Słowa kluczowe
theory of archaeology
archaeological practice
Neolithic
Middle Ages
methodology
interdisciplinarity of archaeological research
social past
Jak cytować
Abstrakt
The reason for this article was the 90th birthday of Professor Stanisław Tabaczyński (born on April 1, 1930). However, at the last stage of editorial work, the sad news of his death reached us (November 28, 2020). All the more we would like to commemorate the Professor, recalling his achievements and merits, which place him among the most outstanding Polish archaeologists, including actual members of the Polish Academy of Sciences. He made a great contribution to the development of Polish and world archaeology in the area of theoretical and field archaeological research. Many of his scientific initiatives concerned the theory and anthropology of culture as well as the methodology of archaeological research and the syntheses of prehistory and the early Middle Ages. His achievements and influence on shaping the minds of archaeologists of the 20th century and the beginning of the 21st century cannot be overestimated.
Bibliografia
Abramowicz, A., ochwała historii czyli o zawodzie historyka (W. Jedlicka, tłum.). Warszawa: PWN.
Braudel, F., 1971, Historia i trwanie. Przekł. B. Geremek, przedmowa B. Geremek, W. Kula. Warszawa: Czytelnik.
Braudel, F., 1992, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm, XV–XVIII wiek, t. 1–3. Warszawa: PIW.
Braudel, F., 2006, Gramatyka cywilizacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Buko, A., 2000, „Sandomierska szkoła” badań terenowych. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce (s. 27–38). Warszawa: Scientia.
Buko, A., Dekówna, M., 2015, Stanisław Tabaczyński, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk – piętnaście lat później. Archeologia Polski, 60, 7–14.
Buko, A., Tabaczyński, S., 1981, Sandomierz. Starożytność – wczesne średniowiecze. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Buko, A., Urbańczyk, P. (red.), 2000, Archeologia w teorii i w praktyce. Warszawa: Scientia.
Cyngot, D. (oprac.), 2015, Bibliografia prac prof. dr. hab. Stanisława Tabaczyńskiego za lata 2001–2015, z uzupełnieniami za lata 1999–2000. Archeologia Polski, 60, 15–20.
Cyngot, D., Zalewska, A. I., 2012 (2019), A Life in Archaeology and the Specificity of Archaeological Research. Encounters with Stanisław Tabaczyński. Archaeologia Polona, 50, 185–205.
Cyngot, D., Zalewska, A. I., 2012 (2019), 2015, O kluczowych dla archeologii zagadnieniach i terminach. W dialogu ze Stanisławem Tabaczyńskim. Archeologia Polski, 60, 207–227.
Cyngot, D., Zalewska, A. I., 2012 (2019), 2016, Kiedy myślimy o kimś, zostając bez niego. Eleonora Tabaczyńska in memoriam 1931–2015. Archeologia Polski, 61, 307–358.
Donato, G., Hensel, W., Tabaczyński, S. (red.), 1986 Teoria e pratica della ricerca archeologia, I. Premesse metodologiche. Roma – Varsavia:Consiglio Nazionale Delle Ricerche, Academia Polacca Delle Scienze.
Dunin-Wąsowicz, T., 1998, Kościół długo poszukiwany. Wiedza i Życie, 1(757), 28–29.
Gałkowski, P., 2019, Poznawanie dziejów czy wytwarzanie historii? Jerzego Topolskiego przemiany poglądów na uprawianie historii. Poznań: Fundacja im. Jerzego Kmity.
Gardin, J.-C., 2003, Archaeological Discourse, Conceptual Modelling and Digitalisation: an Interim Report on the Logicist programme. W: M. Doerr and A. Sarris (red.), Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology. CAA 2002, The Digital Heritage of Archaeology (s. 5–11). Archive of Monuments and Publications, Hellenic Ministry of Culture.
Gardin, J.-C., 2006, Differing science and literature. Archaeologia Polona. Special theme: D. Cyngot, S. Tabaczyński and A. Zalewska (red.), Archaeology – anthropology – history. Parallel tracks and divergences, 44, 135–147.
Gardin, J.-C., Roux, V., 2004, The Arkeotek Project: a European network of knowledge bases in the archaeology of techniques. Archeologia e Calcolatori, 15, 25–40.
Gula, M. (oprac.), 2000, Bibliografia prac Stanisława Tabaczyńskiego. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce (s. 11–24). Warszawa: Scientia.
