych badań. W: S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (s. 259–263). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tabaczyński, S., 2005, Procesy etnogenetyczne jako problem badawczy archeologii. W: P. Kaczanowski, M. Parczewski (red.), Archeologia o początkach Słowian (s. 37–50). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tabaczyński, S., Pleszczyńska, E., 1974, O teoretycznych podstawach archeologii (prezentacja i próba analizy poglądów D. L. Clarke’a), Archeologia Polski, 19, 7–94.
Topolski J., 1968, Metodologia historii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Topolski J., 1983, Teoria wiedzy historycznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Urbańczyk, P., 2000, Władza i polityka we wczesnym średniowieczu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Urbańczyk, P., 2006, Polska archeologia wczesnego średniowiecza a antropologia kulturowa. W: W. Chudziak, S. Moździoch (red.), Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później (s. 31–40). Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Werbart, B., 2000, Kultura archeologiczna a tożsamość kulturowa – problemy synchronizacji. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i praktyce (s. 147–166). Warszawa: Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych Wydziału I Nauk Społecznych PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Werner, W., 2009, Historyczność kultury: w poszukiwaniu myślowego fundamentu współczesnej historiografii. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Wrzosek, W., 2010 Historia – kultura – metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii. Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.