Słowa kluczowe
woman
social role
weaving
pottery
Early Iron Age
Jak cytować
Abstrakt
This paper proposes that the beginning of the Early Iron Age saw the change of the social role and status of women. The study was based on the analysis of dozens of graves attributable to the Lusatian Culture, which spanned the Bronze and Early Iron Ages. Included in the analyses were only graves of individuals, whose sex and age could be anthropologically determined. The hypothesis is justified on the basis of the socio-symbolic dimension of weaving and pottery.
Bibliografia
Armstrong K. 2005 Krótka historia mitu. Kraków: Znak.
Berdychowski W. 1972 Badania szczątków kostnych z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Słupi Kapitulnej, pow. Rawicz. Fontes Archaeologici Posnanienses, 21, s. 134–140.
Boom van den H. 1995 Do kwestii grobów szkieletowych w grupie górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej. Śląskie Prace Prahistoryczne, 4, s. 287–303.
Buck D.W. 1979 Die Billendorfer Kultur (Teil II – Text). Veröfentlichungen des Museums für Ur- unf Frühgeschichte Potsdam, 13, Berlin.
Budnik A., Jóźwiak M. 1988 Analiza antropologiczna przepalonych szczątków ludzkich z cmentarzyska kultury łużyckiej w Białej, stanowisko 83, woj. pilskie. Fontes Archaeologici Posnanienses, 36, s. 119–120.
Bukowski Z. 1963 O możliwości wykorzystywania solanek w okresie halsztackim na terenie Wielkopolski i Kujaw. Archeologia Polski, 8(2), s. 246–273.
Bukowski Z. 1992 Niektóre szczegóły obrządku grzebalnego w świetle badań cmentarzysk birytualnych kultury łużyckiej na Górnym Śląsku. Archeologia Polski, 37(1–2), s. 57–88.
Chmielewski T.J. 2009 Po nitce do kłębka... O przędzalnictwie i tkactwie młodszej epoki kamienia w Europie środkowej. Warszawa: Semper.
Dall`Agnola M. 1995 The female symbolism of triangle, an expression of protoideogram. Przegląd Archeologiczny, 43, s. 155–161.
Durkheim E. 1990 Elementarne formy życia religijnego: system totemiczny w Australii. Warszawa: PWN.
Głogowski Z. 1988 Materiały z cmentarzyska kultury łużyckiej w Białej, stanowisko 83, woj. pilskie. Fontes Archaeologici Posnanienses, 36, s. 93–118.
Hodder I. 1995 Czytanie przeszłości. Poznań: Obserwator.
Kihl-Byczko E. 1972 Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Słupi Kapitulnej, pow. Rawicz. Fontes Archaeologici Posnanienses, 21, s. 88–133.
Kokowski A. 1993 Zagadnienie pochówków cząstkowych w grupie masłomęckiej. W: M. Kwapiński, H. Paner (red.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich (s. 118–124). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Konecki K. 1994 Kultura organizacyjna japońskich przedsiębiorstw przemysłowych. Studium socjologiczne. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kostrzewski J. 1923 Wielkopolska w czasach przedhistorycznych. Poznań: Fiszer i Majewski.
Krzyszowski A. 1998 Święty Wojciech, st. 10, Badania wykopaliskowe. W: R. Mazurowski (red.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, 1, Ziemia Lubuska (s. 199–240). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Krzyżaniak L. 1963 Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Biernatkach, pow. Śrem. Fontes Archaeologici Posnanienses, 14, s. 145–110.
Kwapiński M. 1989 Ikonografia kultury łużyckiej na Pomorzu. W: T. Malinowski (red.), Problemy kultury łużyckiej na Pomorzu (s. 272–292). Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
Maisonneuve J. 1995 Rytuały dawne i współczesne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Malinowski A., Jóźwiak-Malinowska A. 1963 Badania pochówków ciałopalnych z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Biernatkach, pow. Śrem. Fontes Archaeologici Posnanienses, 14, s. 12–127.
Malinowski T. 1962 Obrządek pogrzebowy kultury łużyckiej. Przegląd Archeologiczny, 14, s. 5–135.
Malinowski T. 2013 Uwagi o pochówkach cząstkowych ludności kultury pomorskiej. W: J. Kolenda, A. Mierzwiński, S. Moździoch, L. Żygadło (red.), Z badań nad kulturą społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gedidze, w osiemdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, kolegów i uczniów (s. 251–259). Wrocław: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Mierzwiński A. 2012 Dobroczyńcy zmarłych. Rozważania o ingerencjach grobowych w późnej epoce brązu i wczesnej epoce żelaza. Przegląd Archeologiczny, 60, s. 49–82.
Miłosz E. 2007 Analiza antropologiczna szczątków ludzkich z cmentarzyska na stanowisku 1 w Gorszewicach, gm. Kaźmierz, woj. wielkopolskie. Fontes Archaeologici Posnanienses, 43, s. 229–244.
