Słowa kluczowe
wolność nauki i nauczania
system szkolnictwa wyższego
decentralizacja
Konstytucja Hiszpanii
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest autonomia uniwersytetów w Hiszpanii. Podjęcie badań naukowych tej kwestii jest zasadne, ponieważ hiszpański model szkolnictwa wyższego dobrze ilustruje zdecentralizowany system edukacji oraz może stanowić przedmiot analizy związków między konstytucyjnie zagwarantowaną zasadą autonomii uniwersytetów a jej realizacją. Konstytucyjna gwarancja autonomii uniwersytetów oraz wolności nauki i nauczania w przypadku Hiszpanii nie oznacza, że uniwersytety cieszą się pełną i nieograniczoną autonomią. Dzieje się tak z dwóch względów. Po pierwsze, Konstytucja Hiszpanii stwierdza gwarancję autonomii szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie, sygnalizując w ten sposób dopuszczalność pewnych ograniczeń. Po drugie, system szkolnictwa wyższego w Hiszpanii wyrasta z modelu francuskiego, z przewagą władzy państwa nad szkołami wyższymi. Mimo że ustawodawstwo zmieniało się dość często - a tym samym zmieniał się zakres autonomii uniwersytetów oraz wzajemne relacje między nimi a władzą centralną - hiszpański system szkolnictwa wyższego wciąż ma wiele cech charakterystycznych dla tego modelu.
Bibliografia
Altbach RG. 2008 The Complex Roles of Universities in the Period of Globalization, „Higher Education in the World”, nr 3, s. 5-14.
Anderson D., Johnson R. 1998 University Autonomy in Twenły Countries, Centre for Continuing Education, The Australian National University (http://www.magna-charta.org/pdf/University_autonomy_in_20_countries. pdf).
Antonowicz D. 2005 Uniwersytet przyszłości. Wyzwania i modele polityki, Warszawa.
Caglar A. 1993 Academic Freedom, Autonomy, and Accountability in the Restructuring and Coordination of
Multi-university National Systems, w: Academic Freedom and University Autonomy, CEPES/UNESCO, Bucharest.
Chiang Li-Chuan 2004 The Relationship between University Autonomy and Funding in England and Taiwan, „Higher Education”, nr 48, s. 189-212.
Clark B.R. 1983 The Higher Education System. Academic Organization in Cross-national Perspective, Berkeley.
Diaz Revorio F. J. 2002 Los derechos fundamentales del ambito educativo en el ordenamiento estatal y Autonómico de Castilla-La Mancha, Toledo.
Enders J, de Boer H., File J., Jongbloed B., Westerheijden D. 2011 Reform of Higher Education in Europę, w: J. Enders, H. de Boer H, D. Westerheijden (red.): Reform of Higher Education in Europę, Rotterdam, s. 1-10.
Estermann T, Nokkala T. 2009 Unmsity Autonomy in Europę I, Brussels.
Eurybase 2010 The Information Database on Education Systems in Europę, Focus on Higher Education in Europe 2010: The Impact ofthe Bologna Process, Brussels.
Eurydice 2008/2009 Agencia Ejecutiva en el ambito Educativo, Audiovisual y Cultural, Organización del sistema educativo espańol 2008109 (http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/eurybase/eurybase_full_reports/ES_ES.pdf).
Eurydice 2009 Zarządzanie szkolnictwem wyższym w Europie. Strategie, struktury, finansowanie i kadra akademicka, Sieć Informacji o Edukacji w Europie, Warszawa.
Evaluación Externa... 2007 Evaluación Externa de ANECA coordinada por ENQA 2007, Informe del Comite de Evaluación Externa, Segun los Criterios y Directrices para la Garantia de Calidad en el Espacio Europeo de Educación Superior, Madrid.
Felt U. 2002 (współpraca: M. Glanz) University Autonomy in Europę: Changing Paradigms in Higher Education Policy. Special Case Studies Decision-making Structures and Humań Resources Management in Finland France, Greece, Hungary, Italy, the Netherlands, Spain and the United Kingdom, Vienna (http://eua.uni-graz.at/Ulrike_Felt.pdf).
Gonzalez López M.J. 2006 Towards Decentralized and Goal-oriented Models of Institutional Resource Allocation: The Spanish Case, „Higher Education”, nr 51, s. 589-617.
