Abstrakt
The role of coins is not limited only to a means of payment, but through the various iconographic and epigraphic contents they contain, coins are also a means of cultural communication. The obverse and reverse of coins are a specific form of image, which includes motifs understood as a repeating decorative element that is also a pattern or an iconographic element expressing specific symbolism and themes. Archaeological motifs reflect archaeological monuments or their elements, and their themes commemorate not only the monument itself, but also related aspects studied by archaeologists, e.g. the broadly understood context. The aim of the considerations was to examine the numismatic form of commemorating and popularizing archaeological heritage on the example of selected motifs referring to monuments of Mediterranean archeology appearing on European coins in the years 1990–2005. First, the motifs were analyzed in terms of the form of their depiction on coins, then the archaeological theme with which the motifs were connected was determined and, on its basis, axiological considerations were carried out, the aim of which was to learn a potential answer to the question – why a given motif was placed on a coin.
Bibliografia
Angelov, L. (1983). Monuments of culture, The Kazanluk Tomb, The Madara Horseman, The Boyana Church, The Rock-cut churches of Ivanovo. Sofia: Sofia Press.
Artamonow, M. (1970). Goldschatz der Skythen in der Eremitage. Prag: Artia, Leningrad: Sowetskij Chudoshnik.
Bahn, P., Renfrew, C. (2002). Archeologia. Teorie, metody, praktyka (K. Lenartowski, tłum.). Warszawa: Prószyński i S-ka.
Barringer, J. M. (2021). Olympia: A Cultural History. Oxford: Princeton University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780691218533
Bernhard, M. L. (1976). Archeologia Grecji. Kraków: Nakład Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bernhard, M.L. (1979). Olimpia. Warszawa: Arkady.
Bernhard, M. L. (1989). Sztuka grecka archaiczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Durando, F. (2006). Przewodnik po zabytkach starożytności; Grecja (G. Karolewski, tłum.). Warszawa: Arkady.
Gorzelany, D. (2014). Macedonia-Aleksandria. Analiza monumentalnych założeń grobowych z okresu późnoklasycznego i hellenistycznego. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Muzeum Narodowe.
Grakow, B. N. (1978). Die Skythen. Berlin: VEB Deutscher Verlag der Wissenschaften.
Hamilakis, Y. (1996). Antiquities as symbolic capital in modern Greek society. Antiquity, 70, 117–129. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003598X00082934
Hamilakis, Y., Yalouri, E. (1999). Sacralising the past: the cults of archaeology in modern Greece. Archaeological Dialogues 6(2), 115–135. DOI: https://doi.org/10.1017/S138020380000146X
Hamilakis, Y. (2007). The Nation and its Ruins; Antiquity, Archaeology, and National Imagination in Greece. Oxford: University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199230389.001.0001
Hammond, N. G. L. (1999). Starożytna Macedonia; początki, instytucje, dzieje (A. S. Chankowski, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Jonovski, J. (2009). Coats of Arms of Macedonia. Macedonian Herald, 3. Pobrano z: https://en.wikipedia.org/wiki/National_emblem_of_North_Macedonia.
Karadzoski, M., Adamczyk, A. (2015). Najważniejsze problemy Macedonii w procesie integracji z Unią Europejską. Studia Europejskie, 2, 27–43.
Kiersnowski, R. (1988). Moneta w kulturze wieków średnich. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kiersnowski, R. (2006). Moneta – świadek historii (Biblioteczka Biuletynu Numizmatycznego, Seria Nowa, t. 1). Warszawa: Polskie Towarzystwo Numizmatyczne Zarząd Główny.
Kubczak, J. (1978). Kurhany arystokracji scytyjskiej (Seria Historii Sztuki, t. 9). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Lajsner, W. (2022). Wybrane motywy archeologiczne: prahistoryczne i protohistoryczne na monetach europejskich z lat 1990–2020. Maszynopis pracy dyplomowej napisanej pod kierunkiem prof. dr hab. D. Minty-Tworzowskiej. Poznań: Wydział Archeologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Lengauer, W. (1999). Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Michael, T., Schimt, T. L. (2018). 2019 Standard Catalog of World Coins 1901–2000: 46 Edition. Krause Publications.
