Słowa kluczowe
Funnel Beaker culture
Narva culture
band and comb ornamentation
Jak cytować
Abstrakt
During the excavations within the settlement of the Funnel Beaker culture in Poganice, Słupsk county, carried out in the 1970s, two fragments of vessels decorated with band and comb ornament were discovered. This discovery appears to be one of the north-westernmost appearances of such a type of pottery, very common in Chełmno land, and considered to be one of the indicators of the Mątwy group of the Funnel Beaker culture. Their presence at the site of the Łupawa group of the Funnel Beaker culture permits to follow the ways the pottery got into the Łupawa River basin. It might have been via the route along the left side edge of the lower Vistula valley, and further on along the courses of the Wierzyca and Słupia Rivers into Central Pomerania.
Bibliografia
Bokiniec E., Chudziak W., Cyrek K., Gackowski J. 2004 Sprawozdanie z ratowniczych prac wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2001–2002 w strefie planowanej budowy autostrady A-1 na odcinku województwa kujawsko-pomorskiego (b. woj. bydgoskie i toruńskie). W: Z. Bukowski (red.), Ogólnopolski program ochrony archeologicznych dóbr kultury zagrożonych planowaną budową autostrad. Raport 2001–2002. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2001–2002 (Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego. Seria B: Materiały Archeologiczne, s. 28–47). Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego.
Czerniak L., Kośko A. 1993 Z badań nad genezą rozwoju i systematyką kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Daszkiewicz M., Prinke D. 2001 Problem relacji tzw. ceramiki pasmowo-grzebykowej i kultury pucharów lejkowatych na podstawie źródeł z Kujaw. W: J. Czebreszuk, M. Kryvalcevič, P. Makarowicz (red.), Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI i II tys. przed Chr. (Archaeologia Bimaris – dyskusje 2, s. 121–129). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Domańska L. 1975 Materiały krzemienne z osady kultury pucharów lejkowatych w Poganicach pow. Słupsk, stanowisko 4 (Uwagi wstępne). Koszalińskie Zeszyty Muzealne, 4(1974), s. 13–28.
Felczak O. 1983 Wyniki badań wykopaliskowych na osadzie kultury rzucewskiej w Rewie, gm. Kosakowo, woj. Gdańsk. Sprawozdania Archeologiczne, 35, s. 51–68.
Felczak O. 1984 Zagadnienie neolityzacji Pomorza Gdańskiego w aspekcie nowych odkryć archeologicznych między Wierzycą a Wisłą. W: A. Szymańska (red.), IX Sesja Pomorzoznawcza, Gdańsk 22–23.III.1984 r. Materiały (s. 10–19). Gdańsk: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne.
Felczak O. 2005a Domostwa słupowe na osadzie ludności kultury pucharów lejkowatych w Barłożnie, gmina Skórcz, stanowisko 9. Problematyka badań nad wczesnym i środkowym neolitem na Pojezierzu Starogardzkim. Pomorania Antiqua, 20, s. 183–229.
Felczak O. 2005b Wczesny i środkowy neolit na Pomorzu Gdańskim w świetle odkryć na Kociewiu. W: M. Fudziński, H. Paner (red.), XIV Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1, Od epoki kamienia do okresu rzymskiego (s. 99–122). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne.
Haftka M. 1987 Mikroregion osadniczy Węgry-Gościszewo-Malbork w świetle kilkunastoletnich obserwacji. W: A. Pawłowski (red.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980–83 (s. 27–42). Malbork: Muzeum Zamkowe.
Jankowska D. 1977 Grupa łupawska kultury pucharów lejkowatych. [Maszynopis pracy doktorskiej, Biblioteka Instytutu Prahistorii UAM, Poznań].
