Słowa kluczowe
communication
speech
delays in the acquisition of verbal skills
Jak cytować
Abstrakt
This review of research literature presents the difficulties encountered by blind children at individual developmental stages of speech. This report aims to appraise recent peer reviewed literature relating to communication and language development in children with VI. The language and communication developmental characteristics may assist speech-language therapists to build a knowledge base for parti- cipation in early intervention for young children with visual impairment.Bibliografia
Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna. Serce i umysł, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000.
Bedny M., Dodell-Feder D., Pascual-Leone A., Fedorenko E., Language processing in the occipital cortex of congenitally blind, “Proceedings of the National Academy of Sciences” 2011, nr 15, 108 (11).
Bendych E., Janik M., Nauczanie początkowe dzieci niewidomych, Wydawnictwo PWN Warszawa 1981.
Beauvale A., K. Klimasiński, Kształtowanie się pojęć abstrakcyjnych u dzieci niewidomych w wieku szkolnym, „Roczniki Komisji Nauk Pedagogicznych” 1980 t. XXVI.
Bigelow A., Blindness. In B. Hopkins. The Cambridge encyclopedia of child development, Cambridge University Press, New York 2005.
Bokus B., Shugar G.W., Psychologia języka dziecka. Osiągnięcia, nowe perspektywy. Wydawnictwo GWP, Gdańsk 2007.
Brambring M., Divergent Development of Verbal Skills in Children Who Are Blind or Sighted, “Journal of Visual Impairment and Blindnes” 2007.
Brambring M., Divergente Entwicklung blinder und sehender Kinder in vier Entwicklungsbereichen [Divergent development in children who are blind or sighted: Four developmental domains], “Zeitschrif für Entwicklungspsychologie und Päddagogische Psychologie” 2005, nr 37.
Brambring M., Sprachentwicklung blinder Kinder [Language development in children who are blind], [w:] Psycholinguistik: Ein internationales Handbuch, red. G. Rickheit, T. Herrmann, W. Deutsch, de Gruyter, Berlin 2005.
Campbell J., Maternal directives to young children who are blind, “Journal of Visual Impairment and Blindness” 2003, 91.
Ciccarelli S.K., White J.N., Psychologia, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2015.
Cieszyńska J., Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Wydawnictwo Centrum Metody Krakowskiej, Kraków 2013.
Chomsky N., Zagadnienia teorii składni, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1982.
Conti-Ramsden G., Perez-Pereira M., Conversational interactions between mothers and their infants who are congenitally blind, have low vision, or are sighted, “Journal of Visual Impairment and Blindness” 1999, 93.
Dorobek-Ostrowska B., Podstawy komunikowania społecznego, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 2004.
Dote-Kwan T, Hughes M., The home environments of young blind children, “Journal of Visual Impairment and Blindness” 1994, Nr 88, s. 31-42.
Dunlea A., Andersen E.S., The emergence proces: conceptual and linguistic influences on morphological development, “First Language” 1992, 12.
Eliot L., Co tam się dzieje. Jak rozwijać mózg i umysł w pierwszych latach życia, Wydawnictwo Media Rodzina, Warszawa 2010.
Freiberg S., Insights from the blind: Comparative studies of blind and sighted infants, New American Library, New York 1977.
Fiske J., Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 1999.
Gałkowski T., Trudności rozwojowe u dzieci niewidomych w okresie niemowlęcym, „Przegląd Tyflologiczny” 1975, Nr 1/3.
Głodkowski W., Komunikowanie interpersonalne, Hansa Communication, Warszawa 2006.
Goban-Klas T., Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001.
Górska T., Grabowska A., Zagrodzka J., Mózg a zachowanie, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000.
Harwas-Napierała B., Trempała J., Psychologia rozwoju człowiek. Charakterystyka okresów życia człowieka, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001.
Hatton D.D., Bailey D.B., Burchinal M.R., Ferrell K.A., Development growth curves of preschool children with vision impairments, “Child Development” 1997, nr 68.
Hobson R.P., Bishop M., The pathogenesis of autism: Insights from congenital blindness. “Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series B Biological Sciences” 2003, Nr 358.
Jacobson R., W poszukiwaniu istoty języka, Wydawnictwo PIW, Warszawa 1989.
Jaworska-Biskup K., Language acquisition in the blind child, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
Jedynak M., Wpływ nabywania języka pierwszego przez niewidome dzieci na naukę języka drugiego — implikacje dydaktyczne dla nauczycieli języków obcych, [w:] PLEJ_3 czyli PsychoLingwistyczne Eksploracje Językowe, red. O. Majchrzak, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
Kaczorowska-Bray K., Milewski S., Wczesna interwencja logopedyczna, Wydawnictwo HARMONIA, Gdańsk 2016.
Kekelis L.S., Prinz P.M., Blind and sighted children with their mothers: The development of discourse skills, “Journal of Visual Impairment and Blindness” 1996, nr 90.
