Słowa kluczowe
wolność akademicka
rozliczalność
system szkolnictwa wyższego
prawo
władze publiczne
Jak cytować
Abstrakt
W XXI wieku uczelnie, zwłaszcza publiczne, muszą konkurować o ograniczone zasoby finansowe. Z tego względu swoboda ich działania musiała zostać poddana społecznej i administracyjnej kontroli, tak by władze publiczne i społeczeństwo miały pewność co do właściwego wydatkowania finansów publicznych. Jednocześnie odrzucana jest koncepcja nadmiernej bezpośredniej ingerencji, która podważyłaby zasadę autonomii uczelni. Artykuł stanowi przegląd różnych prób pogodzenia autonomii i wymogów roliczalności. Rozwiązania i koncepcje opracowane w europejskich systemach szkolnictwa wyższego stanowią także punkt wyjścia analizy relacji pomiędzy autonomią a rozliczalnością w Polsce.
Bibliografia
Antonowicz, D. (2005). Uniwersytet przyszłości. Wyzwania i modele polityki. Warszawa: Fundacja Instytutu Spraw Publicznych.
Antonowicz, D. (2012). External Influences and Local Responses. Changes in Polish Higher Education 1990-2005. W: M. Kwiek, P. Maassen (red.). National Higher Education Reforms in a European context. Comparative Reflections on Poland and Norway (87-110). Frankfurt am Main: Peter Lang.
Banyś, W. (2013). Autonomia szkół wyższych. Forum Akademickie. 10: 16-17.
Berdahl, R. (1990). Academic Freedom, Autonomy and Accountability in British Universities. Studies in Higher Education. 15(2): 169-180.
Białecki, I., Dąbrowa-Szefler, M. (red.) (1994). Changes in Higher Education in Central European Countries. Warszawa: IFiS Publishers.
Boć, J. (2005). Pojęcie administracji. W: J. Boć (red.). Prawo administracyjne (8-44). Wrocław: Kolonia Limited.
Bugaj, J. (2015). Dobór nauczycieli akademickich – rekomendacje dla procesu. W: K. Krukowski, M. Siemiński (red.). Zarządzanie publiczne. Teoria i praktyka polskich organizacji (213-239). Olsztyn: Wyd. UWM.
Dobbins, M. (2011). Higher Education Policies in Central and Eastern Europe. Convergence towards a Common Model? New York: Palgrave-Macmillan.
Dobbins, M., Knill, C., Vögtle, E.M. (2011). An analytical framework for the cross-coutnry comparison of higher education governance. Higher Education. 62(5): 665-683.
Edwards, H.T., Nordin, V.D. (1979). Higher Education and the Law. Cambridge, MA: Institute for Educational Management, Harvard University.
Ernst & Young Business Advisory, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (2010). Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku – drugi wariant. Warszawa. http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/59579f9e6efaec82014d6d5be081ca23.pdf [17.07.2015].
Enders, J., Boer, H. de, Weyer, E. (2013). Regulatory autonomy and performance: the reform of higher education re-visited. Higher Education. 65: 5-23.
Estermann, T., Nokkala, T. (2009). University Autonomy in Europe I. Exploratory Study. Brussels:European University Association.
Estermann, T., Nokkala, T., Steinel, M. (2011). University Autonomy in Europe II. The Scorecard. Brussels: European University Association. European University Association. University Autonomy in Europe. http://www.eua.be/euawork-and-policy-area/governance-autonomy-and-funding/projects/university-autonomyin-europe/ [17.07.2015].
Fielden, J. (2008). Global Trends in University Governance. Washington: The World Bank.
Fumasoli, T., Gornitzka, Å., Maassen, P. (2014). University Autonomy and Organizational Change Dynamics. ARENA Working Paper nr 8. Oslo: University of Oslo. http://www.sv.uio.no/arena/english/research/publications/arena-publications/workingpapers/workingpapers2014/wp8-14.pdf [17.07.2015].
Fundacja Rektorów Polskich (2010). Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego: 2010-2020. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Gornitzka, Å., Maassen, P., Olsen, J.P., Stensaker, B. (2007). “Europe of Knowledge”: Search for a New Pact. W: P. Maassen, J.P. Olsen (red.). University Dynamics and European Integration (181-214). Dordrecht: Springer.
Izdebski, H., Zieliński, J.M. (2013). Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Jabłecka, J. (1994). Reflections on the Polish Higher Education. W: I. Białecki, M. Dąbrowa-Szefler (red.). Changes in Higher Education in Central European Countries (11-24). Warszawa: IFiS.
Kiebała, A. (2009). Autonomia szkół wyższych. W: S. Waltoś, A. Rozmus (red.). Szkolnictwo wyższe w Polsce. Ustrój – prawo – organizacja (175-207). Rzeszów: Wyd. Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania.
