Ewaluacja „wpływu społecznego” nauki. Przykład REF 2014 a kontekst polski

Abstrakt

Ewaluacja wpływu badań naukowych na środowiska pozanaukowe stała się w ostatnich latach przedmiotem dużego zainteresowania rządów, instytucji zajmujących się dystrybucją funduszy oraz badaczy akademickiej ewaluacji. Na świecie opracowano kilka modeli takiej oceny, różniących się celami i metodologią. Najbardziej kompleksową inicjatywą jest brytyjski system Impact Agenda, wprowadzony w 2014 r. jako element cyklicznego systemu oceny Research Excellence Framework (REF). „Wpływ społeczny” (impact) jest w jego ramach oceniany za pomocą jakościowej metodologii opartej na studiach przypadku (case studies), zaś wynik ewaluacji stanowi 20% końcowej oceny jednostki naukowej. Artykuł przedstawia kontekst wprowadzenia oceny „wpływu społecznego” w Wielkiej Brytanii oraz opisuje metodologię REF, kładąc szczególny nacisk na ewaluację elementu „impact”. Następnie na podstawie literatury oraz badań własnych autorki omawia pozytywne efekty oraz ograniczenia Impact Agenda. Ostatnia część tekstu zawiera sugestie co do „lekcji wyniesionych z REF 2014”, które mogą stanowić punkt odniesienia dla podobnych inicjatyw w Polsce. Tekst zamyka teza, że szerokie rozumienie „wpływu społecznego” nauki jako wpływu nie tylko na gospodarkę, lecz także jako dialogu ze społeczeństwem obywatelskim, mediami, sferą kultury i edukacji, może stanowić wyjście poza dychotomię: nauka utylitarna vs. nauka bezużytyczna.