Słowa kluczowe
Ust-Ilim reservoir
Glazkovo culture
fumigator vessel
solar symbols
Jak cytować
Abstrakt
The purpose of this article is to analyze the fumigator vessel found in one of the burials on the left mouth of the Shamanka River (Central Angara) in East Siberia in 2001. By examining the ornament in the context of the symbolic and worldview system of the Siberian peoples, an attempt is made to define its cult role. Particular importance is attached to the semantic study of the ornament, as well as its interpretation using archaeological and ethnographic analogies. The result of the work is a proposal of a construct of the function of fumigator vessels in Eastern Siberia.
Bibliografia
Adaev, V. (2013). Sakralizaciâ prostranstva kak tekuŝij process v kulture ûganskih hantov-pereselencev. Vestnik Novosibirskogo Gosudarstvennogo Universiteta, 12(7), 296–301.
Anisimov, N. (2016). Alama / urod in’ty „plohoe mesto” w etnokul’turnom landšafte udmurtov: kommunikativnyj aspekt. Ježegodnik finno-ugorskih issledovanij, 3, 43–55. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cagd.2016.02.005
Bahn, P. (2000). Archaeology: A Very Short Introduction. Oxford – New York: Oxford University Press.
De Laet, S. J . (1960). Archeologia i jej problemy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dudarek, S., Lohov, D. (2014). Pogrebal’nye kompleksy bronzovogo veka Severnogo Priangariâ. Voprosy hronologii i kul’turnoj prinadležnosti. Izvestia Irkutskogo Gosudarstvennogo Universiteta, 7, 54–80.
Georgi, I. (1777). Opisanie vseh obitaûŝih v Rossijskom gosudarstve narodov: ih žytejskih obrâdov, obyknovenij, odežd, žyliŝ, upražnenij, zabav, veroispovedanij i drugih dostopamâtnostej. Petersburg: Wydawnictwo IAN.
Gerasimov, M. (1949). Osnovy vosstanovleniâ lica po čerepu. Moskwa: „Sovetskaâ Nauka”.
Gorûnova, O., Novikov A. (2009). Antropomorfnaâ, zoomorfnaâ i solârnaâ simvolika na sosudah bronzowogo veka Pribajkaliâ. Arheologiâ, etnografiâ i antropologiâ Jevrazii, 4(40), 76–82.
Gurulev, D., Maksimovič, L. (2016). Keramika bronzovogo veka Severnogo Priangariâ. W: P. Mandryka, K. Biruleva, P. Senotrusova, D. Gurulev (red.), Drevnie kultury Mongolii, Bajkalskoj Sibiri i Severnogo Kitaâ (s. 185–194). Krasnojarsk: Wydawnictwo Syberyjskiego Federalnego Uniwersytetu.
Horoših, P. (1960). Zoomorfnye izobraženiâ na neolitičeskoj keramike Pribajkal’â. Sovetskaâ arheologiâ, 2, 228–239.
Jones-Bley, K. (1993). An archaeological reconsideration of solar mythology. Word, 3(44), 431–443. DOI: https://doi.org/10.1080/00437956.1993.11435911
Hisku, K., Severgina, Y., Dmitrijew, P., Kacer, N. (2020). Arheologičeskie issledovaniâ reki Vihoreva v Srednem Priangarie v 2020 godu. W: A. Ceremicin (red.), Lučšaâ molodëžnaâ issledovatelskaâ gruppa 2020 (s. 46–56). Petrozawodsk: „Nowaâ nauka”.
Klejn, L. (1993). Fenomen sovetskoj archeologii. Petersburg: “FARN”.
Krzak, Z. (1994). Megality Europy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kubarev, V. (2006). Mify i ritualy, zapečatlennye w petroglifah Altaâ. Arheologiâ, etnografiâ i antropologiâ Evrazii, 3(27), 41–54. DOI: https://doi.org/10.1134/S1563011006030054
Łabęcka-Koecherowa, M. (2015). Mitologia ludów tureckich (Syberia Południowa). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Mamzer, H. (2004). Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne. Poznań: Instytut Archeologiii Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Mandryka, P. (2021). Kul’turno-istoričeskaâ oblast’ rannego železnogo veka w tajožnoj zone Srednej Sibiri. W: A. Tiškin (red.), Arheologiâ Severnoj i Central’noj Azii: novye otkrytiâ i rezul’taty meždisciplinarnyh issledovanij (s. 43–47). Barnaul: Wydawnictwo Ałtajskiego Państwowego Uniwersytetu.
