Abstrakt
Artykuł stanowi próbę wyodrębnienia rozmaitych obszarów edukacji polonistycznej, w ramach których warto uruchamiać optykę nieantropocentryczną (ze szczególnym uwzględnieniem studiów nad zwierzętami). Autorka, powołując się między innymi na postulaty Cary’ego Wolfe’a, dowodzi, że tej perspektywy nie należy wprowadzać punktowo na pojedynczych lekcjach i wyłącznie za pośrednictwem utworów, które tematyzują te kwestie. Treści emancypacyjne powinno się raczej wdrażać wielokontekstowo, nie stroniąc od krytycznych lektur kanonicznych tekstów kultury, wskazując na często marginalizowaną pozycję podmiotów pozaludzkich oraz różnorodne językowe zabiegi upodrzędniające zwierzęta.
Bibliografia
Baratay Éric, 2014, Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii, Tarasewicz P. (przeł.), Gdańsk.
Barcz Anna, 2016, Realizm ekologiczny. Od ekorkrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej, Katowice.
Bednarek Joanna, 2017, Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta, Warszawa.
Brzechwa Jan, 2016, Zoo, w: Brzechwa dzieciom. Dzieła wszystkie: wiersze, Leszczyński G. (wstęp), Gulewicz A. (il.), Warszawa, s. 85.
Castro Eduardo Viveiros de, 2014, Pojęcie gatunku w historii i antropologii, Świda M. (przeł.), „Teksty Drugie”, nr 5, s. 159-167.
Czapliński Przemysław, Bednarek Joanna B., Gostyński Dawid, 2017, Literatura i jej natury. Przewodnik ekokrytyczny dla nauczycieli i uczniów szkół średnich, Poznań.
Derrida Jacques, 2002, The Animal That Therefore I Am (More to Follow), Wills D. (przeł.), “Critical Inquiry”, vol. 28, s. 369-418.
Derrida Jacques, Zwierzę, którym więc jestem (dalej idąc śladem), Koza M. (przeł.), [online] https://www.academia.edu/3316323/Jacques_Derrida_Zwierz%C4%99_kt%C3%B3rym_wi%C4%99c_jestem_dalej_id%C4%85c_%C5%9Bladem [dostęp: 28.12.2019].
Dzierżanowski Marcin, Jak niegdyś (dosłownie) wieszano na kimś psy, „Kurier Historyczny” [online], https://kurierhistoryczny.pl/artykul/jak-niegdysdoslownie-wieszano-na-kims-psy,376 [dostęp: 28.12.2019].
Engelking Barbara, 2011, Jest taki piękny słoneczny dzień… Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942-1945, Warszawa.
Filipowicz Anna, 2017, (Prze)zwierzęcenia. Poetyckie drogi do antropocentryzmu, Gdańsk.
Foer Jonathan Safran, 2013, Zjadanie zwierząt, Dymińska D. (przeł.), Kraków.
Goodall Jane, 1997, Przez dziurkę od klucza. 30 lat obserwacji szympansów nad potokiem Gombe, Prószyński J. (przeł.), Warszawa.
Goodall Jane, 1974, W cieniu człowieka, Bujalska-Grüm G., Grüm L. (przeł.), Warszawa.
Groński Ryszard Marek, 2010, Szlemiel, Figielski K. (il.), Warszawa.
Grosz Elizabeth, 2005, Time Travels. Feminism, Nature, Power, Durham-London.
Haraway Donna, 2003, The Companion Species Manifesto. Dogs, People, and Significant Otherness, Chicago.
Jarzyna Anita, 2019, Post-koiné. Studia o nieantropocentrycznych językach (poetyckich), Łódź.
Kafka Franz, 1999, Proces, Schulz B. (przeł), Warszawa.
Kott Jan, 2002, Powiastki dla wnuczek, Warszawa.
Krupiński Piotr, 2016, Dlaczego gęsi krzyczały? Zwierzęta i Zagłada w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Warszawa.
Kuczyńska-Koschany Katarzyna, 2017, „Kochają tylko psy”. Psia buda i ludzkie szczenię (w „Psich latach” Günthera Grassa i „Nakarmić kamień” Bronki Nowickiej), „Polonistyka. Innowacje”, nr 5, s. 31-40.
LaCapra Dominick, 2010, Powrót do pytania o to, co ludzkie i zwierzęce, Bojarska K. (przeł.), w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Domańska E. (red.), Poznań, s. 417-475.
