Słowa kluczowe
moderate and severe intellectual disability
special and inclusive education
Jak cytować
Abstrakt
The article presents a summary of the research about peer relationships among the young with intellectual disability in special education classes. The studies took into consideration a) the types of the relationships and their qualitative characteristics, b) factors determining the type of the relationship, c) an individual perspective of a young disabled person in the group of mentally disabled peers.71 pupils with moderate and severe intellectual disability in 15 special education classes were observed in natural school situations. The results show a great need and abilities to participate in peer relationships by intellectually disabled teenagers. The second part of the study was based on the qualitative research procedure and revealed different subjective meaning of participation of 7 young intellectually disabled students in the school peer group. Findings of the study gave practical indications for arranging special classes of pupils with moderate and severe intellectual disability. Results was discussed with current tendency to inclusive education people with disability.
Bibliografia
Adler R.B., Rosenfeld L.B., Proctor II R.F., Relacje interpersonalne, Rebis, Poznań 2006.
Bartkowicz Z. Struktura i niektóre uwarunkowania interakcji przejawianych przez upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, [w:] Optymalizacja interakcji w procesie usprawniania osób z dysfunkcjami fizycznymi i psychicznymi, red. S. Kowalik, J. Kwiek, B. Szychowiak, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 189.
Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Zysk i S-ka, Poznań 2004.
Bokus B., Proces inicjowania interakcji społecznych przez dzieci 3–5-letnie. Metoda analizy, niektóre wyniki, [w:] Studia z psycholingwistyki ogólnej i rozwojowej, red. I. Kurcz, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1983.
Chrzanowska I., Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2015.
Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, GWP, Gdańsk 2011.
Drozdowicz A., Stosunki rówieśnicze młodzieŜy z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną w klasach szkolnictwa specjalnego, niepublikowana praca doktorska, UAM, Poznań 2007.
Fornalik I., Rozwój psychoseksualny młodzieŜy z głębszą niepełnosprawnością intelektualną w zależności od środowiska Ŝycia, nie publikowana praca doktorska, UAM, Poznań 2002.
Górnicka B., Plany Ŝyciowe młodzieŜy z lekkim upośledzeniem umysłowym, Uniwersytet Opolski, Opole 2004.
Grzegorczykowa R., Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, PWN, Warszawa 2002.
Integracja społeczna osób niepełnosprawnych, red. G. DryŜałowska, H. śuraw, śak, Warszawa 2004.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, Dz.U. z 2012 r., poz. 1169.
Kurcz I., Psychologia języka i komunikacji, Scholar, Warszawa 2000.
Hinde R.A., Stevenson-Hinde J., Związki interpersonalne a rozwój dziecka, [w:] Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, red. A. Brzezińska, G. Lutomski, Zysk S-ka, Poznań 1994.
Maciarz A. Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych, Impuls, Kraków 1999.
Maciarz A. Integracja edukacyjna w świetle doświadczeń i oczekiwań dzieci niepełnosprawnych, [w:] Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w ekosystemie, red. W. Pilecka, A. Ozga, P. Kurtek, Wydawnictwo AŚ, Kielce 2005.
Nęcki Z., Komunikacja międzyludzka, ANTYKWA, Kraków 2000.
Obuchowska I., Adolescencja, [w:] Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów Ŝycia człowieka, red. B. Harwas-Napierała, J. Trempała, PWN, Warszawa 2005.
Rutkowski M., Opinie uczniów, rodziców i nauczycieli na temat integracji edukacyjnej, [w:] Dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w ekosystemie, red. W. Pilecka, A. Ozga, P. Kurtek, Wydawnictwo AŚ, Kielce 2005.
Sikorski J., Pozycja społeczna dziecka niepełnosprawnego w klasie integracyjnej, [w:] O poznawaniu siebie i świata przez dziecko ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, red. W. Pilecka, K. Bidziński, M. Pietrzkiewicz, Wydawnictwo UHP, Kielce 2008.
Zaborowski Z., Stosunki międzyludzkie, Ossolineum, Wrocław 1976.
Żyta A., Rodzeństwo osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2004.