Abstrakt
The first part of the article consists of a review of theoretical literature concerning such issues as: a basic rationale of the emancipation paradigm in general and special education; interdependencies among the ideas of autonomy, empowerment and emancipation in selected pedagogical approaches; and a specific character of oppression resulting from gradual loss of sight. The second part of the text is a case study presenting selected emancipation threads in the life of a newly blinded person. The presented case is an example of shaping one‟s own life and consciously working on self-empowerment.Bibliografia
Bałachowicz J., Kierunki zmian kultury edukacji, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2015, nr 3.
Belzyt J.I., Osoby z nabytą niepełnosprawnością wobec wyzwania rekonstruowania biografii, „Niepełnosprawność” 2011, nr 5.
Bilewicz M., Psychospołeczne problemy młodzieży z dysfunkcją narządu wzroku, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja” 2015, nr 1.
Ciechomska M., Dysfunkcja wzroku i wsparcie społeczne jako czynniki nabywania siły psychicznej, „Szkoła Specjalna” 2003, nr 2(219).
Cytowska B., Trudne drogi adaptacji. Wątki emancypacyjne w analizie sytuacji dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną we współczesnym społeczeństwie polskim, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
Czerepaniak-Walczak M., Pedagogika emancypacyjna. Rozwój świadomości krytycznej człowieka, GWP, Gdańsk 2006.
Czerepaniak-Walczak M., Emancypacja w codzienności i przez codzienność. Egzemplifikacje edukacyjne, [w:] Wychowanie. Pojęcia – Procesy – Konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, red. M. Dudzikowa, M. Czerepaniak-Walczak, GWP, Gdańsk 2010.
Doroszuk J., Autonomia osoby niepełnosprawnej z perspektywy procesu komunikacji – podsumowanie badań, „Niepełnosprawność” 2011, nr 5.
Dryżałowska G., (Nie)konieczne zmiany – w pedagogice specjalnej, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2013, nr 4(230).
Farnicka M., Liberska H., Cierpkie owoce reformy edukacji – perspektywa psychologiczna, „Kultura i Edukacja” 2014, nr 1 (101).
Konarska, J. Zdolność do autorehabilitacji jako konsekwencja wcześniejszych zabiegów wychowawczo-rehabilitacyjnych, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, Sectio J” 2014, vol. XXVII, nr 1.
Korzon A., Autonomia niepełnosprawnych warunkiem ich pełnej rehabilitacji, [w:] Edukacja – socjalizacja – autonomia w życiu osoby niepełnosprawnej, red. A. Klinik, J. Rot-termund, Z. Gajdzica, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.
Krause A., Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Oficyna Wydawnicza „Im-puls”, Kraków 2010.
Kubiak-Szymborska E., Podmiotowość: o szansach i możliwościach rozwoju, [w:] Niepełnosprawność – w zwierciadle dorosłości, red. R.J. Kijak, Oficyna Wydawnicza „Im-puls”, Kraków 2012.
Lipińska-Lokś J., Wybrane aspekty doświadczania niepełnosprawności, [w:] Człowiek i jego rodzina wobec utraty zdrowia i sprawności, red. A. Nowicka, J. Bąbka, UZZM w Lubinie, Lubin 2010.
Łuba M., Poradnictwo psychologiczne dla osób z niepełnosprawnością, [w:] Poradnictwo psychologiczne, red. Cz. Czabała, S. Kluczyńska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.
Malec M., Modele niepełnosprawności (medyczny, społeczny, kulturowy) a studia nad niepełnosprawnością (disability studies), [w:] Wybrane problemy
pedagogiki specjalnej. Teoria – diagnoza – terapia, red. M. Sekułowicz, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP we Wrocławiu, Wrocław 2006.
Melonowska J., Znaczenie problematyki emancypacyjnej w wychowaniu i rozwoju, [w:] Psychologia wspierania rozwoju i kształcenia, red. E. Sokołowska, Wydawnictwo APS, Warszawa 2013.
Nowak-Dziemianowicz M., Edukacja jako lustro kultury, „Kultura i Edukacja” 2013, nr 4(97).
Palak Z., Samowychowanie a proces autorehabilitacji osób z niepełnosprawnością, „Anna-les Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia, Sectio J” 2014, vol. XXVII, nr 1.
Pluskota A., W kierunku empowerment, „Kultura i Edukacja” 2013, nr 4(97).
Podgórska-Jachnik D., Głusi. Emancypacje, WSP w Łodzi, Łódź 2013.
Skibska J., Kształtowanie autonomii – osiąganie niezależności, [w:] Niepełnosprawność – w zwierciadle dorosłości, red. R.J. Kijak, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.
Smykowski B., Kompetencja projektowania życia społecznego a rozwój podmiotowości człowieka, „Ruch Pedagogiczny” 2011, nr 1-2.
Sowa J., Aksjologiczno-prakseologiczne aspekty procesu rehabilitacji, [w:] Uwarunkowania i kierunki rozwoju pedagogiki specjalnej, red. B. Antoszewska, Cz. Kosakowski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011.
Szymański M.J., Pedagogika emancypacyjna – szanse i bariery, [w:] Refleksje nad współczesną pedagogiką w Polsce, red. E. Rogalski, Wydawnictwo NWSP w Białymstoku, Białystok 2007.
Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.
Tylewska-Nowak B., Pytania dotyczące autonomii osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, [w:] Edukacja – socjalizacja – autonomia w życiu osoby niepełnospraw-nej, red. A. Klinik, J. Rottermund, Z. Gajdzica, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.
Uniewska A., Zientarski M., Aspiracje i plany edukacyjne uczniów szkół średnich jako emancypacyjny sukces szkoły, „Kultura i Edukacja” 2013, nr 3(96).
Waloszek D., Sytuacyjne wspieranie dzieci w doświadczaniu świata, Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2009.
Wolski P., Utrata sprawności. Radzenie sobie z niepełnosprawnością nabytą a aktywizacja zawodowa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
Zaorska M., Aktualne problemy pedagogiki specjalnej w Polsce, [w:] Refleksje nad współczesną pedagogiką w Polsce, red. E. Rogalski, Wydawnictwo NWSP w Białymstoku, Białystok 2007.