Hensel, W., Donato, G., Tabaczyński, S. (red.), 1986, Teoria i praktyka badań archeologicznych. Przesłanki metodologiczne, t. 1. Warszawa: IAE PAN.
Hensel, W., Tabaczyński, S., Urbańczyk, P. (red.), 1995, Theory and practice of archaeological research, t. 2. W: P. Urbańczyk (red.), Acquisition of field data at multi-strata sites. Warszawa: IAE PAN, Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN.
Hensel, W., Tabaczyński, S., Urbańczyk, P. (red.), 1998, Theory and practice of archaeological research, t. 2. W: S. Tabaczyński (red.), Dialogue with the data: The archaeology of complex societies and its context in the ‘90s. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii IAE PAN, Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN.
Johnson, M., 2013, Teoria archeologii. Wprowadzenie (A. Tokarczuk-Różańska, D. Błaszczyk, M. Szymkowiak, tłum.). Kraków: Wydawnictwo UJ.
Kadrow, S., 2014, (rec.) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012, Sprawozdania Archeologiczne, 66, 455–458.
Kapuścik, J. (red.), 1999, Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny, t. 2: H–Ł (s. 351–352). Warszawa: Ośrodek Przetwarzania Informacji.
Klejn, L. S., 2013, Teoretyczna orientacja polskiej archeologii. Przegląd Archeologiczny, 61, 243–248.
Kmita, J., 1971, Z metodologicznych problemów interpretacji humanistycznej. Warszawa: PWN.
Kmita, J., 1973, Wykłady z logiki i metodologii nauk. Warszawa: PWN.
Kmita, J., 1995 Jak słowa łączą się ze światem. Studium krytyczne neopragmatyzmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM.
Kurzątkowska, U., 2007, Materiały do bibliografii pracowników Instytutu Archeologii UMCS za lata 1945–2005, W: J. Gurba, J. Libera (red.), 60 lat archeologii w UMCS: podsumowanie ostatniego dziesięciolecia (Lubelskie Materiały Archeologiczne, t. 15) (s. 173–380). Lublin: Wydawnictwo Naukowe UMCS.
Lech, J., 2000, O „rewolucji neolitycznej”: z dziejów pojęcia. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce (s. 39–51). Warszawa: Scientia.
Lech, J. (red.), 1994, Ocena stanu archeologii w Polsce. Materiały informacyjne. Warszawa: Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN.
Leciejewicz, L., Tabaczyńska, E., Tabaczyński, S., 1977, Torcello. Scavi 1961–62. Roma: Istituto nazionale di archeologia e storia dell’arte.
Lozny, L. R., 2015, (rec.) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. I. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna: Próba konceptualizacji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012, European Journal of Archaeology, 18(3), 540–543.
Minta-Tworzowska, D., 2012, Program logicystyczny w archeologii europejskiej. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (s. 72–77). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Pałubicka, A., 2017, Od archeologii do filozofii nauki i kultury, Filo-Sofija, 36(1), 17–38.
Pałubicka, A., Tabaczyński, S., 1986, Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych. W: W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych. Przesłanki metodologiczne, t. 1 (s. 57–183). Wrocław – Warszawa – Kraków – Łódź: Wydawnictwo Naukowe IAE PAN.
Rodzińska-Chorąży, T., 2019 Tetrakonchos w Zawichoście (pod wezwaniem św. Maurycego?): analiza reliktów, problem rekonstrukcji i genezy formy. W: S. Tabaczyński, D. Wyczółkowski, D. Cyngot (red.), Zawichost we wczesnym średniowieczu (Origines Polonorum, t. 12) (s. 180–207). Warszawa: IAE PAN.
Szczerba, A., 2020, Jerzy Kmieciński. Pobrano z: https://archeologia.uni.lodz.pl/jerzy-kmiecinski/Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Ślaski, J., Tabaczyński, S., 1959, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne Wielkopolski. Materiały (Polskie Badania Archeologiczne, t. 1). Warszawa – Wrocław: Ossolineum.
Tabaczyńska, E., 2014, Mój Sandomierz. Wracamy tu z radością. Zeszyty Sandomierskie, 38, 58–60.
Tabaczyński, S., 1958, Z badań nad wczesnośredniowiecznymi skarbami srebrnymi Wielkopolski (Polskie Badania Archeologiczne, t. 2), Warszawa – Wrocław: Ossolineum.
