Słowa kluczowe
word formation
word formation competences
Jak cytować
Abstrakt
The research conducted on language of children with intellectual disability (ID) shows that they exhibit language dysfunctions on every level of language. Up to now, literature did not include linguistic studies concerning issues of wordbuilding in the language consciousness of pre-school children with intellectual disability. The objective of the article is the assessment of the level of wordbuilding competences of a child at pre-school age with minor intellectual disability (MID) concerning the creation and comprehension of nominal derivates in the area of selected wordbuildin categories (case study). In addition, the author wishes to stress that the assessment of the level of wordbuilding competences should be a component on comprehensive logopaedic diagnosis.
Bibliografia
Bałachowicz J., Paluszewski J. (ed.), Sprawności językowe dzieci upośledzonych
umysłowo w stopniu lekkim, Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1995.
Berko J., The child’s learning of English morphology, “Word” 1958, no. 14, pp. 150–177.
Błeszyńska L., Zasób słownictwa uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim klas gimnazjalnych – diagnoza i propozycje rozwiązań, [in:] Nauczanie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Wybrane problemy z teorii i praktyki, ed. by S. Sadowska, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń
, pp. 153–162.
Błeszyński J., Kaczorowska-Bray K. (ed.), Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, Wydawnictwo Harmonia Uniwervalis, Gdańsk 2012.
Błeszyński J., Niepełnosprawność intelektualna. Mowa – język – komunikacja. Czy iloraz inteligencji wyjaśnia wszystko?, Harmonia, Gdańsk 2013.
Chmura M., Napiórkowska U., Nowak J., Z badań nad słownictwem dziecka rozpoczynającego naukę szkolną, „Życie Szkoły” 1970, no. 7–8, pp. 21–26.
Chmura-Klekotowa M., Neologizmy słowotwórcze w mowie dzieci, „Poradnik Językowy” 1968, no. 1, pp. 19–25.
Chmura-Klekotowa M., O różnicach w zasobie słownikowym dziecka siedmioletniego i dwunastoletniego, „Prace Filologiczne” 1975, no. 25, pp. 239–242.
Chumura M., Uwagi o rozwoju mowy dziecka, „Poradnik Językowy” 1962, no. 9–10, pp. 449–456.
Clark E.V, Berman R.A., Structure and use in the acquisition of word formation, “Language” 1984, no. 60, pp. 542–590.
Clark E.V, Berman R.A., Types of linguistic knowledge: interpreting and producing compound nouns, “Journal of Child Language” 1987, no. 3(14), pp. 547–567.
Dziurda-Multan A., Dziecięce sposoby tworzenia nazw, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008.
Grabias S., O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1980.
Grzegorczykowa R., Puzynina J., Problemy ogólne słowotwórstwa. Rzeczownik, [in:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, ed. by R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, pp. 361–468.
Grzegorczykowa R., Szymanek B., Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej, [in:] Współczesny język polski, ed. by J. Bartmiński, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.
Haman E., Słowotwórstwo dziecięce w badaniach psycholingwistycznych, „Język. Poznanie. Komunikacja” 2013, vol. 19, Warszawa.
Heinz A., Fleksja a derywacja, „Język Polski” 1961, no. XLI (5), pp. 343–354.
Jęczeń U., Językowa projekcja emocji na przykładzie wypowiedzi dzieci upośledzonych
umysłowo i dzieci w normie intelektualnej (unpublished dissertation), Lublin 2005.
Jęczeń U., Językowa projekcja emocji. Emocje w zachowaniach językowych dzieci upośledzonych umysłowo i dzieci w normie intelektualnej, [in:] Język – interakcja – zaburzenia mowy. Metodologia badań, ed. by T. Woźniak, A. Domagała, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2007, pp. 133–171.
Kaczorowska-Bray K., Kompetencja i sprawność językowa dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym, umiarkowanym i lekkim, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017.
Kaczorowska-Bray K., Wyrażenia przyimkowe w mowie dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i lekkim, Wydawnictwo Harmonia Universalis, Gdańsk 2013.
Kaczorowska-Bray K., Zaburzenia komunikacji językowej w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną, [in:] Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, ed. by J. Błeszyński, K. Kaczorowska-Bray, Wydawnictwo Harmonia Universalis, Gdańsk 2012, pp. 36–64.
Kreja B., Słowotwórstwo a problem tworzenia nowych wyrazów, [in:] Z zagadnień ogólnych polskiego słowotwórstwa. Studia 3, ed. by B. Kreja, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000, pp. 191–195.
