Abstrakt
The subject of this paper is the specificity of the information space of persons with visual disabilities as a component of their information culture, according to the concept proposed by M. Kisilowska. Based on systematic analysis of documents and long years of participative observations, the deliberations focus on legal solutions governing the access of persons with visual disabilities to information, the navigation and cognition spheres of a blind information user and the specificity of providing information, in particular the Braille system, tactile graphics, audio description, alternative materials and augmentative technologies. The deliberations highlight obstacles in accessing information by persons with visual disabilities and suggest both practical solutions and research proposals for a complex analysis of the information culture of persons with visual disabilities in Poland.
Bibliografia
Babik W., O natłoku informacji i związanym z nim przeciążeniu informacyjnym, http://www.ktime.up.krakow.pl/ref2010/babik.pdf [dostęp: 31.04.2015].
Batorski D., Wykluczenie cyfrowe w Polsce, „Studia Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2009, nr 3(19).
Blak K., Internet a przyszłość książki. Rozważania z perspektywy cyfrowego tubylca, http://www.ktime.up.krakow.pl/symp2011/referaty2011/blak-l.pdf, s. 14 [dostęp: 31.04.2015].
Ciborowski M., Znaczenie audiodeskrypcji dla niewidomych w Polsce, „Przekładaniec” 2009, nr 20.
Czerwińska M., System Braille’a – rewolucja medialna czy inkluzja społeczna osób z niepełnosprawnością wzroku?, „Przegląd Biblioteczny” 2015, nr 3.
Czerwińska M., Niewidomy, [w:] Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 3: M-O, red. T. Pilch, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2004.
Czerwińska M., System Braille’a w edukacji i rehabilitacji dzieci z niepełnosprawnością wzroku – przyczynek do komunikacji i inkluzji społecznej, [w:] Edukacyjne oblicza komunikacji. Dyskurs interdyscyplinarny, red. J.J. Błeszyński, K.B. Kochan, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2016.
Faherty J., Proponents say the decline in braille instruction is leading t illiteracy, “Braille Monitor” 2006, nr 9, s. 14-17.
Gajda M., WCAG 2.0 w skrócie – 25 najważniejszych zasad, http://dostepnestrony.pl/artykul/753 [dostęp: 21.11.2016];
Marcinkowski A., P. Marcinkowski, WCAG 2.0. Podręcznik dobrych praktyk, http://widzialni.org/wcag-20-podrecznik-dobrych-praktyk,m,mg,5,51 [dostęp 12.01.2015].
Ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, http://www.isap.sejm.gov.pl/Download?id=WDU20050640565&type=3 [dostęp: 5.05.2017].
Główny Urząd Statystyczny, Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wyniki badań statystycznych z lat 2004-2006, Warszawa 2008, s. 7.
Grzegorzewska M., Wybór pism, PWN, Warszawa 1964. http://www.fundacjakatarynka.pl/ [dostęp: 7. 05.2017].
http://www.audiodeskrypcja.org.pl/ [dostęp: 7.05.2017]. http://www.defacto.org.pl/ [dostęp: 7.05.2017].
http://www.kulturaslepych.farbb.com/ [dostęp: 7.05.2017].
Jakubowski M., Tyflografika – historia i współczesność, metody i technologie, „Tyfloświat” 2009, nr 1(3), http://www.firr.org.pl/uploads/PUB/Tyfloswiat-01_2009.pdf [dostęp: 5.05.2017].
Jankowska A., Audiodeskrypcja – wzniosły cel w tłumaczeniu, „Między oryginałem a przekładem” 2009, R. XIV, s. 225-246.
Kalbarczyk M., Mirowski J., Świat opisywany dźwiękiem, Fundacja „Szansa dla Niewidomych”, Warszawa 2015.
Kisilowska M., Kultura informacji, Wydawnictwo SBP, Warszawa 2016.
Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych, http://www.unic.un.org.pl/dokumenty/Konwencja_Praw_Osob_Niepelnosprawnych.pdf [dostęp: 14.12.2016].
Krejtz K., Krejtz I., Szarkowska A., Kopacz A., Multimedia w edukacji. Potencjał audiodeskrypcji w kierowaniu uwagą wzrokową ucznia, „Przekładaniec” 2014, nr 28.
Majewski T., Tyflopsychologia rozwojowa: Psychologia dzieci niewidomych i słabo widzących, PZN, Warszawa 2002.
Melosik Z., Mass media, tożsamość i rekonstrukcje kultury współczesnej, [w:] Media – Edukacja – Kultura, red. W. Skrzydlewski, S. Dylak, Polskie Towarzystwo Technologii i Mediów Edukacyjnych, Rzeszów – Poznań 2012.
Michalewicz I., Audiodeskrypcja po Euro 2012 – zawrotne tempo akcji czy para w gwizdek?, „Przekładaniec” 2014, nr 28.
Ministerstwo Polityki Społecznej, Zespół Zadaniowy ds. Reintegracji Społecznej, Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski, Warszawa 2004,
http://www.mpips.gov.pl/userfiles/File/mps/NSIS.pdf, s. 23 [dostęp: 15.11.2016].
