Abstrakt
Jacek Kulbaka, Special education in Poland (until 1989) – historical perspective. Interdisciplinary Contexts of Special Pedagogy, no. 27, Poznań 2019. Pp. 117–149. Adam Mickiewicz University Press. ISSN 2300-391X. e-ISSN 2658-283X. DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2019.27.06
The article is dedicated to presenting the information regarding the origins, organisation and the activity of special schools and institutions in Europe, with the particular focus on Polish territories (from the beginning of the 19th century to the final years of the Polish People’s Republic). The text nature may be included within the framework of inquiries regarding the history of education. Referring to the wide historical context (social, political, economical, legal, outlook and other determinants), the aim of the author of the text was to introduce the accomplishments of particular individuals, and various institutions active for the children with disabilities, in the discussed period.
Bibliografia
Monographs and articles
Balcerek M., Rozwój szkolnictwa specjalnego i opieki nad dzieckiem w Polsce okresu międzywojennego, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, vol. 12, 1969, pp. 143–225.
Bendych E., Powstanie i rozwój tyflopedagogiki w Polsce, [in:] U. Eckert, K. Poznański (ed.), Pedagogiki specjalna w Polsce, Wyd. WSPS, Warszawa 1992, pp. 127–133.
Bilikiewicz T., Gallus J., Psychiatria polska na tle dziejowym, Warszawa 1962.
Borzyszkowska H., Oligofrenopedagogika, Kraków 1998.
Chrzanowska I., Pedagogika specjalna: od tradycji do współczesności, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018.
Doroszewski W., Sprawy terminologiczne, „Szkoła Specjalna”, no 1, 1969, pp. 1–4.
Dykcik W., Twardowski A. (ed.), Poznańska pedagogika specjalna, Wyd. UAM. Poznań 2006.
Grodecka E., Historia niewidomych polskich w zarysie, Warszawa 1996.
Gasik W., Rozwój praktyki i teorii pedagogiki specjalnej w XIX i początkach XX w., [in:] S. Mauersberg (red), Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej, Warszawa 1990.
Gasik W., Szkolnictwo specjalne w latach wojny i okupacji (1939–1945), [in:] S. Mauersberg (ed.), Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej, Warszawa 1990, pp. 240–247.
Georgens J.D., Deinhardt H.M., Pedagogika lecznicza (ortopedagogika) ze szczególnym uwzględnieniem idiotyzmu i zakładów dla idiotów, 1861.
Giryński A., Rozwój szkolnictwa specjalnego dla osób upośledzonych umysłowo w Polsce, „Roczniki Pedagogiki Specjalnej”, vol. 8, 1997, pp. 9–15.
Głodkowska J., Sipowicz K., Patejuk-Mazurek I., Tradycja i współczesność pedagogiki specjalnej w tworzeniu społeczeństwa dla wszystkich. W 95-lecie Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa, Wyd. APS, 2018.
Grzegorzewska M., Listy do młodego nauczyciela, cykl. I–III, Wyd. WSPS, Warszawa 2002.
Grzegorzewska M., Losy wojenne i odbudowa Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, „Szkoła Specjalna”, no 1, 1946/47, pp. 6–12.
Grzegorzewska M., Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, „Szkoła Specjalna”, no 1, 1924.
Grzegorzewska M., Skrypt wykładów w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 1960.
Grzegorzewska M., Szkolnictwo specjalne, [in:] S. Łempicki, W. Gottlieb, B. Suchodolski, J. Włodarski (eds.), Encyklopedia wychowania, vol. 3, cahier 1, Warszawa 1937–1939.
Heller T., Grundriss der Heilpӓdagogik, 1904 (Polish translation: Podstawowy zarys pedagogiki leczniczej, Warszawa 1905).
Heller T., Studiem zur Blindenpsychologie, 1895
Hulek A., Pedagogika rewalidacyjna, Warszawa 1980
Hulek A., Stan obecny i kierunki przebudowy kształcenia specjalnego w Polsce, PWN, 1989.
Jamrożek W., Kongresy i zjazdy pedagogiczne w rozwoju polskiej myśli i praktyki edukacyjnej (do 1939 roku), Poznań 2015.
