Słowa kluczowe
tad akademicki
dobre praktyki i obyczaje
nadzór rządowy
nadzór sieciowy
uczelnie dochodowe
uczelnie niedochodowe
rada zarządzająca
system szkolnictwa wyższego
ustrój uczelni
system zarządzania
Jak cytować
Abstrakt
Ład akademicki (academic governance) to termin mato znany i rzadko używany w polskiej literaturze przedmiotu. Bez jego wprowadzenia trudno jednak czerpać z dorobku bogatej literatury światowej na temat reform i modeli szkolnictwa wyższego. W polskiej literaturze przy omawianiu rozwiązań dotyczących ładu akademickiego w zewnętrznym otoczeniu uczelni używa się zwykle terminu „system”, jeśli natomiast omawia się rozwiązania wewnątrz uczelni, stosuje się zazwyczaj termin „ustrój”. W pierwszej części artykułu autor definiuje pojęcia „ład akademicki” oraz „zewnętrzny ład akademicki” i „wewnętrzny ład akademicki”, w następnych omawia rozwiązania w dziedzinie ładu akademickiego w Unii Europejskiej, w krajach anglosaskich (na przykładzie Stanów Zjednoczonych) oraz w Polsce. Podczas gdy w latach sześćdziesiątych )0( w. europejskie reformy ładu akademickiego czerpały inspirację z ładu publicznego, to obecnie wzorcem są struktury zarządzania w sektorze prywatnym. Wyniki badań potwierdzają, że zmiany sterowania systemu idą, choć niepewnym krokiem, w kierunku większego urynkowienia europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego. W Polsce urynkowienie systemu szkolnictwa jak dotąd polegało głównie na stworzeniu sektora szkół niepublicznych, z jednoczesnym zachowaniem systemu nierynkowego w publicznym sektorze szkolnictwa wyższego.
Bibliografia
Beksiak J. i in. 1996 Badania nad edukacją ekonomiczną dla gospodarki rynkowej w Polsce, Komitet Badań Naukowych, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Cadbury A. 1992 In the Case of a Business or of a Non-profit Organization, Governance Relates to Consistent Management, Cohesive Policies, Processes and Decision-rights for a Given Area of Responsibility, w: A. Cadbury: The Report of the Committee on the Financial Aspects of Corporate Governance, London (www.ecgi.org/codes/documents/cadbury.pdf).
Dąbrowa-Szefler M., Jabłecka-Prysłopska J. 2006 Country Background Report for Poland, OECD Thematic Review of Tertiary Education, Warsaw,
July.
Figel J. 2004 Reforming Higher Education, Charles University, Prague, 6 December.
Fulton O. i in. 2007 OECD Revięws on Tertiary Education. Poland 2007, OECD, Paris.
Gornitzka A., Kogan M., Amaral A. 2005 Reform and Change in Higher Education: Anaiysing Policy Implementation, Springer Verlag, Dordrecht.
Governance... 2007 Governance Reform Survey Results. Part Four. The Extent and Impact of Higher Education Governance Reform across Europe. Final Report to the Directorate-General for Education and Culture of the European Commission, Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS), University of Twente, Enschede.
Groof J. de, Svec J., Neave G. 1998 Democracy and Governance in Higher Education, Kluwer Law International, The Hague.
Polszakiewicz B. 2007 Ład instytucjonalny w gospodarce, prezentacja na posiedzeniu Rady Naukowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa, 18 stycznia.
Shleifer A., Vishny R.W. 1996 A Survey of Corporate Governance, „NBER Working Paper”, nr 5554.
Statement... 1966 Statement on Government of Colleges and Universities Jointly Formulated by the American Association of University Professors (AAUP), the American Council on Education (ACE), and the Association of Governing Boards of Universities and Colleges (AGB) (www.aaup.org/AAUP/pubsres/policydocs/contents/governancestatement.htm).