Kolarska-Bobińska, L. (2015). List do rektorów. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2015_10/1d5fe0e489e99100ab82af7221a7b4e1.pdf [5.11.2015].
Kwiek, M. (2011). Creeping Marketization: Where Polish Public and Private Higher Education Sectors Meet. W: R. Brown (red.). Higher Education and the Market (135-145). New York: Routledge.
Kwiek, M. (2012). The Public/Private Dynamics in Polish Higher Education. Demand-Absorbing Private Sector Growth and Its Implications. W: M. Kwiek, P. Maassen (red.). National Higher Education Reforms in a European context. Comparative Reflections on Poland and Norway (127-154). Frankfrut am Main: Peter Lang.
Kwiek, M., Maassen, P. (2012). Changes in Higher Education in European Peripheries and Their Contexts: Poland, Norway, and Europe. W: M. Kwiek, P. Maassen (red.). National Higher Education Reforms in a European context. Comparative Reflections on Poland and Norway (11-39). Frankfrut am Main: Peter Lang.
Laidler, P. (2011). Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: od prawa do polityki. Kraków: Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Leja, K. (2013). Zarządzanie uczelnią. Koncepcje i współczesne wyzwania. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Maassen, P. (2006). The Modernisation of European Higher Education – A multi-level analysis, Paper presented at the Directors General Meeting for Higher Education Helsinki. http://opetusministerio.fi/export/sites/default/OPM/Tapahtumakalenteri/2006/10/eu_19_2010a/Maassen_background_paper_DGHE_Helsinki_Oct2006_241006.pdf [17.07.2015].
Maassen, P. (2012). Higher Education Diversity in Europe. W: M. Kwiek, P. Maassen (red.). National Higher Education Reforms in a European context. Comparative Reflections on Poland and Norway (41-64). Frankfrut am Main: Peter Lang.
Najwyższa Izba Kontroli [NIK] (2006). Informacja o wynikach kontroli odpłatności za studia w państwowych szkołach wyższych. Warszawa: NIK.
NIK (2007). Informacja o wynikach kontroli pomocy materialnej dla studentów ze środków publicznych. Warszawa: NIK.
NIK (2008). Informacja o wynikach kontroli organizacji i finansowania studiów podyplomowych w publicznych szkołach wyższych. Warszawa: NIK.
NIK (2010). Informacja o wynikach kontroli systemu kształcenia oraz przygotowania do zawodów pielęgniarki, położnej i ratownika medycznego. Warszawa: NIK.
NIK (2011). Informacja o wynikach kontroli wykorzystania środków publicznych przez szkoły wyższe. Warszawa: NIK.
Nokkala, T., Bladh, A. (2014). Institutional Autonomy and Academic Freedom in the Nordic Context – Similarities and Differences. Higher Education Policy. 27: 1-21.
Rybkowski, R. (2009). The Autonomy of American Colleges. Ad Americam. Journal of American Studies. 10: 75-88.
Rybkowski, R. (2011a). Problematyczna wolność uczelni. Prezydentura Ronalda Reagana a początki nowego myślenia o uczelni. W: P. Musiewicz (red.). Ronald Reagan. Nowa odsłona w 100-lecie urodzin (75-87). Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej.
Rybkowski, R. (2011b). Upadek stopni/Stopnie upadku. Problemy amerykańskiego szkolnictwa wyższego. Kraków: WAM.
Salmi, J. (2007). Autonomy from the State vs Responsiveness to Markets. Higher Education Policy. 20: 223-242.
Sanetra, W., Wierzbowski, M. (2013). Prawo o szkolnictwie wyższym. Komentarz. Warszawa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_07/464b33c688f069e828bf4370c2e0cacf.pdf [17.07.2015].
Stachowiak-Kudła, M. (2012). Autonomia szkół wyższych a instytucjonalne mechanizmy zapewnienia jakości w Polsce i wybranych krajach europejskich. Warszawa: Difin.
Vall, M. du i in. (2011). Raport końcowy „Modele zarządzania uczelniami w Polsce”. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Centrum Badań nad Szkolnictwem Wyższym.
Wach, K. (2013). Europeizacja – próba systematyki i konceptualizacja podejść badawczych. Horyzonty Polityki. 4(8): 15-50.
Woźnicki, J. (red.) (2015). Program rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. Deregulacja w systemie szkolnictwa wyższego. Warszawa: Fundacja Rektorów Polskich, Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich.
Zgaga, P. (2007). Higher Education in Transition. Reconsideration on Higher Education in Europe at the Turn of Millennium. Umeå: Umeå University.
Zgaga, P. (2012). Reconsidering University Autonomy and Governance: From Acemic Freedom to Institutional Autonomy. W: H.G. Schuetze, W. Bruneau, G. Grosjean (red.). University Governance and Reform. Policy, Fads, and Experience in International Perspecitve, New York: Palgrave Macmillan.