Keywords
Lusatian culture
How to Cite
Abstract
Although the collection of “Lusatian” clay discs is quite significant, not much attention has been paid so far to their interpretation. The discs might have been used for various purposes in “Lusatian” society, e.g. as toys for children, or the Sun cult objects. They might have also played strictly utilitarian role of spindle whorls, polishing stones in pottery workshops, or miniature pads used in casting process. It would be difficult to accept any of the hypotheses exclusively, as it seems that the discs might have had various functions depending, among others, on the socio economic context in which they appeared.
References
Bender W. 1980 Kompleks osadniczy w miejscowości Wólka Łasiecka na tle osadnictwa dorzecza Bzury. Archeologia Polski, 25(2), s. 335–392.
Buck D.-W. 1979 Die Billendorfer Gruppe (Teil II-Text). Veröfentlichungen des Museums für Ur- unf Frühgeschichte Potsdam, 13, Berlin.
Bukowski Z. 1960 Łużyckie osiedle obronne w Sobiejuchach, pow. Żnin. Wiadomości Archeologiczne, 26(3–4), s. 194.
Byrska M., Fraś J., Matoga A., Pieróg I., Przybyła M., Stefański D. 2006 Wstępne wyniki ratowniczych badań archeologicznych na wielokulturowych stanowiskach 8, 11, 12, 14, 15 oraz 20 w Krakowie-Bieżanowie, woj. Małopolskie. W: Z. Bukowski, M. Gerlach, Raport 2003–2004, t. 2, Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003–2004. Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, s. 491–508.
Cehak-Hołubowiczowa H. 1959 Kamienne kręgi kultowe na Raduni i Ślęży. Archeologia Polski, 3, s. 51–100.
Cofta-Broniewska A. 1979 Grupa kruszańska kultury przeworskiej. Ze studiów nad rozwojem regionalizmu społeczeństw Kujaw. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Czerska B. 1972 Celtycki ośrodek kultury w Sułkowie w powiecie Głubczyce. Studia Archeologiczne, 5, Wrocław, s. 3–79.
Dąbrowska T. 1988 Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dąbrowski J. 1997 Epoka brązu w północno-wschodniej Polsce. Białystok: Białostockie Towarzystwo Na¬ukowe.
Dąbrowski J., Mogielnicka-Urban M. 1981a Analiza materiałów kultury łużyckiej ze stanowisk 1–5 w Worytach. W: J. Dąbrowski (red.), Woryty. Studium archeologiczno-przyrodnicze zespołu osadniczego kultury łużyckiej (s. 203–228). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dąbrowski J., Mogielnicka-Urban M. 1981b Materiały kultury łużyckiej z badań na stanowiskach 2–5 w Worytach w latach 1969–1974. W: J. Dąbrowski (red.), Woryty. Studium archeologiczno-przyrodnicze zespołu osadniczego kultury łużyckiej (s. 87–169). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Dobrakowski M., Domańska J., Lodowski J., Noworyta E., Romanow K. 2001 Wstępne sprawozdanie z archeologicznych badań ratowniczych na stanowiskach: Polwica 4 i 5 oraz Skrzypnik 8, gm. Domaniów, woj. dolnośląskie, przy budowie autostrady A-4. W: K. Kraśniewska (red.), Raport 96–99. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 1996–1999. Warszawa: Ośrodek Ratowniczych Badań Archeologicznych, s. 130–185.
Dzięgielewska M., Dzięgielewski K., Nowak M., Szczerba R. 2006 Osada grupy wyciącko-złotnickiej oraz osada ze środkowego okresu lateńskiego i wczesnego okresu wpływów rzymskich w Podłężu (stan. 17), pow. Wieliczka, w świetle badań w latach 2003–2004. W: Z. Bukowski, M. Gerlach (red.), Raport 2003–2004, t. 2, Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003–2004. Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, s. 638–676.
Fogel J. 1985 Przemiany osadnictwa mikroregionu bnińskiego w epoce brązu i wczesnych okresach epoki żelaza. W: J. Żak, J. Fogel (red.), Materiały do studiów nad osadnictwem bnińskim. Mikroregion bniński (s. 35–118). Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Gediga B. 1976a Grody ludności kultury łużyckiej we Wrocławiu-Osobowicach. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Gediga B. 1976b Śladami religii Prasłowian. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Gediga B. 1979 Zagadnienia religii. W: J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria ziem polskich, t. 4: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego (s. 320–341). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Gediga B., Piotrowska D. (red.). 2000 Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie środkowej. Warszawa–Wrocław–Biskupin: Polska Akademia Nauk – Oddział we Wrocławiu, Muzeum w Biskupinie – Oddział Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Głogowski Z., Szamałek K., Ignaczak M. 2004 Osadnictwo społeczeństw kultur cyklu łużyckiego w strefie nadnotecko-nadgoplańskiej. W: J. Bednarczyk, L. Czerniak, A. Kośko (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 3: Kujawy, cz. 5: Osadnictwo społeczeństw kultur cyklu łużyckiego (s. 203–334). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Hadaczek K. 1914 Osada przemysłowa w Koszyłowicach z epoki eneolitu. Studya do początków cywilizacji w połud.-wschod. Europie. Archiwum Naukowe, 7(2), Lwów.
Harding A., Ostoja-Zagórski J., Palmer C., Rackham J. 2004 Sobiejuchy: a fortified site of the Early Iron Age in Poland. Polskie Badania Archeologiczne, t. 35. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Jacobi G. 1974 Werkzeug und Garät aus dem Oppidum von Manching. Die Ausgrabungen in Manching, 5. Stuttgart: Franz Steiner.
