Jak cytować
Abstrakt
W kontekście wzrastającej masowości szkolnictwa wyższego, rosnącego zróżnicowania studentów według pochodzenia oraz według potrzeb i interesów, a także w związku z ograniczeniem funduszy publicznych, zwiększa się znaczenie strategicznej roli finansowania publicznego. Władze publiczne wprowadziły nowe mechanizmy finansowania stymulujące poprawę skuteczności, ułatwiające realizację wyznaczonych celów oraz poszukiwanie komplementarnych źródeł finansowania. Brakuje jednak informacji na temat skutków zastosowanych instrumentów. Analiza doświadczeń australijskich, amerykańskich i brytyjskich w sferze finansowania studentów oraz szkół wyższych wykazuje, że rozwiązania stymulujące mogą przynieść nieprzewidziane skutki, czasami odwrotne do zamierzonych. Jest zrozumiałe, że problemy finansowania znajdują się na pierwszym planie wszystkich debat dotyczących polityki w stosunku do szkolnictwa wyższego i jego reformowania. Mówiąc o finansowaniu, mówimy o środkach. Niezależnie od tego, czy przyjmuje się punkt widzenia władz, czy też różne punkty widzenia szkół wyższych, przedmiot powszechnej troski stanowi pozyskanie wystarczającego poziomu środków (osobowych i innych), aby szkolnictwo wyższe mogło realizować swoją misję tworzenia i upowszechniania wiedzy. Z perspektywy lat dziewięćdziesiątych finansowanie jawi się jako system stymulatorów determinujących rodzaj, a także typy i formy kształcenia (w tym jego organizację, aktywność oraz strukturę personelu). Jedną z najbardziej widocznych cech ewolucji, którą obserwuje się w krajach OECD, w tym samym stopniu w gospodarkach rozwiniętych, jak i w krajach znajdujących się w okresie transformacji, stanowi w coraz większym stopniu strategiczny charakter finansowania. Oznacza to wprowadzenie rozwiązań ostrożnie i dokładnie opracowanych, przekształcających finansowanie w instrument zarządzania szkolnictwem wyższym, mający na celu osiągnięcie poprawy skuteczności, realizację wyznaczonych zadań lub też znajdowanie uzupełniających źródeł przychodów. W artykule podjęto dwa podstawowe problemy z tym związane: 1) nowy kontekst funkcjonowania szkolnictwa wyższego, generujący zmiany w jego finansowaniu; 2) nowe propozycje finansowania strategicznego i ich przewidywane skutki.
Bibliografia
Department ot Employment and Training 1988 Report of the Committee on Higher Education Funding (The Wran Report), Australian Government Publishing Service, Canberra.
De Vijlder F. 1994 Financing Higher Education in the United States, Ministere de l’Education et de la Science, Zoetermeer, Pays-Bas.
Johnstone D.B. 1986 Sharing the Costs of Higher Education: Student Financial Assistance in the U.K., the Federal Republic of Germany, France, Sweden and the U.S., College Board Publications, New York.
OECD 1993 Depenses pubiigues, couts et financement de Teducation: Analyse des tendances 1970-1988, Paris.
OECD 1995 Regards sur Teducation. Les indicateurs de TOCDE, Paris.
Treadwell M., Wagner A., White C., Green M. 1987 CSS Survey of Family Financing of Higher Education, Family Contributions toward College Expenses: Amounts, Sources and Impacts, raport przygotowany dla College Scholarship Service, Nowy Jork.
Wagner R.P. 1982 Postcompulsory Education and Training: An lnventory of Programs and Sources of Support, „Education and Urban Society”, nr 14, s. 271-300.
Williams G. 1994 Reforms and Potential Reforms in Higher Education Finance, referat przedstawiony na XII Konferencji Generalnej członków IMHE—OECD, Paryż.