Novik, E. (2004). Obrâd i fol’klor v sibirskom šamanizme: opyt sopostavleniâ struktur. Moskwa: „Vostočnaâ Literatura” Rosyjskiej Akademii Nauk.
Novoženov, V. (2015). Izobrazitel’nye kommunikacii naseleniâ stepej Central’noj Azii v epohu pozdnej bronzy. W: M. Geraŝenko (red.), Archaičnoe i tradicionnoe iskusstvo (s. 59–67). Nowosybirsk: Wydawnictwo IA SO RAN.
Okladnikov, A. (1950). Neolit i bronzovyj vek Pribajkaliâ 1, 2. Moskwa: „Nauka”.
Okladnikov, A. (1955). Neolit i bronzovyj vek Pribajkaliâ 3: glazkovskoe vremâ. Moskwa – Leningrad: Wydawnictwo Akademii Nauk ZSRR.
Okladnikov, A. (1959). Šyškinskie pisanicy: pamâtnik drevnej kultury Zabajkaliâ. Irkuck: „Nauka”.
Okladnikov, A. (1966). Petroglify Angary. Moskwa – Leningrad: „Nauka”.
Okladnikov, A. (1974). Neolitičeskie pamâtniki Angary: ot Šukino do Bureti. Nowosybirsk: „Nauka”.
Okladnikov, A., Zaporožskaâ, V. (1969). Petroglify Zabajkaliâ: čast’, 1. Leningrad: „Nauka” Leningracka sekcja.
Panûhin, M. (2015). Organizacyâ muzejnogo ekspozicyonnogo arheologičeskogo kompleksa w g. Bratske. Trudy Bratskogo Gosudarstvennogo Universiteta (Seria: Gumanitarnye i socialnye nauki, 1), 191–194.
Panûhin, M. (2021). Issledovaniâ arheologičeskih kompleksov na angarskom učastke Ust’-Ilimskogo vodohraniliŝa v 2016–2020 gg. Trudy Bratskogo Gosudarstvennogo Universiteta (Seria: Gumanitarnye i socialnye nauki, 1), 95–100.
Panûhin, M., Dmitrijew, P. (2021). Novoe pogrebenie glazkovskoj kultury s ust’â reki Šamanki. W: M. Glušenko, D. Bondareva, M. Panûhin (red.), Muzei v kulturnom prostranstve molodyh industrialnyh gorodov (s. 69–73). Brack: Wydawnictwo BGU.
Pâsztor, E. (2021). Prehistoric light in the air. W: C. Papadopoulos, H. Moyes (red.), The Oxford handbook of Light in Archaeology (s. 355–373). Oxford: Oxford University Press.
Rozwadowski, A. (2008). Forma, treść i podobieństwo: w kwestii ontologicznego statusu obrazów naskalnych (na przykładzie „solarnych” petroglifów Azji Środkowej). W: J Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, M. Szmyt (red.), Na pograniczu światów (s. 469–482). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Šun’kov, M. (2022). Kamennyj i bronzovyj vek (Istoriâ Sibiri, t. 1). Nowosybirsk: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnografii Rosyjskiej Akademii Nauk.
Varlamov, A. (2022). Soningi Dulin Buga: ètnogenez i ètničeskaâ istoriâ èwenkov. Nowosybirsk: „Nauka".
Vysočina, L. (2020). O ispol‘zovanii sosudov – dymokurov v trudach issledovatelej Sibiri. W: P. Mandryka, K. Biruleva (red.), Materialy LX rossijskoj arheologo-etnografičeskoj konferencii studentov i molodyh učonyh s meždunarodnym učastiem (s. 30–31). Irkuck: Wydawnictwo Irkuckiego Państwowego Uniwersytetu.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Paweł Dmitrijew
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.