Minns, E. H. (2010). Scythians and Greeks: a survey of ancient history and archaeology on the North Coast of the Euxine from the Danube to the Caucasus. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511791772
Machowski, W. (2013). Kurhany na nekropolach antycznych miast północnych wybrzeży Morza Czarnego.
Kraków: Wydawnictwo Alter.
Murzin, V. (1996). Nadczarnomorska Scytia. W: W. Nagengast (red.), Koczownicy Ukrainy: katalog wystawy (J. Chochorowski, tłum.). Katowice: Muzeum Śląskie.
Operrmann, M. (1984). Thraker zwischen Karpatenbogen Und Ägäis. Leipzig – Jena – Berlin: Urania.
Papuci-Władyka, E. (2001). Sztuka starożytnej Grecji. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Parzinger, H. (2007). Die Skythen (Wissen in der Beck‘schen Reihe, t. 2342). München: Verlag C.H. Beck.
Parnicki-Pudełko, S. (1964). Olimpia i Olimpiady. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Smirnow, A. (1974). Scytowie (J. Danzygier, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Wasilewski, T. (1970). Historia Bułgarii. Wrocław – Warszawa – Kraków: Ossolineum.
Żiwkowa, L. (1981). Grobowiec tracki w Kazanłyku (S. Michalski, tłum.). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Bank of Greece, The history of the bank of Greece, Drachma, Drachma coins, https://www.bankofgreece.gr/en/thebank/history/drachma/drachma-coins [dostęp: 21.01.2023].
Bulgarska Narodna Banka, Vŭzpomenatelni moneti i banknoti, Vŭzpomenatelni moneti, https://www.bnb.bg/NotesAndCoins/NACCommemorative/NACCommemorativeEmissions/NC_2005_02_1_95583_ EU_BG [dostęp: 2.02.2023].
Bulgarska Narodna Banka, moneti w obraščenie, 50 stotinki https://www.bnb.bg/NotesAndCoins/NACCoinsCurrency/COIN_2005_50ST_BG [dostęp: 2.02.2023].
Bulgarska Narodna Banka, Katalog-Moneti- Čast 2, s. 178, https://www.bnb.bg/bnbweb/groups/public/documents/bnb_publication/pub_np_catalogues_coins_p2_bg.pdf [dostęp: 2.02.2023].
Natsionalʹnyy bank Ukrayiny, Hryvnya, Numizmatychna produktsiya, Kataloh numizmatychnoyi produktsiyi, https://bank.gov.ua/en/uah/investment-coins/souvenier-coins?page=146&perPage=5&search=&from=&to= [dostęp: 28.01.2023].
Europejska konwencja o ochronie dziedzictwa archeologicznego (poprawiona), sporządzona w La Valetta dnia 16 stycznia 1992 r. Dz. U. 1996 nr 120 poz. 564, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19961200564/O/D19960564.pdf [dostęp: 11.03.2023].
Polski Komitet ds. UNESCO, Bułgaria, https://www.unesco.pl/?id=265 oraz dostęp dnia [dostęp: 28.01.2023].
Polski Komitet ds. UNESCO, Grecja, https://www.unesco.pl/?id=271, https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/kryteria/ [dostęp: 28.01.2023].
Polski Komitet ds. UNESCO, kryteria wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa, https://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/kryteria/ [dostęp: 28.01.2023].
UNESCO, World Heritage Convention, Archaeological Site of Aigai (modern name Vergina), https://whc. unesco.org/en/list/780/ [dostęp: 30.06.2023].
UNESCO, World Heritage Convention, Thracian Tomb of Kazanlak, https://whc.unesco.org/en/list/44 [dostęp: 30.06.2023].
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Włodzimierz Lajsner
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.