Leśmian Bolesław, 2010, Wół wiosnowaty, w: Poezje zebrane, Trznadel J. (oprac.), Warszawa, s. 283.
Loba Mirosław, 2017, Zagłada, ofiara i zwierzęta w myśli Elisabeth de Fontenay, „Narracje o Zagładzie”, nr 3, s. 42-51.
Lockwood Jeffrey A., 2013, The Infested Mind. Why Humans Fear Loathe, and Love Insects, New York.
Majewski Paweł, 2018, Lew, który mówi. Esej o granicach językowego wyrazu doświadczenia, Warszawa.
Mytych Beata, 2004, Poetyka i łowy. O idei dawnego polowania w literaturze polskiej XIX wieku, Katowice.
Mytych-Forajter Beata, 2014, Wychodzenie z klatki. Jana Kotta „Powiastki dla wnuczek”, w: Zamieranie fikcji, Ładoń M., Olszański G. (red.), Katowice, s. 63-82.
Nałkowska Zofia, 1990, Przy torze kolejowym, w: Medaliony, Poznań, s. 24-29.
Norwid Cyprian, 1971, Ostatnia z bajek, w: Pisma wszystkie, Gomulicki J. W. (zebrał tekst ustalił, wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył), t. 6: Proza, Warszawa, s. 87-102.
Parikka Jussi, 2010, Owady i media, Borowski M., Sugiera M. (przeł.), Kraków.
Patterson Charles, 2003, Wieczna Treblinka, Rupowski R. (przeł.), Opole.
Raffles Hugh, 2011, Insectopedia, New York.
Ratajczak Józef, 1982, Wycieczka do zoo, Poznań.
Rosenstein Erna, 1978, Pies łańcuchowy, w: Wszystkie ścieżki, Kraków, s. 121.
Różewicz Tadeusz, 2005, Ocalony, w: Utwory zebrane: Poezja 1, Wrocław, s. 21.
Rudkowska Magdalena, 2014, Ostatnie z bajek. Romantyczna iluzja wspólnoty ludzko-zwierzęcej i jej rozpad, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, Rok VII (XLIX), s. 353-373.
Szczygielski Marcin, 2013, Arka czasu albo Wielka ucieczka Rafała od kiedyś przez wtedy do teraz i wstecz, Warszawa.
Sztybel David, 2006, Can the Treatment of Animals Be Compared to the Holocaust, „Ethics & the Environment”, vol. 11, no. 1, s. 97-132.
Szymborska Wisława, 2011, Łańcuchy, w: Wystarczy, Kraków, s. 10.
Szymborska Wisława, 2010, Widziane z góry, w: Wiersze wybrane, wybór i układ Autorki, Kraków, s. 211.
Tokarska-Bakir Joanna, 2015, Książka wyjścia, „Poznańskie Studia Polonistyczne”, nr 25, s. 67-92.
Waal Frans de, 2016. Bystre zwierzę. Czy jesteśmy dość mądrzy, by zrozumieć mądrość zwierząt?, Lamża Ł. (przeł.), Kraków
Wawiłow Danuta, 2016, Zoo, w: Wierszykarnia, Richter-Magnuszewska J. (il.), Warszawa, s. 3.
Weil Kari, 2014, Zwrot ku zwierzętom. Sprawozdanie, Sadzik P. (przeł.), w: Zwierzęta, gender i kultura. Perspektywa ekologiczna, etyczna i krytyczna, Barcz A., Dąbrowska M. (red.), Lublin, s. 15-37.
Wierzbicki Łukasz, 2009, Dziadek i niedźwiadek. Historia prawdziwa, Woliński I. (il.), Konstancin.
Włodarczyk Justyna, 2015, Rasa, klasa, płeć, gatunek? Metodologie w Animals studies, w: Po humanizmie. Od technokrytyki do animal studies, Ładyga Z., Włodarczyk J. (red.), Gdańsk, s. 23-55.
Wolfe Cary, 2013, Animal studies, dyscyplinarność i (post)humanizm, Krasuska K. (przeł.), „Teksty Drugie”, nr 1/2, s. 125-154.
Żychliński Arkadiusz, 2014, Laboratorium antropofikcji. Dociekania filologiczne, Warszawa.
Żygowska Joanna, 2017, Dziwna wycieczka do zoo. W poszukiwaniu perspektywy, „Polonistyka. Innowacje”, nr 5, s. 121-136.