Guia i Marin J. 2001 Per 1’autonomia universitaria. Commemoració dels 15 anys dels estatutos de la Universitat de Valencia, Valencia.
Gutierrez López A. 2010 Educación y depuración docente en el primer franquismo, „Temas para la Educación”, nr 1 1 , s. 1-19.
Hanson M.E. 2000 Democratization and Educational Decentralization in Spain: A Twenty Year Struggle for Reform,
„Education Reform and Management Publication Series”, 1.1, nr 3, s. 1-62.
Jimenez J.L.R. 2009 El valor del controI interno en las Universidades Publicas Espańolas, „Presupuesto y Gaslo Publico”, nr 55, s. 141-150.
Karran T. 2007 Academic Freedom in Europę: A Preliminary Comparative Analysis, „Higher Education Policy”, nr 20, s. 163-189.
Lipska-Sondecka A. 2005 Samorząd terytorialny Republiki Federalnej Niemiec, Szwecji i Hiszpanii, Koszalin.
Lozano B 1995 La libertad de catedra, „Revista de Educación”, nr 308, s. 103-129.
Ministerio... 2010 Ministerio de Educación 2010, Datos i cifras del sistema universitario Espańol. Courso 2010/2011, Madrid.
Mora J.G. 1997 Market Trends in Spanish Higher Education, „Higher Education Policy”, t. 10, nr 3/4, s. 187-198.
Mora J.G. 2001 The Academic Profession in Spain: Between the CMI Service and the Market, „Higher Education”, t. 41, nr 1-2, s. 131-155.
OECD2010 education at a Glance 2010. OECD Indicators, Organisation for Economic Co-Operation and Development, Paris.
Osuna Carrillo de Albornoz E. 2009 Calidad y financiación de la universidad, „Revista de Irwestigación en Educación”, nr 6 , s. 133-141.
Palma i Muńoz M. 2009 Bolonia desde el Parlamento Espańol: 10 Ańos de Poltica Universitaria, „La Cuestión Uniyersitaria”, nr 5, s. 206-217.
Parado-Diez S. 1999 Spain: Old Elitę or New Meritocracy?, w: D. Farnham (red.): Managing Academic Staff in Changing University Systems, London, s. 174-190.
Paques M. 2007 La liberte academiquś et La Cour d’arbitrage, Bruxelles.
Perez Esparrells C. 2004 La educación unimsitaria en Espańa: el vinculo entre financiación y calidad, „Revista de Educación”, nr 335, s. 305-316.
Priim A., Ergec R. 2010 La liberte academiquś, „Revue du Droit Public et de la Science Politique en France et a l’Etranger”, nr 1, s. 3-29.
San Segundo M J., Vaquero A. 2007 Descentralización educativa y programas nacionales de mejora, „lnvestigaciones de Economa de la Educación”, nr 2, s. 1-17.
Stachowiak-Kudła M. (w druku) Autonomia szkół wyższych a instytucjonalne mechanizmy zapewnienia jakości w Polsce i w wybranych państwach europejskich.
Teichler U. 2003 The Future of Higher Education and the Futurę of Higher Education Research, „Tertiary Education and Management”, t. 9, nr 3, s. 171-185.
Torres Muro I. 2005 La autonomia unwersitaria. Aspectos constitucionales, Madrid.
Tymowski J. 1981 Autonomia uczelni: na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, Warszawa.
Williams G. 1992 Changing Patterns of Finance in Higher Education, London.
Wolff K. 2000 Academic Freedom and University Autonomy, w: G. Neave (red.): The Universities’ Responsibilities to Society: International Perspectives, Oxford, s. 196-205.
Acuerdo... 2002 Acuerdo de Consejo de Ministros, de 19 de julio de 2002 por el que se crea la Agenda Nacional de Evaluación de la Calidad y Acreditación.
Constitución... 1812 Constitución espańola de Cadiz de 19 de marżo de 1812.
Constitución... 1876 Constitución espańola de 30 de junio de 1876.
Constitución... 1831 Constitución de la Republica Espańola de 9 diciembre 1931.
Decreto... 1868 Decreto de 21 de octubre de 1868.
Estatutos... 2002 Estatutos de la Agenda Nacional de Evaluación de la Calidad y Acreditación.