Kaczmarek M. 2002 Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kendelewicz T. 2006 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych stanowiska Wierzchowice 2, pow. Jawor. W: Z. Bukowski, M. Gerlach (red.), Raport 2003–2004. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003–2004 (t. 1, s. 317–328). Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego.
Kołacz M. 1995 Osada kultury przeworskiej w Izdebnie Kościelnym, stanowisko I, gmina Grodzisk Mazowiecki. Barbaricum, 5, s. 5–63.
Kołosówna Z. 1950 Przedmioty kultu i zabawki z grodu kultury łużyckiej w Biskupinie. W: J. Kostrzewski (red.), III Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w grodzie kultury łużyckiej w Biskupinie w powiecie żnińskim za lata 1938–1939 i 1946–1948 (s. 193–238). Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.
Krzyszowski A. 2008 Osada ludności kultury łużyckiej na stanowisku 278 (AUT 191) Poznań-Nowe Miasto. W: H. Machajewski, R. Pietrzak (red.), Archeostrada. Studia i materiały z badań wykopaliskowych na autostradzie A2 – odcinek wielkopolski, t. 2, Poznań-Nowe Miasto. Źródła archeologiczne do studiów nad pradziejami i wczesnym średniowieczem dorzecza środkowej Warty (s. 49–92). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Makiewicz T., Prinke A. 1980 Teoretyczne możliwości identyfikacji miejsc sakralnych. Przegląd Archeologiczny, 28, s. 57–84.
Malinowski T. 2006 Komorowo, stanowisko 1: Grodzisko kultury łużyckiej – faktoria na szlaku bursztynowym. Rzeszów: Wydawnictwo Mitel.
Marcinkian A. 1972 Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej z III–IV okresu epoki brązu w Przyborowie, pow. Nowa Sól. Zielonogórskie Zeszyty Muzealne, 3, s. 173–423.
Masojć M., Paruzel P. 2006 Badania wykopaliskowe przeprowadzone w latach 2002–2004 na stanowisku 20 w Budziszowie Wielkim, gm. Wądroże Wielkie, woj. dolnośląskie. W: Z. Bukowski, M. Gerlach (red.), Raport 2003–2004. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003–2004 (t. 1, s. 245–256). Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego.
Mierzwiński A. 2003 Znaki utrwalone w glinie. Społeczno-obrzędowe aspekty działań wytwórczych końca epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Model nadodrzański. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Meduna J. 1980 Die latènezeitlichen Siedlung in Mähren. Praha: Praha Academia.
Mogielnicka-Urban M. 1984 Warsztat ceramiczny w kulturze łużyckiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Muzolf B. 1999 Badania archeologiczne wielokulturowego stanowiska w miejscowości Kobielice, stan. 1 (nr GAZ – 119), gm. Zakrzew, woj. pomorsko-kujawskie. [Maszynopis w Europol Gaz S.A. w Warszawie].
Muzolf B. 2002 Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na terenie odkrywki „Szczerców” KWB „Bełchatów” S.A. na stanowisku nr 12 w Grabku, gm. Szczerców, woj. łódzkie. Kompleks osadniczy z okresów halsztackiego i lateńskiego. W: R. Grygiel (red.), Badania archeologiczne na terenie odkrywki „Szczerców” Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” S.A. (t. 2, nr 5, s. 121–384). Łódź: Wydawnictwo Fundacji Badań Archeologicznych im. Profesora Konrada Jażdżewskiego.
Ostoja-Zagórski J. 1996 Ornament i plastyka figuralna – sztuka pradziejowa czy przetworzona magia. W: J. Chochorowski (red.), Problemy epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej. Księga jubileuszowa poświęcona Markowi Gedlowi (s. 415–422). Kraków: Oficyna Cracovia.
Pazda S., Konczewska M., Konczewski P. 2006 Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowiskach 3 i 4 w Nowej Wsi, gm. Bolesławiec, woj. dolnośląskie. W: Z. Bukowski i M. Gerlach (red.), Raport 2003–2004. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2003–2004 (t. 1, s. 291–306). Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego.
Podborský V. 1965 Die Hallstattsiedlung in Těšetice. Fontes Archaeologici Pragenses, 9.
Prochnowicz R.J. 1999 Krążki ze skorup naczyń na terenie kultury przeworskiej. W: J. Andrzejowski (red.), COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin (s. 307–318). Warszawa: Fundacja Przyjaciół Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Słupecki L.P. 1992 Ślęża, Radunia, Wieżyca. Miejsca kultu pogańskiego Słowian w średniowieczu. Kwartalnik Historyczny, 2, s. 3–15.
Wieczorowski T. 1938 Rzadsze wyroby gliniane (sita, zabawki, przybory tkackie i odlewnicze). W: J. Kostrzewski (red.), Gród prasłowiański w Biskupinie w powiecie żnińskim. Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w latach 1936–1937 z uwzględnieniem lat 1934–1935 (s. 33–38). Poznań.
Woźniak Z. 1980 Młodsza faza kultury lateńskiej (celtyckiej) i grupa tyniecka. W: J. Wielowiejski, Prahistoria Ziem Polskich, t. V, Późny okres lateński i okres rzymski (s. 248–262). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Woźniak Z. 1990 Osada grupy tynieckiej w Podłężu, woj. krakowskie. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.