Minta-Tworzowska D. 2000 Symbole i symbolika z perspektywy badań archeologicznych. W: B. Gediga, D. Piotrowska (red.), Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej (s. 45–54). Warszawa – Wrocław – Biskupin: Wydawnictwo Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie.
Narożna-Szamałek U., Szamałek K. 2007 Cmentarzysko halsztackie w Gorszewicach w świetle nowych badań. Fontes Archaeologici Posnanienses, 43, s. 113–228.
Piontek J. 1997 Analiza antropologiczna szczątków ludzkich z cmentarzyska ludności kultury łużyckiej w Lachmirowicach. Fontes Archaeologici Posnanienses, 38, s. 67–69.
Piontek J. 2007 Metodyka antropologicznych badań materiałów kostnych z grobów ciałopalnych. W: L. Bakalarska (red.), Materiały z konferencji konserwatorstwa archeologicznego zorganizowanych przez Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Jurata (8–20.V.2005r.), Wigry (28–30.IX.2005 r.), Krynica (30.XI–3.XII. 2005 r.), (s. 56–73). Warszawa: Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków.
Rajewski M. 2006 Badania rytuału w antropologii brytyjskiej. W: M. Filipiak, M. Rajewski (red.), Rytuał. Przeszłość i teraźniejszość (s. 39–70). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Sip M. 2002 Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej we Wronkach-Borku, pow. loco, stan. 2. W: H. Machajewski, R. Pietrzak (red.), Badania archeologiczne ziemi szamotulskiej (część 1, s. 47–178). Poznań: Wydawnictwo Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich.
Szamałek K., Narożna-Szamałek U. 1997 Cmentarzysko ludności kultury łużyckiej w Lachmirowicach nad Gopłem. Fontes Archaeologici Posnanienses, 38, s. 47–66.
Tokarska-Bakir J. 2006 Przemiany. W: A. van Gennep, Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii (s. 7–24). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Turner V. 2009 Liminalność i gatunki performatywne. W: J.J. MacAloon (red.), Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego (tłum. K. Przyłuska-Urbanowicz, s. 39–74). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Ulanowska A. 2013 Egejskie techniki tkackie w epoce brązu. Zastosowanie archeologii eksperymentalnej w badaniach nad włókiennictwem egejskim. Wrocław, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/464/A_Ulanowska_doktorat.pdf?sequence=1 [dostęp 28.01.2014].
Wees van H. 2005 Trailing tunics and sheepskin coats: Dress and status in early Greece. W: C. Leland, M., H. Harlow, L., L. Lewellyn-Jones (red.), The Clothed Body in the Ancient Word (s. 44–51). Oxford: Oxford Press.
Woźny J. 1996 Symbolika wody w pradziejach Polski. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Woźny J. 2005 Czerwona ochra i ziemia zbóż. Symbolika odrodzenia zmarłych w obrzędach pogrzebowych kultur archaicznych międzymorza bałtycko-pontyjskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Żórawska A. 2007 Pochówki cząstkowe z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach. W: M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej (s. 457–474). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Żychlińska J. 2013 Przemiany stylistyczne naczyń ceramicznych ludności kultury łużyckiej w Wielkopolsce. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Żychlińska J. 2016a „Altered states of consciousness” – in Bronze Age and Early Iron Age. W: J. Żychlińska, A. Głowacka-Penczyńska, A. Klonder (red.), Jedzą, piją, lulki palą. Kulturowe aspekty korzystania z używek na przestrzeni dziejów, t. 1, Używki w świetle źródeł archeologicznych i historycznych (s. 9–18). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Żychlińska J. 2016b Kobieta w kulturze łużyckiej w Wielkopolsce. W: M. Małkus, K. Szymańska (red.), Conjux, mater, filia, soror propinqua, civis… Kobieta na ziemi wschowskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim (s. 31–44). Wschowa – Leszno: Stowarzyszenie Czas A.R.T.
Żychlińska J. 2017 Przełamując (?) stereotyp – krótki szkic o roli i pozycji społecznej kobiety w pradziejach na przykładzie kultury łużyckiej. W: A. Głowacka-Penczyńska, K. Grysińska-Jarmuła, M. Opioła-Cegiełka (red.), Historie nieobojętne, t. 2, Kądziel – kołyska – łoże. Atrybuty kobiecości na przestrzeni dziejów (s. 13–32). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Żychlińska J. [w druku, a] Podróże w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza. W: R. Kowalski (red.), Historia pod kołami, kilem, skrzydłami. Nowy Targ.
Żychlińska J. [w druku, b] Społeczno-symboliczne aspekty stroju w pradziejach. W: M. Furmaniak, A. Straszewska (red.), Sztuka w stroju, strój w sztuce. Warszawa.
Żychliński D. [w druku] Popielnica – ubranie zmarłego? Stratyfikacja społeczna ludności Wielkopolski w świetle istnienia dwóch odmian urn w okresie wpływów rzymskich. Folia Praehistorica Posnaniensia, 21.