Jankowska D. 1980 Kultura pucharów lejkowatych na Pomorzu Środkowym. Grupa łupawska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Jankowska D. 1990 Społeczności strefy południowo-zachodniobałtyckiej w dobie neolityzacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Jankowska D. 2001 Elementy „leśne” w neolicie Pomorza. W: J. Czebreszuk, M. Kryvalcevič, P. Makarowicz, Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI i II tys. przed Chr. (Archaeologia Bimaris – dyskusje 2, s. 85–97). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Jankowska D., Wierzbicki J. (red.) 1993 Kopalnia surowców mineralnych kultury pucharów lejkowatych w Poganicach woj. Słupsk, stanowisko 4 (strefa 10). Poznań: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Jastrzębski S. 1984 [recenzja] A. Kośko, Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Grupa mątewska, Poznań 1981. Archeologia Polski, 29(1), s. 176–184.
Jażdżewski K. 1936 Kultura puharów lejkowatych w Polsce Zachodniej i Środkowej. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.
Klochko V.I., Kośko A., Szmyt M. 2003 A comparative chronology of the prehistory of the area between the Vistula and Dnieper: 4000–1000 BC. W: A. Kośko (red.), The Foundations of radiocarbon chronology of cultures between the Vistula and Dniestr: 4000–1000 BC (Baltic-Pontic Studies, 12, s. 396–414). Poznań: Instytut Wschodni i Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kośko A. 1981 Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Grupa mątewska (Seria Archeologia, 14, Materiały do syntezy pradziejów Kujaw, 4). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kośko A. 1984 Łojewo, gm. Inowrocław, woj. Bydgoszcz, stan. 4, osada z fazy późnolubońskiej (V) kultury pucharów lejkowatych. Sprawozdania Archeologiczne, 35, s. 23–50.
Kośko A. 1988 Rozwój społeczeństw Kujaw w okresach późnego neolitu oraz w interstadium epok neolitu i brązu w aspekcie recepcji egzogennych wzorców kulturotwórczych. W: A. Cofta-Broniewska, Kontakty pradziejowych społeczeństw Kujaw z innymi ludami Europy (s. 145–183). Inowrocław: Urząd Miejski.
Kośko A. 2003 Radiocarbon chronology of the Mątwy Group of the Funnel Beaker Culture. The Question of chronological and cultural position of „linear-comb pottery”. W: A. Kośko (red.), The Foundations of radiocarbon chronology of cultures between the Vistula and Dniestr: 4000–1000 BC (Baltic-Pontic Studies, 12, s. 67–81). Poznań: Instytut Wschodni i Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Kośko A. 2010 W kręgu pewnej niedokończonej dyskusji. Fontes Archaeologici Posnanienses, 46, s. 11–18.
Król D. 1991 Siedlungen der Rzucewo-Kultur in Osłonino, Fundstelle 2 und Rzucewo, Fundstelle 1, Gem. Puck. W: D. Jankowska (red.), Die Trichterbecherkultur. Neue Forschungen und Hypothesen. Material des Internationalen Symposiums Dymaczewo, 20–24 September 1988 (Teil II, s. 111–117). Poznań: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Zakład Archeologii Wielkopolski IHKM PAN.
Krzyszowski A. 1987 Z badań nad krzemieniarstwem społeczności kultury pucharów lejkowatych w dorzeczu dolnej i środkowej Parsęty. Folia Praehistorica Posnaniensia, 2, s. 127–197.
Kukawka S. 1989 Elementy północno-wschodnie w rozwoju kultury pucharów lejkowatych w świetle badań chełmińskiego mezoregionu osadniczego. Acta Universitatis Nicolai Copernici: Archeologia, 16, s. 3–27.
Kukawka S. 1991 Udział komponentu północno-wschodniego w wytwórczości ceramicznej kultury pucharów lejkowatych na ziemi chełmińskiej [Na marginesie pracy: A. Kośko, Osady kultury pucharów lejkowatych w Inowrocławiu-Mątwach, woj. Bydgoszcz, stan. 1, Inowrocław 1988]. Archeologia Polski, 35(1), s. 139–161.