Krzemińska D., Język i dyskurs codzienny osób z niepełnosprawnością intelektualną, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
Kulesza E., Rozwój poznawczy dzieci z lekkim i umiarkowanym stopniem upośledzenia umysłowego – diagnoza i wspomaganie. Studia empiryczne, Wydawnictwo APS, Warszawa 2004.
Marciniak-Firadza R., Kilka uwag o potrzebie badań kompetencji słowotwórczych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej” 2016, no. 14, pp. 29–51.
Marciniak-Firadza R., Kilka uwag o stanie badań nad kompetencją słowotwórczą dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej” 2017, no. 18, pp. 145–163.
Michalik M., Diagnozowanie kompetencji lingwistycznej ucznia szkoły specjalnej, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2006.
Michalik M., Kompetencja składniowa w normie i w zaburzeniach, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2011.
Minczakiewicz E., Kształtowanie i usprawnianie mowy dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, „Szkoła Specjalna” 1984, no. 3, pp. 186–191.
Minczakiewicz E., Rozwój języka mówionego uczniów młodszych klas szkoły specjalnej dla lekko upośledzonych umysłowo w toku zamierzonych oddziaływań stymulacyjnych, „Logopedia” 1994, no. 21, pp. 37–46.
Minczakiewicz E., Z badań nad zaburzeniami mowy u dzieci upośledzonych umysłowo, [in:] Z zagadnień oligofrenopedagogiki, ed. by J. Pańczyk, vol. 2, Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1989.
Minczakiewicz E., Zaburzenia mowy i ich odbicie w piśmie uczniów młodszych klas szkoły specjalnej dla lekko upośledzonych umysłowo, „Logopedia” 1993, no. 20, pp. 113–119.
Minczakiewicz E., Zaburzenia mowy u osób z upośledzeniem umysłowym, „Scholasticus” 1993, no. 1, pp. 57–63.
Muzyka-Furtak E., Konstrukcje słowotwórcze w świadomości językowej dzieci niesłyszących, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
Nadolska H., Kompetencja narracyjna uczniów o różnym poziomie intelektualnym. Przejawy, uwarunkowania, tendencje rozwojowe, Wydawnictwo Erbe, Białystok 1995.
Nadolska H., Poziom inteligencji a sprawność narracji, „Roczniki Pedagogiki Specjalnej” 1994, no. 5, pp. 43–61.
Nadolska H., Poziom inteligencji a sprawność relacjonowania zdarzeń. Wybrane aspekty badań nad kompetencją narracyjną dzieci pełnosprawnych i upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, „Kultura i Edukacja” 1993, no. 4, pp. 91–102.
Nartowska H., Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1980.
Puzynina J., Procesy nadawania i rozumienia komunikatów językowych a słowotwórstwo, „Prace Filologiczne” 1970, vol. XX, pp. 59–64.
Rakowska A., Język – komunikacja – niepełnosprawność. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2003.
Sadowska S., Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w szkolnej sytuacji komunikacyjnej. O realizacji zadań wspomagania rozwoju umiejętności mówienia i pisania, [in:] Nauczanie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Wybrane problemy z teorii i praktyki, ed. by S. Sadowska, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2006, pp. 127–151.
Szuniewicz A., Próba badania wad mowy dzieci upośledzonych umysłowo w warszawskich szkołach specjalnych, „Logopedia” 1967, no. 7, pp. 112–117.
Szymanek B., Categories and categorization in morphology, Wydawnictwo KUL, Lublin 1988.
Tarkowski Z., Agramatyzm u uczniów lekko upośledzonych umysłowo, [in:] Rewalidacja dzieci ze złożonymi upośledzeniami, ed. by Z. Sękowska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1988, pp. 81–108.
Wątorek A., Kompetencja językowa uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną, Wydawnictwo Nomos, Kraków 2014.
Zaorska M., Aktualne problemy edukacji i rehabilitacji osób z niepełnosprawnością sprzężoną, „Niepełnosprawność” 2012, no. 7, pp. 9–24.
Zarębina M., Język polski w rozwoju jednostki. Analiza tekstów dzieci do wieku szkolnego. Rozwój semantyczny języka dziecka, Wydawnictwo Naukowe WSP, Kraków 1980.
Zarębina M., Kształtowanie się systemu językowego dziecka, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1965.
Zarębina M., Rola wyrazów w słowniku i w tekście (na materiale polskim), „Język Polski” 1970, p. 43.
Zgółkowa H., Funkcje neologizmów w rozwoju języka dzieci przedszkolnych, [in:] Język osobniczy jako przedmiot badań lingwistycznych, ed. by J. Brzeziński, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze, Zielona Góra 1988, pp. 259−276.