Statystyka nauki i techniki - nowe idee, projekty i wyzwania

Abstrakt

Autorka przedstawia wyzwania stojące przed statystyką nauki i techniki dotyczące przede wszystkim takich zagadnień jak statystyka innowacji, „pomiary” inwestycji w wiedzę jako ważny element statystyki gospodarki opartej na wiedzy oraz statystyka zasobów ludzkich dla nauki i techniki. We wprowadzeniu przypomina obchodzone w 2007 r. przez OECD pięćdziesięciolecie statystyki działalności badawczo-rozwojowej jako międzynarodowego przedsięwzięcia realizowanego na podstawie wspólnie uzgodnionych zaleceń metodologicznych. OECD jest głównym w skali międzynarodowej koordynatorem prac nad rozwojem metodologii statystyki nauki i techniki, która obecnie stopniowo przekształca się w statystykę gospodarki opartej na wiedzy. Następnie autorka omawia najważniejsze zmiany w metodologii badań statystycznych działalności innowacyjnej wprowadzone w trzeciej edycji Podręcznika Oslo (Oslo Manual 2005). Na szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie nowej typologii innowacji, obejmującej, oprócz innowacji technicznych produktów i procesów, również innowacje organizacyjne i marketingowe. W części artykułu poświęconej pomiarom wartości tzw. inwestycji w wiedzę autorka przedstawia metodologię stosowaną obecnie przez OECD, a także wybrane dane z tej dziedziny publikowane przez tę organizację. Zwraca uwagę na fakt, że ustalanie wartości inwestycji w wiedzę jest bardzo trudnym problemem metodologicznym, który nie znalazł jeszcze na razie w pełni satysfakcjonującego rozwiązania praktycznego ze względu na braki w dostępnych danych statystycznych. Trzy kolejne części artykułu poświęcone są statystyce tzw. zasobów ludzkich dla nauki i techniki, zwanej w skrócie statystyką HRST (Human Resources for Science and Technology). Autorka omawia szczegółowo nowe międzynarodowe przedsięwzięcie badawcze o niespotykanej dotąd skali, jakim jest tzw. projekt CDH realizowany wspólnie przez Komisję Europejską (Eurostat), OECD i UNESCO (Instytut Statystyki UNESCO - UIS). Celem tego projektu jest opracowanie tzw. międzynarodowego standardu metodologicznego badania karier zawodowych osób ze stopniem naukowym doktora (Careers of Doctorate Holders - CDH) i objęcie tym badaniem jak największej liczby krajów na świecie. Autorka wspomina także o polskim pilotażowym badaniu CDH przeprowadzonym w czwartym kwartale 2007 r. przez Ośrodek Przetwarzania Informacji pod auspicjami Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W podsumowaniu artykułu przedstawia warunki stosowania danych statystycznych z zakresu nauki i techniki w pracach badawczych i polityce naukowo-technicznej składające się na tzw. dobrą praktykę. Na pierwszym miejscu wymienia stosowanie metadanych (czyli, mówiąc w skrócie, informacji o informacji) stanowiących w nowoczesnej statystyce integralny element zbiorów danych statystycznych.