Abstrakt
The article presents hypothetical interpretation of expressions connected with the use of tar and bark in the decoration of Central European Neolithic vessels. The data of Indoeuropean linguistics make it possible to discern sources of important aesthetic categories in reference to the methods of bark working and use. Some traditional expressions of beauty and grace derive from the names of techniques of vegetable dye use and from birch tar glossiness. The linguistic evidence presented above gives an empirical support to archaeological observations. It constitutes the basis of “genealogical” analysis in which prehistory of production is treated as a culture-practical context of formation of later aesthetic categories.
Bibliografia
Bomhard A.L., Kerns J.C. 1994 The Nostratic Macrofamily. A Study in Distant Linguistic Relationship, Berlin - New York.
Buck C.D. 1949 A Dictionary o f Selected Synonyms in the Principal Indo-European Languages. A Contribution to the History o f Ideas, Chicago.
Clark J.G.D. 1957 Europa przedhistoryczna. Podstawy gospodarcze, Warszawa.
Delamarre X. 1984 Le vocabulaire indo-européen. Lexique étymologique thématique, Paris.
Forbes R.J. 1956 Chemical, culinary and cosmetic arts, (w:) A history o f technology (red. Ch. Singer, E.J. Holmyard, A.R. Hall), vol. I, Oxford, s. 238-298.
Friedrich P. 1970 Proto-Indoeuropean trees. The arboreal system o f a prehistoric people, Chicago.
Gamkrelidze T.V., Ivanov V.V. 1984 Indoevropejskij jazyk i indoevropiejcy, t. II, Tbilisi.
Hofmann J.B. 1966 Etymologisches Wórterbuch des Griechischen, München.
Illič-Svitič V.M. 1971 Opyt sravnenija nostratićeskich jazykov (semitochamitskij, karwelskij, indoevropejskij. uralskij, dravidyjskij, altajskij). Sravnitelnij slovar’, 1.1, Moskva.
Ingarden R. 1970 Zagadnienie systemu jakości estetycznie doniosłych, Studia z estetyki, t. III, Warszawa, s. 288-315.
Kowalski A.P. 2000 Genealogia sztuk II. Naczynie w słowniku kultury „nostratyckiej". Analiza magicznego doświadczenia rzeczy [Zus. Genealogie der Kunst. Gefafie im Wortschatz der „nostratischen” Kultur. Analyse der magischer Sacherfahrung], (w:) Eidolon. Kultura archaiczna w zwierciadle wyobrażeń, slow i rzeczy (red. H. van den Boom, A.P. Kowalski, M. Kwapiński), Gdańsk, s. 149-166.
Kowalski A.P. 2001 Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei, Poznań.
Langer J.J., Kośko A. 1999 Z badań nad zastosowaniem dziegciu w ornamentyce ceramiki neolitycznej. Perspektywa Niżu Polski [Sum. Studies on the Application of Birch Tar in the Ornamentation of the Neolithic Pottery from the View-point o f the Polish Lowland], „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. IX, s. 63-77.
Lehmann W.P. 1986 A Gothic Etymological Dictionary, Leiden.
Leroi-Gourhan A. 1971 Évolution et techniques. L ’homme et la matière, Paris.
Losev A.F. 1961 Estetićeskaja terminologia Platona, (w:) Iz istorii estetićeskoj myśli drevnosti i sredneve kovija, Moskva, s. 17-62.
Mallory J.P., Adams D.Q. 1997 Encyclopedia of Indo-European Culture, London, Chicago.
Mann S.E. 1987 An Indo-European Comparative Dictionary, Hamburg.
Meringer R. 1913 Einige primare Gefiihle des Menschen, ihr mimischer und sprachlicher Ausdruck, „Worter und Sachen”, Bd. V, s. 129-171.
Moszyński K. 1967 Kultura ludowa Słowian, 1.1, Kultura materialna. Warszawa.
Pokorny J. 1959 hulogermanisches etymologisches Worterbuch, Bern, München.
Pollitt J.J. 1974 The Ancient View o f Greek Art'. Criticism, History, and Terminology, New Haven, London.
Rédei K. 1986 Zu den indogermanisch-uraliscben Sprachkontakten, Wien.
Semenov S.A., Korobkova G.F. 1983 Technologija drevniejSich proizvodstv. Mezolit-eneolit, Leningrad.
Sławski F. 1970 Słownik etymologiczny języka polskiego, t. IV, Kraków.
Sławski F. (red.) 1974 Słownik prasłowiański, 1.1, Wrocław.
Vinogradova L.N., Usaòeva V.V. 1995 Bierioza, (w:) Enciklopedićeskij slovar’. Slavjanskaja mifologija, Moskva, s. 44-47.
Walde A., Hofmann J.B. 1938 Lateinisches etymologisches Worterbuch, Bd. I, A-L, Heidelberg.
Walde A., Hofmann J.B. 1954 Lateinisches etymologisches Worterbuch, Bd. II, M-Z, Heidelberg.