Tabaczyński, S., 1962 En Pologne médievale: l’archéologie au service de l’histoire. Les fonctions pécuniaires des trésors. Annales Économies Société Civilisations, 17(2), 223–238.
Tabaczyński, S., 1970, Neolit środkowoeuropejski. Podstawy gospodarcze. Wrocław: Ossolineum.
Tabaczyński, S., 1987, Archeologia średniowieczna – Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze. Wrocław: Ossolineum.
Tabaczyński, S., 1992, „Paradygmat poszlakowy” i problemy wnioskowania w badaniach archeologicznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, 16, 13–27.
Tabaczyński, S., 1994, Wprowadzenie. W: J. Lech (red.), Ocena stanu archeologii w Polsce. Materiały informacyjne (s. 7–12). Warszawa: Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN.
Tabaczyński, S., 2000, Rzeczowe korelaty kultury: znaczenie pojęcia i problemy interpretacyjne w badaniach archeologicznych. W: S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (Seria Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych – Prace, t. 4) (s. 113–135). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tabaczyński, S., 2001, Observations on the European Science Foundation Exploratory Workshop „Whither Archaeology?”. W: Z. Kobyliński (red.), Quo vadis archaeologia? Whither European archaeology in the 21st century? (s. 12–16). Warsaw: Foundation Res Publica Multiethnica; IAE PAN.
Tabaczyński, S., 2004, Archaeology: dealing with the human past in the present. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Archeologia, kultura, ideologie (Prace Komisji Archeologicznej, 15, Biskupińskie Prace Archeologiczne, 3) (s. 9–31). Biskupin – Wrocław: PAN; Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Tabaczyński, S., 2005a, Badania sandomierskie – refleksje po latach. Z otchłani wieków, 60(1–4), 7–20.
Tabaczyński, S., 2005b, Zdzisław Adam Rajewski i Biskupin. W: A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Badacze Biskupina (Biskupińskie Prace Archeologiczne, 4) (s. 53–70). Biskupin: PAN, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Tabaczyński, S., 2006/2007, Polish archaeology: experiences and future. The European Archaeologist, 26, 3–5.
Tabaczyński, S., 2007, Polish archaeology in my lifetime. Antiquity, 81(314), 1074–1082.
Tabaczyński, S., 2008a, The “Annales” school and Polish archaeology. W: Abstracts. The fourteenth annual meeting of the European Association of Archaeologists, 16–21 September, Malta 2008, session: Internationalism and the history of archaeology (s. 42–43). Malta, Santander.
Tabaczyński, S., 2008b, The concept of art in Karl R. Popper’s philosophy of science. Reflections of an archaeologist (with glossa by Eleonora Tabaczyńska). W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne (Biskupińskie Prace Archeologiczne, 6, Prace Komisji Archeologicznej, 17) (s. 13–22). Biskupin – Wrocław: IAiE PAN; Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Tabaczyński, S., 2008c, Marxism in Polish archaeology: the enforced methodological turn and its unexpected consequences. W: Abstracts. The fourteenth annual meeting of the European Association of Archaeologists, 16–21 September, Malta 2008, session: European archaeology and Marxism. Past and future (s. 267–268). Malta: Santander.
Tabaczyński, S., 2009a, Polysemantisation of culture and its influence on the source forming process. W: Abstracts. 15th annual meeting of the European Association of Archaeologists, 15–20 September 2009, Riva del Garda, session: Sediments as a archaeological source (s. 219). Trento, Italy.
Tabaczyński, S., 2009b, Quo vadis archaeologia? The present and the future of the research about the past. Polish experience. W: J. Schachtmann, M. Strobel, T. Widera (red.), Politik und Wissenschaft in der prähistorischen Archäologie: Perspektiven aus Sachsen, Böhmen und Schlesien (Berichte und Studien – Hannah-Arendt-Institut für Totalitarismusforschung, 56) (s. 317–333). Göttingen: Springer.
Tabaczyński, S., 2010, Processes of polysemantisation of culture and their fossil correlates. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza (Biskupińskie Prace Archeologiczne, 8, Prace Komisji Archeologicznej, 18) (s. 13–25). Biskupin – Wrocław: PAN i Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Tabaczyński, S., 2012a, Identifying social aspects of cultural changes in the past. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Rytm przemian kulturowych w pradziejach i średniowieczu (Biskupińskie Prace Archeologiczne, 9, Prace Komisji Archeologicznej, 19) (s. 27–38). Biskupin – Wrocław: IAE PAN i Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.
