Abstrakt
This paper discusses the history of Latin maxims and expressions in English, Estonian and Polish legal languages and the influence of Latin on contemporary legal language and its translation. A number of maxims and expressions were examined by comparing their present meanings in those three legal systems. A selection of fifteen of them is presented in the article, namely: ab intestato, corpus iuris civilis, error iuris, fraus est celerem fraudem, ignorantia iuris neminem excusat, impossibilium nulla est obligatio, inter arma silent leges, ipso iure, lex non scripta, pacta sunt servanda, qui tacet – consentire videtur, restitutio in integrum,m sub iudice, and summum ius summa iniuria. The term Actio Pauliana which is used in the bankruptcy law is used here to show how translators may use Latin terms in order to find proper translation equivalents. Finally, the authors point out the differences in pronunciation and spelling of Latin maxims and expressions in English, Estonian and Polish.
Bibliografia
Balcerzan, E. 1998. Literatura z literatury (strategie tłumaczy). Studia o przekładzie Nr 6. Katowice: Śląsk.
Balzer, O. 1877. O potrzebie słownika prawa polskiego. Przegląd Sądowy i Administracyjny XII.
Balzer, O. 1887. W sprawie słownika wyrazów prawa polskiego. Referat na I Zjazd Prawników i Ekonomistów Polskich w Krakowie (9 IX 1887). Warszawa: Gazeta Sądowa.
Bautro, E. 1935. Idea lingwistyki i semantyki prawniczej. Lwów: Dom Książki Polskiej.
Bogaczowa, I. (ed.) 1992. Problemy stylu naukowego i terminologii. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.
Bolitho, R., Kennedy, Ch. 1991. English for Specific Purposes. Hong Kong: Macmillan Press Ltd.
Borkowska-Bagieńska, E., Lesiński, B. 1995. Historia prawa sądowego. Poznań: Ars boni et aequi.
Bratkowski, S. 1999. Pan Nowogród Wielki. Warszawa.
Campbell, H. 1979. Black’s LawDictionary. St. Paul Minn.: West Publishing Co.
Chamberlin, D., White, G. 1978. AdvancedEnglish for Translation. Cambridge: Cambridge University Press.
Collin, P.H., Bartnicki, K. 2001. Słownik prawa. Biblioteka profesjonalisty. Warszawa: Peter Collin Publishing i Wydawnictwo Wilga.
Darski, J. 1995. Estonia. Historia, współczesność, konflikty narodowe. Warszawa.
Darski, J. Patriarchat moskiewski traci Estonię http://abcnet.com.pl/pl/darski/kraje/estonia/cer.htm
David, R. 1969. Les Grands Systemes de Droit Contemporains. Paris: Dalloz.
Douglas-Kozłowska, Ch. 1997. The Articles in Polish-English Translation. Przedimek w języku angielskim. Warszawa: PWN.
Dzierżanowska, H. 1990. Przekład tekstów nieliterackich na przykładzie języka angielskiego. Warszawa: PWN.
Vaari, E., Kleis, R., Silvet, J. 2000. Vóórsónade leksikon. Tallinn: Valgus.
Faulk, M., Mehler, I.b 1994. The Elements of Legal Writing. Macmillan, USA.
Filipek, J. 1968. U podstaw klasyfikacji pojęć prawnych. Krakowskie studia prawnicze RI, Vol. 1-2, pp. 31-51.
Garbarczyk, P., Zimowska, K. (ed.) 2001. Wymowa prawnicza. Skrypty Becka, Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
Gizbert-Studnicki, T. 1979. Czy istnieje język prawny? Państwo i prawo, Vol. 3, pp. 49-60.
Gizbert-Studnicki, T. 1972. Język prawny a język prawniczy. Zeszyty Naukowe UJ, Kraków. Prace Prawnicze, Vol. 55, pp. 219-233..
Gizbert-Studnicki, T. 1986. Język prawny z perspektywy socjolingwistycznej. Zeszyty Naukowe UJ, Kraków. Prace z Nauk Politycznych, Vol. 26, pp. 1-139.
Gizbert-Studnicki, T. 1978. Język prawny a język etniczny. [In:] Wieloznaczność leksykalna w interpretacji prawniczej, Kraków, pp. 156-159.
Grane, H. 1992. Legal Language and the Legal Translator. Journal of Linguistics, Vol. 9. pp. 113-139.
Haigh, Ch.(ed.) 1990. The Cambridge Historical Encyclopedia of Great Britain and Ireland. Cambridge: Cambridge University Press.
Hałas, B. 1991. Neosemantyzm w gwarze prawniczej. Rozprawy Komisji Językowej Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego XVII, Wrocław, pp. 203-223.
Hałas, B. 1995. Terminologia języka prawnego. Zielona Góra: WSP im. T. Kotarbińskiego.
