Abstrakt
The paper presents the results of a qualitative research on a topic of the film imagery of people with physical disabilities. Selected feature films were analysed on the basis of specific questions regarding femininity, masculinity and sexuality of persons with physical disabilities. Additionally, the research was also based on three imagery stages: the early-exploitation, the super-cripple and normality. The main result of the analysis is to settle two discourses: the main and the alternative. Despite the social changes, most popular representations are stereotypical, presenting disability as a total category and are shown from the masculine perspective. The most important presentation within the alternative discourse must include disability as a transparent, unseen difference.
Bibliografia
Barnes C., Disabling imagery and the media, Ryburn Publishing, Halifax 1992.
Barnes C., Niepełnosprawność, trans. P. Morawski, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2008.
Błeszyńska K., Niepełnosprawność a struktura identyfikacji społecznych, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
Brearley G., Psychoterapia dzieci niepełnosprawnych ruchowo, trans. M. Dońska-Olszko, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
Dąsal M., Męskie inicjacje – rytuały w życiu współczesnego mężczyzny, [in:] Męskość w kulturze współczesnej, (eds.) A. Radomski, B. Truchlińska, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Fornalik I., Wizerunki osób niepełnosprawnych w mediach ‒ media w percepcji niepełnosprawnych, [in:] Świat pełen znaczeń: kultura i niepełnosprawność, (eds.) J. Baran, S. Olszewski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2006.
Kościelska M., Oblicza upośledzenia, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Lutkiewicz K., Seksualność osób z niepełnosprawnością ruchową na podstawie wybranych uszkodzeń narządów ruchu, [in:] Niepełnosprawność ruchowa w ujęciu biopsychicznospołecznym. Wyzwania diagnozy, rehabilitacji i terapii, (eds.) M. Bidzan, Ł. Bieleninik, A. Szulman-Wardal, Harmonia Universalis, Gdańsk 2015.
Majewicz P., Obraz samego siebie a zachowanie młodzieży niepełnosprawnej ruchowo, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków 2002.
Marszałek L., Niepełnosprawność – kobiecość – rodzina, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2006.
Melosik Z., Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2010.
Mikołejko Z., Dziwolągi ryciny. Świat monstrualny w dawnym drzeworycie niemieckim, „Kultura popularna” 2012, no. 1.
Nieduziak E., Osoba niepełnosprawna w filmie i telewizji, [in:] Audiowizualność. Cyberprzestrzeń. Hipertekstualność. Ponowoczesne konteksty edukacji, (eds.) L. Jakubowska-Malicka, A. Kobylarek, Pryszmont-Ciesielska M., Oficyna Wydawnicza ATUT, Warszawa 2009.
Ostrowska A., Seksualność osób niepełnosprawnych, [in:] O seksualności osób niepełnosprawnych, (ed.) A. Ostrowska, Instytut Rozwoju Służb Społecznych, Warszawa 2007.
Ostrowska A., Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2015.
Otto W., Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2012.
Parchomiuk M., Stygmatyzacja osób z niepełnosprawnością i chorobą – mechanizmy działania i konsekwencje, [in:] Stereotypy niepełnosprawności. Między wykluczeniem a integracją, (eds.) M. Chodkowska, S. Byra, Z. Kazanowski, D. Osik-Chudowolska, M. Parchomiuk, B. Szabała, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
Pilecka W., Wychowanie seksualne w systemowej rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, [in:] Człowiek niepełnosprawny, rodzina i praca, (eds.) B. Aouil, M. Kościelska, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2004.
Stanisławski P., Bohaterowie tylko jednego tematu, e-document: http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/20977 [20.06.2020]
Twardowski A., Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych, [in:] Dziecko niepełnosprawne w rodzinie, (ed.) I. Obuchowska, Wyd. III, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
Walęcka-Matyja K., Psychologiczne i społeczno-kulturowe determinanty postaw wobec osób niepełnosprawnych i ich rodzin, [in:] Doświadczanie choroby i niepełnosprawności, (ed.) E. Zasępa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2013.
Wolski P., Niepełnosprawność ruchowa. Między diagnozą a działaniem, Centrum Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013.
Żuraw H., Udział osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2008.
Żuraw H., Cyrk Barnuma. Medialne wizerunki osób niepełnosprawnych i chorych, [in:] W kręgu niepełnosprawności – teoretyczne i praktyczne aspekty poszukiwań w pedagogice specjalnej, (ed.) L. Konopska, T. Żółkowska, Print Group Daniel Krzyżanowski, Szczecin 2009.
Filmografia
Le fabuleux destin d’Amélie Poulain, J.-P.Jeunet, France/Germany, 2001.
Astérix & Obélix: Mission Cléopâtre, A. Chabat, France/Germany, 2002.
Pourquoi j’ai (pas) mange mon pere, J. Debbouze, Belgium/China/France/Italy, 2015.
The Elephant Man, D. Lynch, USA/Great Britain, 1980.
The Station Agent, T. McCarthy, USA, 2003.
Freaks, Tod Browning, USA 1932.
Inside I’m Dancing, Damien O’Donnell, France, Ireland, Great Britain, 2004.
Tiptoes, M. Bright, USA/France, 2003.
My left Foot: The Story of Christy Brown, Jim Sheridan, Ireland, Great Britain, 1989.
Sur la piste du Marsupilami, A. Chabat, France/Belgium, 2012.
The Best Years of Our Lives, William Wyler, USA 1946.
You’re not you, George C. Wolfe, USA 2004.
An Affair to Remember, Leo McCarey, USA 1957.
The Men, Fred Zinnemann, USA 1950.
Hors- la-loi, R. Bouchareb, France/Belgium/Tunis/Algiers/Italy, 2010.
Batman Returns, T. Burton, USA/Great Britain, 1992.
Coming home, Hal Ashby, USA 1978.
Knights of Badassdom, Joe Lynch, USA 2013.
The Sessions, Ben Lewin, USA 2012.
The Theory of Flight, Paul Greengrass, Great Britain, 1998.
Waterdance, N. Jimenez, M. Steinberg, USA, 1992.
The Theory of Everything, James Marsh, Great Britain, 2014.
Born on the Fourth of July, Olivier Stone, USA, 1989.
La grande bellezza, Paolo Sorrentino, Italy, France, 2013.
X-Men. Days of Future Past, B. Singer, USA/Great Britain, 2014.
De toutes nos forces, Nils Tavernier, France/Belgium, 2015.