Tabaczyński, S., 2012b, Szkoła „Annales”, „la Nouvelle Histoire” i archeologia polska. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (s. 117–136). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Tabaczyński, S., 2013, L’École des „Annales”, la „Nouvelle Histoire” et l’archéologie polonaise. W: B. S. Szmoniewski (red.), Archéologie (Numéro spécial des Annales de l’Académie Polonaise des Sciences, Centre Scientifique à Paris, 8) (s. 10–32). Varsovie – Paris: PAN Stacja Naukowa w Paryżu.
Tabaczyński, S., 2015, The ‘Annales’ School, ‘la nouvelle histoire’ and Polish archaeology. W: K. Kristiansen, L. Šmejda, J. Turek (red.), Paradigm found. Archaeological theory present, past and future. Essays in honour of Evžen Neustupný (s. 108–123). Oxford – Philadelphia: Oxbow Books.
Tabaczyński, S., Wyczółkowski, D., 2009, Archeologia i antropologia cmentarzysk na wczesnośredniowiecznych obiektach wielowarstwowych. W: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Metody. Źródła. Dokumentacja (Funeralia Lednickie Spotkanie, 11) (s. 21–33). Poznań: SNAP.
Tabaczyński, S., Zalewska, A. I., 2013, Jean-Claude Gardin (1925–2013). Pożegnanie twórcy logicyzmu i przyjaciela polskiej archeologii znad Sekwany. Przegląd Archeologiczny, 62, 5–13. Pobrano z: https://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=50486
Tabaczyński, S. (red.), 1993, Sandomierz, badania 1969–1973, t. 1. (Polskie Badania Archeologiczne, t. 31). Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Tabaczyński, S. (red.), 1996, Sandomierz, badania 1969–1973, t. 2. (Polskie Badania Archeologiczne, t. 32). Warszawa: IAiE PAN.
Tabaczyński, S. (red.), 2000, Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (Seria Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych – Prace, t. 4). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PAN.
Tabaczyński, S., Cyngot, D., Zalewska, A. (red.), 2006, Archaeology – anthropology – history. Parallel tracks and divergences, Archaeologia Polona, 44.
Tabaczyński, S., Marciniak, A., Cyngot, D., Zalewska, A. (red.), 2012, Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Tabaczyński, S., Wyczółkowski, D., Cyngot, D. (red.), 2019, Zawichost we wczesnym średniowieczu (Origines Polonorum, t. 12). Warszawa: IAE PAN.
Tazbir, J., 2000, [Profesora Stanisława Tabaczyńskiego…]. W: A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i w praktyce (s. 7–9). Warszawa: Scientia.
Wiślański, T., 1969, Podstawy gospodarcze plemion neolitycznych w Polsce północno-wschodniej. Wrocław – Warszawa – Kraków: Ossolineum.
Woźny, J., 2014, (rec.) S. Tabaczyński, A. Marciniak,D. Cyngot, A. I. Zalewska, Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012. Archeologia Polski, 59, 297–301.
Zalewska, A. I., 2007, Rozważania teoretyczne w tle praktyki lubelskiej archeologii. W: J. Gurba, J. Libera (red.), 60 lat archeologii w UMCS: podsumowanie ostatniego dziesięciolecia (Lubelskie Materiały Archeologiczne, t. 15) (s. 129–136). Lublin: Wydawnictwo Naukowe UMCS.
Zalewska, A. I., 2012, The city as a „promise of ever new discoveries” in the context of resocialized archaeology and through the prism of second degree archaeology [Miasto jako „obietnica zawsze nowych odkryć” w kontekście archeologii postrzeganej jako dyscyplina skazana na re-socjalizację i z perspektywy archeologii drugiego stopnia]. Analecta Archaeologica Ressoviensia, 7, 25–65.
Zalewska, A. I., 2018, Archeologia prospołeczna i uspołeczniona (public archaeology) z polskiej perspektywy. W: J. Wojdon (red.), Historia w przestrzeni publicznej (s. 17–26). Warszawa.
Znaniecki, F., 1971, Nauki o kulturze. Warszawa: PWN.