Słowa kluczowe
disability
rehabilitation
occupational therapy
art. therapy
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the article is the analysis of the works of disabled people in two levels: the first is the description of the artistic products; the second involves the use of creative activity in rehabilitation. The characteristics of the work has been referenced in WHO’s and IFC definitions of disability, M.I. Stein’s definition of creativity and the concept of levels of creativity by E. Nęcki combining them with such features as: autosubject resulting from being a person with a disability and the specific perception of the world as a consequences of disability. The creation process is used in a variety of forms of assistance for people with disabilities: social rehabilitation, occupational therapy, art therapy. However, each of them is conducive to the development of work at different levels. The highest level of creativity represent the modern Nikofors, whose works can be admired in the galleries.
Bibliografia
Analiza działalności warsztatów terapii zajęciowej w 2008 roku, PFRON, Warszawa 2009.
Arteterapia drogą wyjścia z izolacji osób niepełnosprawnych, red. B. Sochal, Fundacja Wspólna Droga – United Way Polska, Warszawa 2008.
Artyści niepełnosprawni w życiu społecznym i zawodowym, red. B. Sochal, Fundacja Wspólna Droga – United Way Polska, Warszawa 2009.
BAJ S., Sztuka artystów niepełnosprawnych – źródło prawdy i tajemnica talentu, [w:] Arteterapia drogą wyjścia z izolacji osób niepełnosprawnych, red. B. Sochal, Fundacja Wspólna Droga – United Way Polska, Warszawa 2008.
CHMIELNICKA-PLASKOTA A., ŁOZA B., SZULC W., Definicje arteterapii, [w:] Arteterapia. Arteterapia: od teorii do terapii. Podręcznik przedmiotu, t. 1, red. B. Łoza, A. Chmielnicka-Plaskota, T. Rudowski, Wydawnictwo APS, Warszawa 2013.
GUILFORD J., Creativity: Yesterday, Today and Tomorrow, The Journal of Creative Behavior 1967, vol. 1, issue 1.
HUXLEY A., Drzwi percepcji, Wydawnictwo Przedświt, Warszawa 1991.
KARWOWSKI M., Kreatywność, twórczość czy permanentna transgresja?, [w:] Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualna – czy umiemy myśleć inaczej?, red. J. Głodkowska, A. Giryński, Wydawnictwo Akapit, Kraków 2009.
KIRENKO J., Oblicza niepełnosprawności, Wydawnictwo akademickie WSS-P, Lublin 2006.
KISIELEWSKI A., Prymitywizm w sztuce awangardy pierwszej połowy XX, [w.] Mitologie i obrazy pierwotności, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2011.
KOTT T., Zajęcia pozalekcyjne i terapia zajęciowa z osobami o obniżonej sprawności umysłowej, APS, Warszawa 2005.
KOWAL A., Definicja arteterapii, [w:] Arteterapia. Arteterapia w praktyce klinicznej, t. 2, red. A. Chmielnicka Plaskota, B. Łoza, A. Mosiołek, I. Patejuk-Mazurek, Oddział Warszawski PTP, Towarzystwo „Amici di Tworki”, Warszawa 2014.
KOWALIK S., Psychologiczne podstawy niepełnosprawności i rehabilitacji, [w:] Psychologia, t. 3, red. J. Strelau, GWP, Gdańsk 2002.
KOZACZUK L., Terapia zajęciowa w domach pomocy społecznej, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1999.
Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualna – czy umiemy myśleć inaczej?, red. J. Głodkowska, A. Giryński, Wydawnictwo Akapit, Kraków 2009.
KUPISIEWICZ M., Słownik pedagogiki specjalnej, PWN, Warszawa 2014.
Międzynarodową klasyfikacją funkcjonowania, niepełnosprawności i zdrowia (IFC), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Genewa 2001, przekład w języku polskim, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Warszawa 2009.
MILANOWSKA K., Techniki terapii zajęciowej, PZWL, Warszawa 1982.
MULARCZYK M., Popularyzacja sztuki osób z niepełnosprawnością w programie społecznym „NIKIFORY”, [w:] Arteterapia drogą wyjścia z izolacji osób niepełnosprawnych, red. B. Sochal, Fundacja Wspólna Droga – United Way Polska, Warszawa.
