Trzy wiersze tworzące nieoczywistą serię – edukacja jako perspektywa (nie)obcości (o jednej lekcji akademickiej w klasie patronackiej)

Article Sidebar

PDF
Opublikowane: maj 31, 2021
DOI: https://doi.org/10.14746/pi.2021.13.16
Słowa kluczowe:
seria lekturowa;, (nie)obcość;, pogromy Żydów w Polsce;, pogrom kielecki;, schemat wiersza;, aluzja literacka i kulturowa;, parafraza

Main Article Content

Katarzyna Kuczyńska-Koschany
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
https://orcid.org/0000-0002-1671-2278

Abstrakt

W powstałej po kryzysie uchodźczym perspektywie - koniecznej edukacyjnie - społecznej (nie)obcości przywołuję ideę i przebieg przeprowadzonej w II Liceum Ogólnokształcącym w Chojnicach lekcji akademickiej. Na szerszym tle pogromów (i przemocy społecznej) i w węższym kontekście pogromu kieleckiego porównano podczas tej lekcji trzy wiersze: Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego [anonim, k. w. XV], należącą do szkolnego kanonu tekstów poetyckich średniowiecza; Pieśń o zabiciu „Nurta Nowego”[„Arkusz” 1996, nr 11] – współczesny żart literacki i środowiskowy, oparty na parafrazie tekstu kanonicznego; Juliana Kornhausera Wiersz o zabiciu doktora Kahane [z cyklu Żydowska piosenka, z tomu Kamyk i cień, 1996] – odnoszący się bezpośrednio tematycznie do pogromu kieleckiego (4 lipca 1946) i będący aluzją literacką do pieśni średniowiecznej. Ramą kompozycyjną tekstu uczyniłam wiersze empatyczne Anny Szumańskiej z 28 lipca 1946 roku (bezpośrednia reakcja na pogrom kielecki) oraz współczesny, „interwencyjny” wiersz Piotra Mitznera pt. Obraz (z tomu Siostra, 2019).

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Kuczyńska-Koschany, K. (2021). Trzy wiersze tworzące nieoczywistą serię – edukacja jako perspektywa (nie)obcości (o jednej lekcji akademickiej w klasie patronackiej). Polonistyka. Innowacje, (13), 187-198. https://doi.org/10.14746/pi.2021.13.16
Numer
Nr 13 (2021)
Dział
W stronę ucznia i studenta
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Licencja Creative Commons
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Biogram autora

Katarzyna Kuczyńska-Koschany, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Katarzyna Kuczyńska-Koschany– prof. dr hab., polonistka, komparatystka, eseistka, autorka wierszy, prozy poetyckiej i autobiograficznej. Zajmuje się poezją i jej interpretacją, recepcją poetów niemieckiego i francuskiego kręgu językowego w Polsce (Rilke, Rimbaud), Zagładą Żydów, synapsami poezji i plastyki, europejskim i polskim esejem literackim, polską poezją dziecięcą. Autorka książek: Rilke poetów polskich (2004; wyd. II, 2017), Rycerz i Śmierć. O „Elegiach duinejskich” Rainera Marii Rilkego (2010; wyd. II, 2015), Interlinie w ciemności. Jednak interpretacja (2012),„Все поэты жиды“. Antytotalitarne gesty poetyckie i kreacyjne wobec Zagłady oraz innych doświadczeń granicznych (2013), Skąd się bierze lekcja polskiego? Scenariusze, pomysły, konteksty (2016), Nikt nie widzi dobrze. Eseje (2018), tomu prozy Zielony promień (2006). Opracowała i wydała: Wiersze (nie)zapomniane Anny Pogonowskiej (2018) oraz Wiersz o najważniejszym wierszu Ireny Tuwim (2020). Opublikowała około 300 artykułów naukowych i szkiców (m.in. w „Kontekstach”, „Literaturze na Świecie”, „Narracjach o Zagładzie”, „Pamiętniku Literackim”, „Polonistyce”, „Porównaniach”, „Przestrzeniach Teorii”, „Rocznikach Humanistycznych” „Ruchu Literackim”, „Tekstach Drugich”, „Zagładzie Żydów”, „Zeszytach Literackich”). Współautorka podręcznika licealnego Staropolskie korzenie współczesności (2004), wyróżnionego przez PAU. Opiekunka naukowa Koła Miłośników Kultury i Literatury Żydowskiej „Dabru emet” (UAM), członkini Komitetu Nauk o Literaturze PAN (kadencje 2016-2019 oraz 2020-2023). Członkini Otwartej Rzeczpospolitej i Polskiego PEN Clubu. W latach 2016-2020 kierowała Zakładem Badań nad Tradycją Europejską IFP UAM.

Bibliografia

  1. Assmann Jan, 2009, Kultura pamięci, w: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Saryusz-Wolska M. (red.), Kraków.
  2. Burdziej Bogdan, 1998, „Lalka” Prusa o genezie pogromu warszawskiego (1881). Rekonesans problemu, w: Jubileuszowe „Żniwo u Prusa”. Materiały z międzynarodowej sesji prusowskiej w 1997 r., Przybyła Z. (red.), Częstochowa-Kraków, s. 171-192.
  3. Czapliński, Przemysław, 2010, Zagłada – niedokończona narracja polskiej nowoczesności. W: Ślady obecności, red. Sławomir Buryła, Alina Molisak, 337-381. Kraków: Universitas.
  4. Engelking, Barbara. 1996, „Czas przestał dla mnie istnieć...” Analiza doświadczenia czasu w sytuacji ostatecznej. Warszawa, Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
  5. Friedrich Agnieszka, 2008, Bolesław Prus wobec kwestii żydowskiej, Gdańsk.
  6. Friedrich Agnieszka, 2018, Obraz pogromu warszawskiego w literaturze polskiej, w: Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, Tom 1, Literatura i sztuka, Buryła S., (red. nauk.), Warszawa, s. 21-33.
  7. Hirsch Marianne, 2011, Żałoba i postpamięć, w: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Domańska E. (red.), Poznań.
  8. Levine Michael G., 2006, The Belated Witness: Literature, Testimony, and the Question of Holocaust Survival, Cultural Memory in the Present, Stanford University Press.
  9. Mitzner Piotr, 2019, Obraz, w: Siostra, Warszawa, s. 25-26.
  10. NieObcy. 21 opowieści, żeby się nie bać. Polscy pisarze dla uchodźców, 2015, Stowarzyszenie Przyjaciół Polskiej Akcji Humanitarnej, Warszawa.
  11. Przeciw antysemityzmowi: 1936-2009, 2010, Michnik A. (wybór, wstęp i oprac.), Kraków, s. 2-266 (rozdział: 1945-1947, Potęga ciemnoty).
  12. Szumańska Anna, [wiersze] „Tygodnik Powszechny”, 1946, nr 30, s. 2. [28 lipca 1946]
  13. Tokarska-Bakir Joanna, 2018, Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego, T. 1-2, Warszawa.
  14. Ubertowska Aleksandra, 2007, Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje holokaustu. Kraków: Universitas.
  15. Young James E., 1988, Writing and Rewriting the Holocaust: Narrative and the Consequences of Interpretation. Bloomington and Indianapolis: Indiana University Press.