Konstytucja... 2008 Konstytucja Hiszpanii z 27 grudnia 1978 roku, znowelizowana 27 sierpnia 1992 roku, tłumaczenie i wstęp T. Mołdawa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
Ley... 1857 Ley de Instrucción Publica de 9 de septiembre de 1857.
Ley... 1943 Ley de Ordenación de la Universidad Espańola de 29 de julio de 1943 „Boletin Oficial del Estado”, nr 212, 31 lipca 1943.
Ley... 1970 Ley 14/1970, de 4 de agosto, General de Educación y Financiamiento de la Reforma Educativa, „Boletin Oficial del Estado”, nr 187, 6 sierpnia 1970.
Ley Organica... 1983 Ley Organica 11/1983, de 25 de agosto, de Reforma Universitaria, „Boletin Oficial del Estado”, nr 209,1 września 1983.
Ley Organica... 2001 Ley Organica 6/2001, de 21 de diciembre, de Universidades, „Boletin Oficial del Estado”, nr 307, 24 grudnia 2001; zmiana: Ley Organica 4/2007, de 12 de abril, por la que se modifica la Ley Organica 6/2001, de 21 de diciembre, de Universidades, „Boletin Oficial del Estado”, nr 7786,13 kwietnia 2007.
Ley Organica... 2006 Ley Organica 2/2006, de 3 de mayo, de Educación, „Boletin Oficial del Estado”, nr 106,4
maja 2006.
Plan General... 1836 Plan General de Instrucción Publica de 1836.
Plan General... 1845 Plan General de Estudios de 1845.
Plan literario... 1824 Plan literario de estudios y arreglo generał de las universidades del Rei no de 1824.
Real Decreto... 2003a i flea/ Decreto 74312003, de 20 de junio, por el que se reguła la prueba de acceso a la uni-
sidad de los mayores de 25 ańos, „Boletin Oficial del Estado”, nr 159,4 lipca 2003.
Real Decreto... 2003b Real Decreto 1044/2003, de 1 de agosto, por el que se establece el procedimiento para la expedición por las universidades del Suplemento Europeo al Titulo, „Boletin Oficial del Estado” , nr 218,11 września 2003.
Real Decreto... 2003c Real Decreto 1125/2003, de 5 de septiembre, por el que se establece el sistema europeo
de creditos y el sistema de cualificaciones („Boletin Oficial del Estado”, nr 224,18 września 2 0 0 3 .
Real Decreto... 2005a Real Decreto 55/2005, de 21 de enero, por el que se establece la estructura de las enseńanzas universitarias y se regulan los estudios universitarios oficiales de Grado, „Boletin Oficial del Estado”, nr 21, de 25 stycznia 2005.
Real Decreto... 2005b Real Decreto 56/2005, de 21 de enero, por el que se regulan los estudios universitarios oficiales de Posgrado, „Boletin Oficial del Estado”, nr 21,25 stycznia 2005.
Real Decreto... 2007 Real Decreto 1393/2007, de 29 de octubre, por el que se establece la ordenación de las enseńanzas unimsitarias oficiales, „Boletin Oficial del Estado”, nr 260, 30 października 2007.
Reglamento... 1821 Reglamento General de Instrucción Publica de 1821.
Tribunal... 1987 Sentencia del Tribunal Constitucional, nr 26/1987, 27 lutego 1987.
Tribunal... 1989 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 55/1989, 23 lutego 1989.
Tribunal... 1990 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 106/1990, 6 czerwca 1990.
Tribunal... 1991 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 187/1991, 3 października 1991.
Tribunal... 1992 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 217/1992,1 de diciembre de 1992.
Tribunal... 1993 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 212/1993, 28 czerwca 1993.
Tribunal... 1994 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 156/1994, 23 maja 1994.
Tribunal... 1996 Sentencia del Tribunal Constitutional, nr 179/1996,12 października 1996.
Wspólna deklaracja... 2006 Wspólna deklaracja europejskich ministrów edukacji zebranych w Bolonii w dniu 19 czerwca 1999 roku, w: Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego. Antologia dokumentów i materiałów, wybór i opracowanie E. Kula, M. Pękowska, Wydawnictwo Wszechnicy Świętokrzyskiej, Kielce.