Jak cytować
Abstrakt
Pracownicy zatrudnieni w sferze badawczo-rozwojowej nie stanowią homogenicznej grupy zawodowej. Różnią się m.in. formacją naukową, podstawowymi zadaniami zawodowymi (praca badawcza, kształcenie czy też oba te działania jednocześnie), poziomem wykształcenia, zajmowanym stanowiskiem, a wreszcie dziedziną wiedzy, którą się zajmują. Według rekomendowanego przez podręcznik Frascati ujęcia zatrudnienia w sferze B+R wyróżniamy trzy grupy pracowników: naukowo-badawczych, grupę drugą stanowią technicy i pracownicy równorzędni, trzecią - pozostały personel pomocniczy związany z działalnością B+R. W latach 1995-1998 zaszły istotne zmiany w strukturze zatrudnienia. Wzrosła liczba badaczy, zmniejszył się natomiast udział techników i pozostałego personelu. Według oceny KBN zmiany te uważane są za pozytywne, nie ma jednak wyników badań potwierdzających tę tezę. Interesujące byłoby wskazanie kierunków działalności lub dziedzin nauki, w których opisane zmiany zatrudnienia przyniosły korzyści oraz te, dla których ograniczenie personelu pomocniczego wiązało się z dodatkowym obciążeniem badaczy, a w konsekwencji - z mniejszą efektywnością ich pracy. Interesującym zagadnieniem jest sytuacja kobiet zatrudnionych w sferze B+R. Najlepiej udokumentowana statystycznie jest praca kobiet zatrudnionych na stanowiskach naukowo-badawczych w szkołach wyższych i jednostkach badawczo-rozwojowych oraz zdobywane przez nie stopnie i tytuły naukowe. Z danych GUS wynika, że maleje udział kobiet w zdobywaniu kolejnych stopni i tytułów naukowych. Najwięcej kobiet zatrudnionych jest na stanowiskach asystentów, starszych asystentów i adiunktów ze stopniem doktora, najmniej - wśród profesorów. Udział kobiet w uzyskiwaniu stopni i tytułu naukowego jest jednak zróżnicowany według dziedzin nauki. W 1998 r. najwięcej stopni naukowych doktora uzyskały kobiety w dziedzinie farmacji, nauk biologicznych i humanistycznych, najmniej - w naukach teologicznych i technicznych. Malejący udział kobiet w zdobywaniu kolejnych szczebli kariery naukowej jest zjawiskiem charakterystycznym także dla innych krajów Europy.
Bibliografia
Chojnicki Z. 1995 Nauka w ujęciu globalnym i regionalnym, w: Nauka - technologia - gospodarka, Komitet Badań Naukowych, Warszawa.
Cusin M. 1991 Perception et promotion de la qualité dans les universités français. „CRE-Action”, nr 4.
Definicje pojęć... 1999 Definicje pojęć z zakresu statystyki nauki i techniki, „Zeszyty Metodyczne i Klasyfikacje”, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Dąbrowa-Szefler M. 1998 Mobilność pracowników naukowych w Polsce - problem dla polityki naukowej?, „Nauka Polska”, nr VII.
Dąbrowa-Szefler M, Gulczyńska H., Jabłecka J., Świerzbowska-Kowalik E 1998 Mobilność pracowników naukowych w Polsce, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Domański H. 1996 Problematyka zawodu w socjologii, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 7.
Forowicz K. 1999 Naukowcy są-gdzie jest nauka?, „Rzeczpospolita”, nr 152.
Frascati... 1994 Frascati Manual 1993. Proposed Standard Practice for Surveys of Research and Experiment Developments, OECD, Paris.
Grzelak J., Kochanowicz J. 2000 Uniwersytet Warszawski: dziś i trochę jutra w oczach dziekanów. Raport z rozmów z dziekanami grudzień 1999 - luty 2000, Warszawa, marzec, maszynopis.
Kochanowicz J. 1999 W centrum uwagi, „Forum Akademickie”, nr 10.
Kowalska A. (red.) 1996 Aktywność ekonomiczna kobiet i ich pozycja na rynku pracy, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Kozłowski J. 1999 Nauka w Polsce: konieczna metamorfoza, „Nauka”, nr 4.
Krull W. 1994 European Science and Technology in Transition: Opportunities and Limitations for Changing Research Policy Structures at European Level, „European Research Structures - Changes and Challenges", nr 1.
Latour B. 1995 Le métier de chercheur regard d’un anthropologue, Une conference-debat a l‘INRA (Institut National de ia Recherche Agronomique), Paris, 22 septembre 1994, INRA, Paris.
Najduchowska H., Wnuk-Lipińska E. 1993 Konserwatyzm a innowacyjność, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2.
Najduchowska H., Strzałecki A. 1994 Motywacje wyboru kariery naukowej w Polsce, Komitet Naukoznawstwa PAN, Warszawa.
Pawłowski K. 1999 Za dużo badaczy, za mało sukcesów, „Rzeczpospolita”, nr 299.
Bocznik... 1999 Rocznik statystyczny 1999, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Stan nauki... 1999 Stan nauki i techniki w Polsce, Komitet Badań Naukowych, Warszawa.
Statistical... 1999 Statistical Yearbook 1999, UNESCO Publishing and Bernan Press, Paris.
Szkoły wyższe... 1996; 1997; 1998; 1999 Szkoły wyższe i ich finanse, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Teichler U 1996 The Condition of the Academic Profession. An International Comparative Analysis of the Academic Profession in Western Europe, Japan and the USA, w: P.A.M. Maassen, F.A. van Vught (eds.): Inside Academia, CHEPS, Utrecht.
University Research... 1998 University Research in Transition. Science Technology Industry, OECD, Paris.
Whiston T.G. 1994 Science and Technology Careers: Individual and Societal Factors Determining Choice, w: Trends in Science and Technology Careers. An International Conference, March 28-30, 1993, Brussels.
Wnuk-Lipińska E. 1995 Zawód - pracownik akademicki, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 6.
Wnuk-Lipińska E. 1996 Innowacyjność a konserwatyzm. Uczelnie polskie w procesie przemian społecznych, Centrum Badań Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Wrembei H. 1993 Kształcenie i rozwój naukowy fizyków w Polsce, „Edukacja”, nr 3.
Wróblewski A K. 1998 Kto nas zastąpi?, „Sprawy Nauki”, listopad.
Żernicki B. 2000 Zło dyletantyzmu, „Rzeczpospolita”, nr 16.