Klimasiński K., Rola wyobrażeń przestrzennych w rozwoju myślenia dzieci niewidomych, PAN, Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1989.
Knapp M.L., Hall J.A., Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich. Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 2000.
Konarska J., Rozwój i wychowanie rehabilitujące dziecka niewidzącego w okresie wczesnego i średniego dzieciństwa, Wydawnictwo UP, Kraków 2010.
Kucharczyk I. Rozwój wyobrażeń surogatowych i rozumowania przez analogie, niepublikowana praca doktorska, UMCS, Lublin 2009.
Kulczycki E., Teoretyzowanie komunikacji, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 2012.
Majewski T., Tyflopsychologia rozwojowa. Psychologia dzieci niewidomych i słabo widzących, Polski Związek Niewidomych, Warszawa 2002.
Mikołajczak-Matyja N., Definicje formułowane przez niewidomych i widzących jako przyczynek do rozważań nad zjawiskiem werbalizmu, „Szkoła Specjalna” 2011, nr 5.
Mikołajczak-Matyja N., Hierarchiczna struktura leksykonu umysłowego. Relacje semantyczne w leksykonie widzących i niewidomych użytkowników języka, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008.
Milewski S., Kaczorowska-Bray K., Logopedyczne aspekty przyswajania języka przez dzieci niewidome, „Poradnik Językowy” 2015, nr 5.
Orkan-Łęcka M., Mama, tata, dziecko czyli o tym, jak uczyć małe niewidome dziecko w warunkach domowych, „Materiały Tyflologiczne” 2003, nr 14.
Pérez-Pereira M., Análisis pragmático de las conversaciones entre niños ciegos y sus madres y la cuestión de la directividad maternal /Pragmatic analysis of conversations between blind children and their mothers and the issue of maternal directivity, “Infancia y Aprendizaje” 2008, nr 31(4).
Perez-Pereira M., Language Development in Blind Children, [w:] Encyclopedia of Language and Linguistics, t. 6, red. K. Brown, Pergamon, Oxford 2000.
Pietrulewicz B., Rozwój rozumienia niektórych relacji semantycznych u dzieci niewidomych w wieku szkolnym, [w:] Czynniki efektywności pracy pedagogicznej szkół dla uczniów niewidomych i niedowidzących, red. Z. Sękowska, UMCS, Lublin 1978.
Porayski-Pomsta J., O rozwoju mowy dziecka. Dwa stadia, Dom Wydawczy ELIPSA Warszawa 2015.
Porayski-Pomsta J., Umiejętności komunikacyjne i językowe dzieci w wieku przedszkolnym, Wydawnictwo UW, Warszawa 1993.
Preisler G., Communicative Development in Young Blind Children, [w:] Communcative Development, red. G. Conti-Ramsden, C. Snow, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
Preisler G.M., Early patterns of interaction between blind infants and their sighted mothers, “Child: Care, Health and Development” 1991, nr 17.
Rocławski B., Kształtowanie komunikacyjnych postaw u dzieci w wieku niemowlęcym, [w:] Opieka logopedyczna od poczęcia, red. B. Rocławski, Wydawnictwo UG, Gdańsk 1989.
Rogow S.M., Communication and language: Issues and concerns, [w:] The Lighthouse handbook on vision impairment and vision rehabilitation, Vol. 1, red. B. Silverstone, M.A. Lang, B.P. Rosenthal, E.E. Faye, Oxford University Press, New York 2000.
Sameroff A.J., Fiese B.H., Transactional regulation: The developmental ecology of early intervention, [w:] Handbook of early childhood intervention, red. J.P. Shonkoff, S.J. Meisels, Cambridge University Press, Cambridge 2000.
Sękowska Z., Kształcenie dzieci niewidomych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1974.
Schaffer D.R., Kipp K., Psychologia rozwoju. Od dziecka do dorosłości, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2015.
Tadić V., Pring L., Dale N., Are language and social communication intact in children with congenital visual impairment at school age?, “Child Psychology and Psychiatry” 2010, Nr 51.
Walsch K., Neuropsychologia kliniczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000.
Warren D.H., Blindness and early childhood development, American Foundation for the Blind, Inc. New York 1977.
Vinter A., Fernandes V., Orlandi O., Morgan P., Verbal definitions of familiar objects in blind children reflect their peculiar perceptual experience, Child: care, health and development” 2012, nr 39(6).
Zaorska M., Tyflologopedia jako subdyscyplina szczegółowa logopedii oraz element jej współczesnej koncepcji strukturalnej, „Przegląd Badań Edukacyjnych” 2016, nr 1 (22).
Zaorska M., Istota i szczególność zaburzeń mowy oraz terapii logopedycznej dzieci z niepełnosprawnością wzrokową, „Forum Logopedy” 2015, nr 7.