Słowa kluczowe
literatura dokumentu osobistego
literatura lagrowa i łagrowa
kobiece świadectwa obozowe
doświadczenie graniczne
Jak cytować
Abstrakt
Doświadczenie lagrowe i łagrowe znane jest głównie i omawiane w polskiej szkole na podstawie narracji męskich (T. Borowski, G. Herling-Grudziński). Artykuł oparty jest na długo niedostrzeganych świadectwach kobiecych, które stanowią obszerny i konieczny do uwzględnienia materiał o wysokiej wartości źródłowo-informacyjnej i literackiej. Autorka rozważa jeden z elementów kobiecego doświadczenia obozowego, jakim jest odczuwanie czasu w stanie uwięzienia: zamknięcia w ograniczonej i pilnie strzeżonej przestrzeni niemieckiego obozu koncentracyjnego, sowieckiego więzienia oraz łagru położonego na bezkresach rosyjskiej Północy. Zastanawia się nad jednostkowym i wspólnotowym charakterem powyższych doświadczeń i ich literackiej reprezentacji, sytuując je w świetle refleksji K. Jaspersa, J. Leociaka oraz psychiatrów zajmujących się poobozową traumą.
Bibliografia
Borowski Tadeusz, 1991, Utwory wybrane, Werner A. (oprac.), Wrocław.
Buko Maria, Madoń-Mitzner Katarzyna, Szymańska Magda (wybór i oprac.), 2017, Przetrwałam. Doświadczenia kobiet więzionych w czasach nazizmu i stalinizmu, Warszawa.
Chrostowska Grażyna, 2002, Jakby minęło już wszystko, Gzella A.L. (wstęp i oprac.), Lublin.
Chrostowska Grażyna, 2017, Wiersze, Oratowska B., Cymerman J. (oprac.), Lublin.
Frankl Victor E., 2009, Człowiek w poszukiwaniu sensu, Wolnicka A. (przeł.), Warszawa.
Halbwachs Maurice, 2008, Społeczne ramy pamięci, Król M. (przeł.), Warszawa.
Herling-Grudziński Gustaw, 1997, Inny świat. Zapiski sowieckie, Warszawa.
Jaspers Karl, 1998, Sytuacje graniczne, Staniewska A., Skwieciński M. (przeł.), w: Rudziński R., Jaspers, Warszawa, s. 186-242.
Kępiński Antoni, 1994, KZ-syndrom, w: Rytm życia, Kraków, s. 106-123.
Kiedrzyńska Wanda, Murawska Zofia, 1972, Kobieta w obozie koncentracyjnym, Lublin.
Kiedrzyńska Wanda, 2019, Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny, Warszawa.
Leociak Jacek, 2018, Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa.
Lorens Maria, Małachowska Ewelina, 2020, Idąc po ich śladach… Ścieżka edukacyjna po Miejscu Pamięci i Przestrogi Ravensbrück, Katowice.
Markwitz-Bielerzewska Aleksandra, 2011, Wspomnienia więźniarki Żabikowa, Wełniak R. (oprac.), Żabikowo.
Morawiec Arkadiusz, 2017, Camp literature. Introduction, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 8(46). Borowski Tadeusz, 1991, Utwory wybrane, Werner A. (oprac.), Wrocław.
Buko Maria, Madoń-Mitzner Katarzyna, Szymańska Magda (wybór i oprac.), 2017, Przetrwałam. Doświadczenia kobiet więzionych w czasach nazizmu i stalinizmu, Warszawa.
Chrostowska Grażyna, 2002, Jakby minęło już wszystko, Gzella A.L. (wstęp i oprac.), Lublin.
Chrostowska Grażyna, 2017, Wiersze, Oratowska B., Cymerman J. (oprac.), Lublin.
Frankl Victor E., 2009, Człowiek w poszukiwaniu sensu, Wolnicka A. (przeł.), Warszawa.
Halbwachs Maurice, 2008, Społeczne ramy pamięci, Król M. (przeł.), Warszawa.
Herling-Grudziński Gustaw, 1997, Inny świat. Zapiski sowieckie, Warszawa.
Jaspers Karl, 1998, Sytuacje graniczne, Staniewska A., Skwieciński M. (przeł.), w: Rudziński R., Jaspers, Warszawa, s. 186-242.
Kępiński Antoni, 1994, KZ-syndrom, w: Rytm życia, Kraków, s. 106-123.
Kiedrzyńska Wanda, Murawska Zofia, 1972, Kobieta w obozie koncentracyjnym, Lublin.
Kiedrzyńska Wanda, 2019, Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny, Warszawa.
Leociak Jacek, 2018, Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Warszawa.
Lorens Maria, Małachowska Ewelina, 2020, Idąc po ich śladach… Ścieżka edukacyjna po Miejscu Pamięci i Przestrogi Ravensbrück, Katowice.
Markwitz-Bielerzewska Aleksandra, 2011, Wspomnienia więźniarki Żabikowa, Wełniak R. (oprac.), Żabikowo.
Morawiec Arkadiusz, 2017, Camp literature. Introduction, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica" 8(46). https://doi.org/10.18778/1505-9057.46.01 DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.46.01
Obertyńska Beata (Rudzka Marta), 2005, W domu niewoli, Szostkiewicz A. (posłowie), Warszawa.
Obertyńska Beata, 1983, Wiersze wybrane, Sprusiński M. (wybór), Makowiecki A.Z. (wstęp i nota wyd.), Warszawa.
Posmysz Zofia, 2017, Królestwo za mgłą. Z autorką „Pasażerki” rozmawia Michał Wójcik, Kraków.
Posmysz Zofia, 1962, Pasażerka, Warszawa.
Posmysz Zofia, 1970, Wakacje nad Adriatykiem, Warszawa.
Posmysz Zofia, 1996, Do wolności, do śmierci, do życia, Warszawa.
Posmysz Zofia, 2008, Chrystus oświęcimski, „Wyspa. Kwartalnik Literacki”, nr 1.
Półtawska Wanda, 1962, I boję się snów…, Warszawa.
Ravensbrück. Wiersze obozowe, 1961, Kiedrzyńska W., Pannenkowa I., Sulińska E. (zebrały i do druku przygot.), Hiszpańska-Neumann M. (okładka i ilustracje), Warszawa.
Strebel Bernhard, 2018, KL Ravensbrück. Historia kompleksu obozów, Milewska A., Kurkowska M. (tłum.), Gdańsk.
Szyszko-Grzywacz Anna, 2022, Łagierniczka. Relacja z Workuty 1945-1956. Spisała córka Barbara, Grzywacz-Sanfilippo B. (red.), Warszawa.
Wińska Urszula, 1985, Zwyciężyły wartości. Wspomnienia z Ravensbrück, Gdańsk.
Wińska Urszula, 1992, Więzi. Losy więźniarek z Ravensbrück, Gdańsk.
Zimand Roman, 1990, Diarysta Stefan Ż., Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Agnieszka Kołodziejska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.