Kalinowski M., Pełka M., Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Warszawa 2003.
Karpińska L., Zarys dziejów warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w latach 1817–1917, [in:] O. Lipkowski (ed.), O wychowaniu dzieci głuchych. W 150 lecie Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, Warszawa 1967.
Kirejczyk K., Ewolucja systemów dzieci głuchych, Warszawa 1967
Krause A., Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004;
Krause A., Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2011.
Kuczyńska-Kwapisz J., Dzieje kształcenia niewidomych na ziemiach polskich i perspektywy rozwoju współczesnej tyflopedagogiki, „Roczniki Pedagogiki Specjalnej”, vol. 8, 1997, pp. 43–57.
Kulbaka J., Szkolnictwo specjalne w polityce w polityce społeczno-oświatowej państwa w latach 1944–1948, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, no 3–4, 2005.
Kulbaka J., Szkolnictwo specjalne w Polsce w pracach Ministerstwa Oświaty w latach 1956–1961, „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, no 1–2, 2009.
Kulbaka J., Szkolnictwo specjalne w pracach ministerstwa oświaty w okresie przygotowań i realizacji planu sześcioletniego (1950–1955), „Przegląd Historyczno-Oświatowy”, no 1–2, 2007.
Kupisiewicz Cz. (ed.), Drogi i bezdroża polskiej oświaty w latach 1945–2005, Warszawa 2005.
Kupisiewicz Cz. (ed.), Drogi i bezdroża polskiej oświaty w latach 1945–2005, Warszawa 2005.
Lipkowski O., Początki szkolnictwa specjalnego, [in:] Ł. Kurdybacha (ed.), Historia wychowania, vol. 2, PWN, 1968, pp. 206–212.
Lipkowski O., Wychowanie dzieci społecznie niedostosowanych, Warszawa 1966.
Lorek S., Integracja dzieci niepełnosprawnych ze zdrowymi rówieśnikami – wartościowe partnerstwo, „Nauczyciel i Szkoła”, no 3–4, 2009, pp. 35–41.
M. Balcerek, Rozwój wychowania i kształcenia dzieci upośledzonych. Zarys historyczny, Warszawa 1981.
Madajczyk Cz., Polityka okupanta wobec narodu polskiego, Warszawa 1961;
A. Gӧtz, Obciążeni. Eutanazja w nazistowskich Niemczech, Wyd. Czarne, Wołowiec 2015.
Manczarski A., Historia nauczania głuchoniemych, „Nauczyciel Głuchoniemych i Ociemniałych”, no 2–3, 1934.
Marcinkowska B., Kształcenie uczniów z niepełnosprawnością w Polsce – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, „Psychologia Wychowawcza”, no 7, 2005.
Mauersberg S. (ed.), Dzieje szkolnictwa i pedagogiki specjalnej, Warszawa 1990.
Mauersberg S., Opieka nad dzieckiem i szkolnictwo specjalne, [in:] Historia wychowania wiek XX, (ed.) J. Miąso, vol. 1, PWN, Warszawa 1980, pp. 105–111.
Michalski S., Praca naukowo-badawcza nauczycieli w Drugiej Rzeczypospolitej, Wyd. UAM, Poznań 1994.
Nowakowski J., Drogi przebudowy szkolnictwa specjalnego, „Szkoła Specjalna”, no 3, 1965.
Nurowski E., Pedagogika specjalna w szkolnictwie powszechnym, WSiP, Warszawa 1991.
Nurowski E., Surdopedagogika polska. Zarys historyczny, Warszawa 1983.
Pańczyk J. (ed.), Tożsamość polskiej pedagogiki specjalnej u progu XXI w. Materiały z konferencji zorganizowanej z okazji Jubileuszu 75-lecia WSPS w dniach 7–8.05.1997 r., Wyd. WSPS, Warszawa 1998.
Pękowska M., Lwowskie zakłady dla głuchych i niewidomych dzieci w latach 1830–1914, Kielce 2003.
Rachoński M., Aktualne problemy kształcenia zawodowego młodzieży upośledzonej umysłowo, [in:] Wychowanie dzieci upośledzonych umysłowo. Sekcja Szkolnictwa Specjalnego, Warszawa 1960, pp. 62–81.