Nowe media w komunikacji społecznej XX w. Antologia, red. M. Hopfinger, Oficyna Naukowa, Warszawa 2005.
Paplińska M., Młode pokolenie osób z niepełnosprawnością wzroku w paradoksie informacyjno-komunikacyjnym, [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej, red. K. Czerwińska, M. Paplińska, M. Walkiewicz-Krutak, APS, Warszawa 2015.
Paplińska M., Niewidomy czytelnik – cyfrowy tubylec czy brajlowski analfabeta? O kryzysie umiejętności czytania dotykowego, [w:] Tyflopedagogika wobec współczesnej przestrzeni edukacyjno-rehabilitacyjnej, red. K. Czerwińska, M. Paplińska, M. Walkiewicz-Krutak, APS, Warszawa 2015.
Paplińska M., Pismo Braille’a wobec wyzwań współczesnej komunikacji osób niewidomych – komunikat z badań, [w:] Pismo Braille’a. Z tradycji w nowoczesność, red. M. Paplińska, Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących „Trakt”, Warszawa 2016.
Paplińska M., Znaczenie czytania dotykowego i jego charakterystyka a bariery mentalne osób niewidomych i ociemniałych wobec pisma Braille’a, [w:] Pismo Braille’a. Z tradycją w nowoczesność, red. M. Paplińska, Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących „Trakt”, Warszawa 2016.
Rezolucja Komisji ds. konstytucyjnych (AFCO) Parlamentu Europejskiego, http:// www.infor.pl/.../754032,Lepszy-dostep-do-ksiazek-i-prasy-dla-niewidomych-islabowidzacych.html [dostęp: 5.05.2017].
Rotberg I., W morzu informacji, http://www.psychologia-spoleczna.pl/porady/1506-w-morzu-informacji.html [dostęp: 15.01.2015].
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych, http://www.isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20120000526 [dostęp: 5.05.2017].
Sadowska A., Audiodeskrypcja do ilustracji w prasie – wskazówki dla trenerów szkolących audiodeskryptorów, „Przekładaniec” 2014, nr 28.
Społeczny Raport Alternatywny z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami w Polsce, red. J. Zadrożny, Fundacja KSK, Warszawa 2015.
Szarkowska A., Przekład audiowizualny w Polsce – perspektywy i wyzwania, Przekładaniec 2009, nr 1(20).
Szymańska B., Strzymiński T., Audiodeskrypcja. Obraz słowem malowany. Standardy tworzenia audiodeskrypcji do produkcji audiowizualnych, Fundacja „Audiodeskrypcja”, Białystok 2010.
Śmiechowska-Petrovskij E., Integrowanie technik brajlowskich i z zakresu technologii w edukacji uczniów z niepełnosprawnością wzroku, [w:] Pismo Braille’a. Z tradycją w nowoczesność, red. M. Paplińska, Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących „Trakt”, Warszawa 2016.
Śmiechowska-Petrovskij E., Integrowanie technologii i technik brajlowskich w edukacji uczniów z niepełnosprawnością wzroku, [w:] Pismo Braille’a. Z tradycją w nowoczesność, red. M. Paplińska, Fundacja Polskich Niewidomych i Słabowidzących „Trakt”, Warszawa 2016.
Śmiechowska-Petrovskij E., Kultura haptyczno-werbalna. Osoby niewidzące a sztuki wizualne – między doświadczeniem poznawczym i estetycznym, [w:] K. Krawiecka, E. Śmiechowska-Petrovskij, M. Żelazkowska, Sztuka/twórczość dostępna. Osoby z niepełnosprawnościami i chorobą psychiczną w kręgu recepcji i ekspresji sztuki, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2016.
Tadeusiewicz R., Społeczność Internetu, Akademicka Oficyna Wydawnicza „Exit”, Warszawa 2002.
Traktat z Marrakeszu, http://www.prawoautorskie.gov.pl/.../Traktat_z_Marrakeszu_-_polska_wersja_jezykowa_finalna.pdf [dostęp: 5.05.2017].
Ustawa z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji oraz niektórych innych ustaw, http://www.isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU2011 0850459
Walczak A., Rubaj M., Audiodeskrypcja na lekcji historii, biologii i fizyki w klasie uczniów z dysfunkcją wzroku, „Przekładaniec” 2014, nr 28.
Więckowska E., Tyflografika – konieczność czasu, [w:] Środowisko Lasek w perspektywie historii i chrześcijańskiej myśli pedagogicznej, red. J. Placha, Wydaw. UKSW, Warszawa 2011.
Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, http://www.isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19930070034 [dostęp: 5.05.2017]. Więckowska E., Zasady redagowania tyflografiki, „Tyfloświat” 2009, nr 3(5).
http://www.firr.org.pl/uploads/PUB/Tyfloswiat-03_2009.pdf [dostęp: 5.05.2017].
Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w aktywizacji osób niepełnosprawnych, red. B. Mioduszewski, Fundacja „Aktywizacja”, Warszawa 2013.