Hexner, E. 1941. Studies in Legal Terminology. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Holvoet, A. 1991. Transitivity and Clause Structure in Polish. A Study in Case Marking. Warszawa: Slawistyczny O rodek Wydawniczy.
http://www.ABC prawa - Prawo, Słowniki Wyjaśnienia zwrotów i wyrażeń.htm.
http://www.Aforyzmy, cytaty i sentencje łacińskie (z tlumaczeniem).htm.
http://www.eesti.website.pl/Historia/Kronika.htm
http://www.NetTax - Profesjonalny Serwis Prawny - Słowniczek łaciński.htm.
http://www.Prawo karne - Linqua Latina - Slowniczek zwrotow lacinskich.htm.
http://www.Serwis Prawny Ucz sie laciny.htm.
Jędras, J. Kiedy i jak ukształtował sie naród estoński http://proestonia.w.interia.pl/.
Jaślan, J., Jaślan, H. 1991. Słownik terminologii prawniczej i ekonomicznej angielsko-polski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Justyńska, J., Justyński, J. 1994. The Main Institutions of the English Legal System. Toruń: Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika. Skrypty i teksty pomocnicze.
Kalina-Prasznic, U. 1997. Leksykon prawniczy. Wrocław: Alta 2, pp. 312-313.
Kalina-Prasznic, U. (ed.) 2000. Encyklopedia prawa. Warszawa: C.H.Beck.
Kalinowski, S., Wróblewski, J. 1978. Zagadnienia polskiej terminologii prawniczej. [In:] Materiały z I Konferencji Terminologicznej, 5-6 VI1978, Warszawa.
Kielar, B. 1977. Language of the Law in the Aspect of Translation. Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kielar, B. 1979. Styl a język prawny. Państwo i Prawo, Vol. 3, pp. 134-135.
Kielar, B. 1988. Tłumaczenie i koncepcje translatoryczne. Polska Akademia Nauk Komitet Neofilologiczny. Ossolineum.
Kierzkowska, D., Rybińska, Z. (eds.) 1997. On the Practice of Legal and Specialised Translation. Warszawa: Tepis.
Kierzkowska, D. 2002. Tłumaczenie prawnicze. Warszawa: Tepis.
Klemensiewicz, Z. 1999. Historia języka polskiego. Warszawa: PWN
Konieczna-Twardzikowska, J., Kropiwiec, U. (ed.) 1995. Między oryginałem a przekładem I. Czy istnieje teoria przekładu? Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Korzeniowska, A. 1998. Explorations in Polish-English Mistranslation Problems. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Korzeniowska, A., Kuhiwczak, P. 1998. Successful Polish-English Translation. Tricks of the Trade. Warszawa: PWN.
Kosiarz-Stolarska, A., Nieżgorodcew, A. 1995. Second and Foreign Language Acquisition. Kraków: Universitas.
LeClercq, T. 2000. Expert Legal Writing. Austin: University of Texas Press.
Legeżyńska, A. 1999. Tłumacz i jego kompetencje autorskie. Warszawa: PWN.
Lipoński, W. 2001. Narodziny cywilizacji Wysp Brytyjskich. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Lisowski, Z. 1948. Kilka uwag o języku polskich ustaw cywilnych. P.N. Vol. II, pp. 192-206.
Lizisowa, M. T. 1986. Z badań nad terminologią prawną. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP Kraków, Prace Językoznawcze, Vol. 5, pp. 5-20.
Locke, Ch., Russell, F., 1992. English Law and Language. London: Cassell Publishers Ltd.
Lukszyn, J. 1993. Tezaurus terminologii translatorycznej. Warszawa: PWN.
Maciejewski, T. 1998. Historia prawa udowego Polski. Koszalin: Wydawnictwo Miscellanea.
Macpherson, R. 1996. English for Writers and Translators. Warszawa: PWN.
Malinowski, A. 1980. Właściwości statystyczne języka prawnego na tle właściwości języka potocznego. Państwo i Prawo, Vol. 9, pp. 67-76.
Mańczak-Wohlfeld, E., Willim, E. 1997. A Contrastive approach to Problems with English. Kraków: PWN.
Marsh, S.B., Soulsby, J. 1990. Outlines of English Law. London: McGraw_Hill Book Company.
Matulewska, A. 2002. Depozyt sidowy and Its Translation Equivalents. [In:] W. Krzemińska, P. Nowak (Eds) Przestrzenie informacji. Poznań: Sorus, pp. 185-194.
Melliknoff, D. 1963. The Language of the Law. Boston-Toronto: Little, Brown and Company.
Nowak, L. 1968. Performatywy a język prawny i etyczny. Etyka, Vol. 3, pp. 147-158.