Kukawka S. 1997 Na rubieży środkowoeuropejskiego świata wczesnorolniczego. Społeczności ziemi chełmińskiej w IV tysiącleciu p.n.e. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kukawka S. 2001 Związki ugrupowań kultury pucharów lejkowatych z ludami kręgu kultury Narva. W: J. Czebreszuk, M. Kryvalcevič, P. Makarowicz, Od neolityzacji do początków epoki brązu. Przemiany kulturowe w międzyrzeczu Odry i Dniepru między VI i II tys. przed Chr. (Archaeologia Bimaris – dyskusje 2, s. 75–83). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Kukawka S. 2010a Naczynia z pasmową ornamentyką grzebykową. Fontes Archaeologici Posnanienses, 46, s. 19–30.
Kukawka S. 2010b Subneolit północno-wschodnioeuropejski na Niżu Polskim. Toruń: Wydawnictwo Na¬ukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kukawka S. 2012 Ceramika naczyniowa kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska 4 w Starych Marzach, gm. Drgacz, woj. kujawsko-pomorskie. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia, 32, s. 201–228.
Małecka-Kukawka J., Kukawka S. 1984 Krzemienne groty strzał kultury pucharów lejkowatych na Pomorzu. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia, 8, s. 3–34.
Mazurowski R.F. 1987 Badania żuławskiego regionu bursztyniarskiego ludności kultury rzucewskiej, Niedźwiedziówka, stanowisko 1–3. W: A. Pawłowski (red.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980–83 (s. 79–128). Malbork: Muzeum Zamkowe.
Prinke D. 1988 Środkowoneolityczne zalążki procesów synkretyzacji kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. W: A. Cofta-Broniewska (red.), Kontakty pradziejowych społeczeństw Kujaw z innymi ludami Europy (s. 93–105). Inowrocław: Urząd Miejski.
Prinke D. 2008 Społeczności neolitu na peryferiach kujawskiego mezoregionu kulturowego. W: J. Bednarczyk i in. (red.), Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin (s. 423–450). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Siuchniński K. 1969 Klasyfikacja czasowo-przestrzenna kultur neolitycznych na Pomorzu Zachodnim. Część I. Katalog źródeł archeologicznych. Szczecin: Muzeum Pomorza Zachodniego.
Siuchniński K. 1972 Klasyfikacja czasowo-przestrzenna kultur neolitycznych na Pomorzu Zachodnim. Część II. Opracowanie analityczne. Szczecin: Muzeum Pomorza Zachodniego.
Szurkowska K. 1982 Ceramika naczyniowa z osady ludności kultury pucharów lejkowatych w Poganicach, woj. słupskie (stanowisko 4, strefa 7). [Maszynopis pracy magisterskiej, Biblioteka Instytutu Prahistorii UAM. Poznań].
Świderski W., Wierzbicki J. 1990 Osada ludności kultury pucharów lejkowatych w Poganicach, woj. Słupsk, gm. Potęgowo, stanowisko 4 (strefa 2). Poznań: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Weber A. 1983 Studia nad obrządkiem pogrzebowym grupy łupawskiej kultury pucharów lejkowatych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Werra D. 2012 Z badań nad tzw. mątewskim komponentem kulturowym w kulturze pucharów lejkowatych na ziemi chełmińskiej. Acta Universitatis Nicolai Copernici: Archeologia, 16, s. 229–252.
Wierzbicki J. 1997 Neolityczny grobowiec megalityczny z grobem korytarzowym w Łupawie, woj. słupskie, stan. 27. Materiały Zachodniopomorskie, 42(1996), s. 7–29.
Wierzbicki J. 1999 Łupawski mikroregion osadniczy ludności kultury pucharów lejkowatych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Wierzbicki J. 2013 Niezidentyfikowany przedmiot gliniany z osady kultury pucharów lejkowatych w Poganicach, pow. Słupsk, stan. 4. Folia Praehistorica Posnaniensia, 17(2012), s. 437–445.