Abstrakt
W referacie wykorzystuje się fragment powieści Stefana Chwina Srebrzysko oraz obraz Hieronima Boscha Niesienie krzyża, by poprzez to intertekstualne sąsiedztwo ukazać negatywne i równocześnie potężne źródła wspólnotowości (w tym ojczyźnianej) i związane z tym problemy. Przytoczone teksty mają charakter prowokacyjny, by w przestrzeni lekcyjnej uruchomić pytania, czy rzeczywiście nienawiść jest podstawową siłą spajającą społeczności. A jeśli tak, to w jakim stopniu i jak przełamywać to, co wydaje się „naturalne”, bo powszechne, często niezauważalne, ukrywane za wzniosłymi hasłami, ideami. Według autorki artykułu bez tej etycznej refleksji i uruchomienia podejrzeń wobec naszych dobrych intencji, każda próba budowania wspólnoty opartej na innych zasadach (tj. na zasadach otwartości, tolerancji) będzie mieć charakter pozorowany.
Bibliografia
Białostocki Jan, 1978, Refleksje i syntezy ze świata sztuki, Warszawa.
Bieńkowska Ewa, 1979, Usta ciemności, „Znak”, nr 1-2.
Bosch Hieronim, Niesienie krzyża, 1515-516, Muzeum Sztuki w Gandawie. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/Jheronimus_Bosch_or_follower_001.jpg/360px-Jheronimus_Bosch_or_follower_001.jpg [dostęp: 18.10.2019]
Bossing Walter, 1973, wersja polska b.r., Hieronim Bosch. Ok. 1450-1516. Między niebem a piekłem, Wanat E. (przeł.), Londyn, Kołobrzeg.
Böhme Jakub, 1993, Ponowne narodziny, Kałążny J., Pańta A. (przeł.), Poznań.
Carrol Noël, 2002, Sztuka a krytyka etyczna. Przegląd najnowszych kierunków badań, Zięba J. (przeł.) „Teksty Drugie”, nr 1-2.
Chwin Stefan, b.r., Srebrzysko. Powieść dla dorosłych, Gdańsk.
Eco Umberto, 2008, Sztuka, Salwa P., Salwa M. (przeł.), Kraków.
Jastrun Mieczysław, 1973, Nienawiść, w: Eseje. Mit śródziemnomorski. Wolność wyboru. Historia Fausta, Warszawa.
Kołakowski Leszek, 1979, Samozatrucie otwartego społeczeństwa, w: tegoż, 2006, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków.
Kołakowski Leszek, 1977, Wychowanie do nienawiści, wychowanie do godności, w: tegoż, 2006, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Kraków.
Kosian Józef, 2001, Mistyka śląska. Mistrzowie duchowości śląskiej. Jakub Boehme, Anioł Ślązak i Daniel Czepko, Wrocław.
Księga Rodzaju, 1965, w: Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Zespół polskich biblistów pod red. benedyktynów tynieckich (przeł. z języków oryginalnych), Poznań.
Piórczyński Józef, 1991, Absolut, człowiek, świat. Studium myśli Jakuba Böhmego i jej źródeł, Warszawa.
Ricoeur Paul, 1986, Symbolika zła, Cichowicz S., Ochab M. (przeł.), Warszawa.
Rorty Richard, 2002, Etyka zasad a etyka wrażliwości, Abriszewska D. (przeł.), „Teksty Drugie”, nr 1-2.
Rougemont Denis de, 1992, Udział diabła, Frybes A. (przeł.), Warszawa.
Rzepińska Maria, 1979, Siedem wieków malarstwa europejskiego, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk.
Sławek Tadeusz, 2019, Rozum, furia i wiara, „Tygodnik Powszechny”, 4.08.
Sławek Tadeusz, 2019, Trudno mówić o krzyku, „Tygodnik Powszechny”, 10.11.
Szymborska Wisława, 1993, Koniec i początek, Poznań.