Okulicz-Kozaryn, Ł. 1993. Finowie Zachodni, Warszawa.
Peczenik, A. 1969. Rodzaje analizy pojęć prawnych. Krakowskie studia prawnicze, Vol. 3-4.
Pieńkom, J. 1999. Praecepta iuris. Łacina dla prawników. Terminy, paremie, wyaenia w porządku systematycznym. Warszawa: Muza S.A.
Pieńkos, J. 1999. Podstawyjuryslingwistyki. Język w prawie - prawo wjęzyku. Warszawa: Muza S.A.
Piotrowska M. 1997. Learning Translation - Learning the Impossible. Kraków: TAiWPN Universitas.
Raun, T. 1991. Estonia and the Estonians. Stanford.
Riley, A. 1990. English for Law. UK: Longman.
Robinson, P. 1991. ESP Today: a Practicioner's Guide. UK: Prentice Hall International Ltd.
Roszkowski, S. 1999. The language of Law as Sublanguage. [In:] J. Tomaszczyk (Ed.) Aspects of Legal Language and Legal Translation. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 7-16.
Saareste, A. 1923. Eesti, eestlased ja Eesti keel/Eesti, die Esten und die estnische Sprache. Separadruck der Einleitung der dritten Auflage des Worterbuch von F. Wiedemann, Tartu.
Samsonowicz, H. 2000. Zakon krzyżacki, Prusy, Inflanty - ich miejsce w Europie Środkowo-Wschodniej, [In:] J. Kłoczowski (ed.) Historia Europy Środkowo-Wschodniej, Vol.2, Lublin.
Sczaniecki, M. 1995. Powszechna historia państwa i prawa. Warszawa: PWN.
Sourioux, J. L., Lerat, P. 1975. Le langage du droit. Presses Universitaires de France.
Tannberg, T., Maesalu A. 2000. History of Estonia, Tallinn.
The Scottish Legal System - Legislature, http://www.law.gla.ac.uk/scot_guide/LEGIS.HTML 15. 04. 2002
The Scottish Legal System Legal Aid, http://www.law.gla.ac.uk/scot_guide/LEGIS.HTML 15. 04. 2002.
The Scottish Legal System, The Courts, Page last updated: 8 July 1998
Tiersma, P.M. 1999. Lagal Language. Chicago - London: The University of Chicago Press.
Tomaszczyk, J. (ed.) 1999. Aspects of Legal Language and Legal Translation. Łódź: University Press.
Turk, K. 1998. Lendsonade leksikon. Tallinn: Avita
Uustalu, E. 1951. The History of Estonian People. London.
Villems, R. 2000. On the Background of the Biological History of the Estonian Speaking People [In:] Estonia. Candidate for Membership in the European Union. Tallinn.
Voellnagel, A. 1998. Jak nie tłumaczyć tekstów technicznych. Warszawa: TEPIS.
Walczak, B. 1995. Zarys dziejówjęzyka polskiego. Poznań: Kantor Wydawniczy SAWW
Waldenberg, M. 1992. Kwestie narodowościowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Warszawa.
Wierzchowski, J. 1990. Leksykalno-frazeologiczna struktura języka. Polska Akademia Nauk Komitet Językoznawstwa. Prace J zykoznawcze 115. Ossolineum.
Wojtasiewicz, O. 1996. Wstęp do teorii tłumaczenia. Warszawa: TEPIS.
Woleński, J. 1967. Język prawny w świetle współczesnych metod analizy semantycznej. [In:] Zeszyty Naukowe UJ, Kraków, Prace Prawnicze, Vol. 31, pp. 141-156
Wolter, W. 1972. Z problematyki języka prawnego kodeksu karnego. Krakowski Studia Prawnicze, R. 5:, s. 3-31
Wróblewski, B. 1948. Język prawny i prawniczy. Polska Akademia Umiejętności. Prace Komisji Prawniczej nr 3, Kraków.
Wróblewski, J. 1956. Wykładnia prawa a terminologia prawna. [In:] Państwo i Prawo. Vol. 5-6, pp. 843-865.
Wróblewski, J. 1987. Zagadnienia polskiej terminologii prawnej i prawniczej. Studia Prawno-ekonomiczne, Vol. 39, pp. 17-34.
Wróblewski, J. 1984. Zagadnienia terminologii nauk prawnych. Nauka Polska, Vol. 3, pp. 75-86.
Yiannopoulos, A. N. 1996. Louisiana Civil Code. Minn: West Publishing Co.St. Paul.
Zasady techniki prawodawczej. 1992. Uchwała Nr 147 Rady Ministrów z dnia 5 listopada 12991r. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Ziembiński, Z. 1964. Próba uporządkowania podstawowego słownictwa prawniczego. Studia Logica XVB.
ladina sententsi eesti vastetega. 2000.Tallinn.