NĘCKA E., Psychologia twórczości, GWP, Gdańsk 2001.
NIEDUZIAK E. Terapia zajęciowa, arteterapia, kulturoterapia w placówkach rehabilitacji osób niepełnosprawnych, [w:] Środowiskowy Dom Samopomocy jako element systemu wsparcia dla osób chorujących psychicznie, z zaburzeniami psychicznymi, oraz z niepełnosprawnością intelektualną, Fundacja La Zebra, Krzcin 2014.
NIEDUZIAK E., Aktywność twórcza niepełnosprawnych jako ich droga do dorosłości, [w:] Osoby niepełnosprawne w drodze ku dorosłości red. D. Wolska, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2014.
NIEDUZIAK E., Między terapią zajęciową a arteterapią – aspekty terminologiczne, praktyczne i prawne stosowania wspomagających i alternatywnych metod terapeutycznych w pracy z dorosłymi osobami niepełnosprawnymi, [w:] Lokalna polityka społeczna wobec osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie – wybrane zagadnienia teoretyczne i rozwiązania praktyczne, red. A. Gołębiowski, G.P. Maj, Wydawnictwo WSH., Radom 2015.
Obecność katalog wystawy, UMK, MSZ, Gmina Miasta Toruń, Toruń 2015.
PIWOCKI K., Dziwny świat współczesnych prymitywów, Wydawnictwo Artystyczna i Filmowe, Warszawa 1980.
Po lewej stronie lustra, red. M. Pałuba, Towarzystwo Przyjaciół Tworek „Amici di Tworki”, Warszawa 2015.
POPEK S., Człowiek jako jednostka twórcza, UMCS, Lublin 2003.
Raport z badania warsztatów terapii zajęciowej, oprac. J. Chorążuk, PFRON, Warszawa 2005.
SOŁOWIEJ J., Psychologia twórczości, UG, Gdańsk 1997.
STANO B., Sztuka bez historii?, „Nowa Dekada Krakowska” 2012, nr 1–2.
SZMIDT K. J., Pedagogika twórczości, GWP, Gdańsk 2007.
Światy równoległe. Sztuka narzędziem terapii i komunikacji, red. G. Borowik, A. Kowal, Wydawnictwo UP, stow. Psychiatria i sztuka, Kraków 2013.
TATARKIEWICZ W., Dzieje sześciu pojęć, PWN, Warszawa 1988.
Tworkowska kolekcja, red. M. Pałuba, Towarzystwo Przyjaciół Tworek „Amici di Tworki”, Warszawa 2008.
TYLOR I.A., An emerging view of creative action, [w:] Perspectives in Creativity, red. Idem, J.W. Getzels, Aldine, Chicago 1975.
TYSZKIEWICZ M., Psychopatologia ekspresji: twórczość artystyczna chorych psychicznie, PWN, Warszawa 1987.
W kierunku autentyczności. Twórcza ekspresja i artyści z kręgu art brut, Wydawnictwo UP, Kraków 2011.
WOJNAR I., Sztuka jako podręcznik życia, NK, Warszawa 1984.
Wstęp [w:] Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualna – czy umiemy myśleć inaczej?, red. J. Głodkowska, A. Giryński, Wydawnictwo Akapit, Kraków.
ŻURAW H., Na serio czy pół żartem, pół serio? Wątpliwości i dylematy wokół twórczości i sztuki osób niepełnosprawnych, [w:] Artyści niepełnosprawni w życiu społecznym i zawodowym, red. B. Sochal, Fundacja Wspólna Droga – United Way Polska, Warszawa 2009.
Netografia:
http://artnaive.sky.pl/ [24.08.2015].
http://domuciech.com.pl/TWORKI/publikacje/[24.08.2015]
http://oto-ja.wix.com/centrum#!__o-oto-ja [24.08.2015].
http://psychiatriaisztuka.pl/ [24.08.2015]
http://www.galeriatak.pion.pl/ [24.08.2015].
http://www.teatroterapia.lublin.pl/artbrut.html [24.08.2015].
http://www.unitedway.pl/konkurs-plastyczny-swiat-nikiforow-zapraszamy/[24.08.2015].
http://www.unitedway.pl/konkurs-sztuka-bez-etykiet/ [24.08.2015].
http://www.zaczarowana.pl/ [24.08.2015].