Ryll H., Stan szkolnictwa specjalnego w ostatnim piętnastoleciu, „Szkoła Specjalna”, no 1–2, 1938/39, pp. 147–157.
Sękowska Z., Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Warszawa 1998.
Speck O., Niepełnosprawni w społeczeństwie. Podstawy ortopedagogiki, Gdańsk 2005.
Szczepankowski B., Niesłyszący – Głusi – Głuchoniemi, Warszawa 1999.
Szumski G., Integracyjne kształcenie niepełnosprawnych, PWN, Warszawa 2009.
Wałaszewski K., Tysiąc szkół na Tysiąclecie: Szkoły Tysiąclecia – architektura, propaganda, polityka, Łódź 2018.
Winiarz A., Szkolnictwo Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego (1807–1831), Lublin 2002.
Wyczesany J., Pedagogika upośledzonych umysłowo, Kraków 2007.
Zaorska M., Rehabilitacja i edukacja osób z niepełnosprawnością sprzężoną w kontekście historycznym i stan aktualny, [in:] J. Błeszyński, D. Baczała, J. Binnebesel (eds.), Osoba z niepełnosprawnością – opieka – terapia-wsparcie, Łódź 2008, pp. 79–104.
Printed and non-printed sources
Archive of the Ministry of National Education, Catalogue A., sign.: 538/4 (regarding the school inspections in each school board, reports, and budget issus); 476/2 (information regarding the network and organisation of special education); 133/2 (budget plans for 1969 and 1970).
Sejm Library, The Committee of Education Press Newsletter, no 40, 1970, 94, 1972, 97, 1972 (PRL Sejm, VI term); sign. 323/VII (PRL Sejm, VII term).
The Archive of the Ministry of National Education in Warsaw Archive, Catalogue A., sign.: 177, 180, 258, 270, 280, 376.
Sejm Library, The Index for Stenographic Reports from the PRL Sejm for VIII term (1980–1985).
Sejm Library: The Index for Stenographic Reports from the PRL Sejm for III term (1961–1965) and for IV term (1965–1969).
The instruction regarding the organisation of the 1951/1952 school year for special education (Official Gazette of the Ministry of Education, no 7, item 78, 1951).
The 1952/1953 school year instruction (Official Gazette of the Ministry of Education, no 6, item 48, 1952).
The directive regarding the operation of the county selection committees for children with hearing and speech impairment (Official Gazette of the Ministry of Education, no 4, item 49, 1960).
Official Gazette of the Ministry of National Education, no 67, pos. 322, 1993 (a directive regarding the organisation of psychological-pedagogical units).
The 23 March 1956 decree on compulsory special education (Law gazette, 1956, no 9, pos. 52).
RP Law Gazette, 1997, no 123, pos. 776 (27 August 1997 Act on the vocational and social rehabilitation and the employment of persons with disabilities).
Law gazette, 1976, no 15, pos. 93 (The 2 April 1976 edict by the Council of Ministers regarding the creation of Maria Grzegorzewska University).
Law Gazette, 1997, no 78, pos. 483 (The Constitution of Poland – 2 April 1997).
Edukacja Narodowym Priorytetem. Raport o stanie i kierunkach rozwoju edukacji narodowej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Warszawa – Kraków 1989.
GUS, Polska w liczbach, 1962, p. 67.
March Constitution (Law Gazette, no 44, pos. 267).
O szkołę polską. Pierwszy Ogólnopolski Wielki Zjazd Nauczycielski 14, 15, 16 i 17 kwietnia w Warszawie, Lwów – Warszawa 1919.
The report from the II Polish Special School Teachers Convention, „Szkoła Specjalna”, vol. XI, no 2, 3, 4.
March 1932 School Act of Janusz Jędrzejewicz (Law Gazette of the Polish Republic, 1932, no 38, pos. 389).
Ustawa o rozwoju systemu oświaty i wychowania w Polsce Ludowej, Warszawa 1961.
Założenia programowo-organizacyjne w dziesięcioletnich szkołach specjalnych, Warszawa 1977.
The directive regarding special classes, by the Ministry of Education (see: Official Gazette of the Ministry of Education, 1961, no 12, pos. 159).