Szkoła – dom – okolica. Wartościowanie przestrzeni w literaturze dla młodzieży

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie sposobu prezentowania, opisywania i wartościowania przestrzeni w polskiej literaturze Young Adult. Napięcie między społeczną przestrzenią a doświadczeniem podmiotu wyzwala proces poznawania i samopoznania kluczowy dla problematyki literatury młodzieżowej zwyczajowo podejmującej temat dorastania i dojrzewania. Rytualna i symboliczna przestrzeń (szkoła – dom – najbliższa okolica) ukształtowana przez zbiorowe wyobrażenia kulturowe staje się dla bohatera zarówno przestrzenią odtrącenia, upokorzenia oraz agresji, jak i przestrzenią oswojoną czy miejscem spotkania. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytania: Jak literatura YA kreuje wyobrażone miejsca i obszary? W jaki sposób doświadczanie i doznawanie przestrzeni (miejsca?) wpływa (może wpływać) na samoświadomość podmiotu – bohatera literackiego? W jaki sposób akt lektury może kształtować świat wartościmłodego czytelnika? Jak miejsca i przestrzenie wykreowane w najnowszej literaturze YA sytuują się wobec wybranych tradycyjnych ujęć tematu? Materiałem badawczym są wybrane polskie powieści z nurtu YA po 2004 roku. Artykuł prowadzi do zarysowania modelu egzystencjalnej i performatywnej lektury przestrzeni wyobrażonej.